آشنایی با روش های پیشگیری از اختلالات بویایی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

حس بویایی نقش مهمی در زندگی انسان دارد و درک بوهای مختلف کیفیت زندگی را ارتقا میدهد. لذت بردن از بوی گلها و انواع رایحه های مطبوع تجربه ایست که از کودکی در خاطره ما هست. درک طعم غذاها و فرار از دود، مواد سمی و خطرناک بدون حس بویایی مقدور نیست و بهمین علت است که از دست دادن بویایی ممکنست حتی به قیمت جان شخص تمام شود. اغلب افرادیکه حس بویایی خود را از دست داده اند از خسته کننده بودن زندگیشان شاکی هستند.

گیرنده های بویایی در قسمت فوقانی بینی قرار دارند. برای درک درست بو ، مقدار مناسبی از مولکولهای ماده مورد نظر باید به گیرنده ها رسیده و سبب تحریک آنها شده و سپس پیامهایی از طریق عصب بویایی به مغز ارسال میشود.

اختلال بویایی به اشکال مختلفی دیده میشود :
کاهش حس بویایی ، از بین رفتن کامل بویایی ( آنوسمیا ) ، پاروسمیا( تغییر در حس واقعی بو ) و فانتوسمیا ( احساس بوی بدیکه وجود ندارد ). در پاروسمیا فرد بوها را بصورت غیر واقعی واغلب ناخوشایند حس میکند ولی در فانتوسمیا بدون اینکه محرک واقعی در محیط باشد بویی احساس میکند که در بسیاری از موارد نامطبوع است مانند بوی لاستیک سوخته یا دود سیگار. علایم بیمار ممکنست متناوب یا دایمی باشد.

علل اختلالات بویایی :
بیماریهای بینی و سینوسها مانند سینوزیت و پولیپ ، سرماخوردگی ( ممکنست دایمی یا موقتی باشد ) ، ضربه به سر با یا بدون شکستگی جمجمه ، بالا رفتن سن ، علل مادرزادی ، تماس با مواد سمی ، تومورهای بینی و مغز ، عفونت اچ آی وی ، تشنج ، اختلالات و بیماریهای دستگاه عصبی مانند بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون ، داروها و انواع جراحیهای بینی و سینوس مانند جراحی زیبایی بینی که ممکنست بصورت موقت و بندرت بصورت دایمی موجب صدمه بویایی شود. در برخی موارد پس از تمام بررسیها هیچ علتی دیده نمیشود و مشکل بویایی حالت خودبخودی دارد.

برای تشخیص پس از معاینه اولیه ، در صورت لزوم تستهای بویایی، اندوسکوپی بینی، سی تی اسکن ویا ام آر آی جهت بیمار درخواست میشود.
درمان این بیماران بستگی بعلت زمینه ای دارد. اغلب بیمارانیکه درگیری بینی و سینوس دارند با کنترل التهاب یا عفونت ، بطور کامل یا نسبی ، بهبودی خواهند داشت. در بیمارانیکه صدمه شدید مخاط یا عصب بویایی وجود دارد در بسیاری از موارد نتیجه درمان مطلوب نیست.

متاسفانه افرادیکه بویایی خود را بطور کامل از دست داده اند اغلب نمیتوانند از طعم غذا لذت ببرند ، گاه شیشه عطر را روی لباس خود خالی میکنند بدون اینکه متوجه شوند و در معرض خطر آتش سوزی هستند. این افراد برای لذت بردن از غذاها لازمست بر مواردی مانند مزه ( ترشی ، شیرینی ، تلخی ، شوری ) ، رنگ، قوام و بافت خوراکیها متمرکز شوند. در مهمانیها و اجتماعات باید از کمک بستگان یا دوستان برای اجتناب از بوهای بد برخوردار گردند. برای جلوگیری از خطر آتش سوزی و یا بازماندن شیر گاز در منزل، حتما باید از سنسور یا نشانگرهای دود و گاز استفاده شود.

در هر حال از بین رفتن بویایی علامت مهمی است چون همانطور که ذکر شد ممکنست در زمینه برخی بیماریهای مهم بینی و مغز مانند تومورهای قسمت بالای بینی یا قاعده جمجمه دیده شود.