علل و درمان هرپس زوستر چشم

دکتر بهرام اشراقی [ فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم ]آدرس وب سایت : www.dreshraghi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، چهارباغ بالا ، مجتمع كوثر 2 ، طبقه سوم ، واحد 527 تلفن مطب : 36205114 - 031

هرپس زوستر چشمی (Herpes Zoster Ophthalmicus) که در بیان عامیانه به نام زونای چشم نیز شناخته میشود یک بیماری ویروسی است اما تفاوتی جزئی بین زونا و هرپس زوستر چشمی وجود دارد. هرپس زوستر چشمی با راش ها و زائده های دردناک بر روی پوست اطراف چشم نمایان میشود و معمولا یک طرف صورت را درگیر میکند. اگرچه هرپس زوستر چشمی معمولا در افراد بزرگسال مشاهده میشود اما احتمال ایجاد آن در هر سنی وجود دارد. علت ایجاد هرپس زوستر چشمی آلودگی با ویروسی به نام واریسلا زوستر (varicella-zoster virus) است. این ویروس همان عامل بیماری آبله مرغان است. پس از اینکه بدن با این ویروس آلوده شود علائم آبله مرغان ایجاد میشوند و سپس ویروسها به شکل نهفته درمی آیند؛ به این معنی که در بدن حضور دارند اما علائم خاصی ایجاد نمیکنند. هرپس زوستر چشم زمانی ایجاد میشود که ویروسهای نهفته که در سلولهای عصبی نخاعی یا مغزی حضور دارند مجددا فعال شوند و بین سلولها حرکت کرده و در نهایت از سلولهای عصبی به سلولهای پوستی میرسند. این مرحله ممکن است چندین سال پس از اولین آلودگی با ویروس ایجاد شود!

زونای چشمی

زونای چشمی یا هرپس زوستر چشمی نوعی بیماری التهابی و عفونی محسوب میشود که عامل ایجاد آن ویروسها هستند. علت بازفعال شدن ویروسهای نهفته معمولا عوامل زیر هستند:

• افزایش سن
• استرس و فشار روانی
• تضعیف سیستم ایمنی بدن در اثر عوامل مختلف مانند داروها یا بیماری
• برخی عوامل ناشناخته

زونای چشمی که ممکن است درد متوسط تا شدیدی به همراه داشته باشد ممکن است بخش های مختلف صورت از جمله چشم ها را درگیر کند. همانگونه که اشاره شد زونا تفاوت اندکی با هرپس زوستر چشمی دارد. هرپس زوستر چشمی در حقیقت نوعی زونا است که اطراف چشم را درگیر کرده است. بررسی ها نشان میدهند که از میان افرادی که به زونا مبتلا میشوند تنها در 10 تا 20 درصد آنان زائده ها در اطراف چشم ها ایجاد میشوند؛ به عبارتی، تنها 10 تا 20 درصد زوناها از نوع هرپس زوستر چشمی است. هرپس زوستر چشمی ممکن است مشکلاتی مانند ایجاد زخم، درد و نابینایی دائم را در پی داشته باشد! برای جلوگیری از این عوارض میتوان در افرادی که در سنین بالای 50 سالگی هستند از واکسن مخصوس زونا استفاده کرد.

عوارض زونا

زونا در صورتی که مورد بررسی پزشکی و درمان قرار نگیرد میتواند عوارضی خفیف مانند زخم و راشهای پوستی تا عوارض جدی و خطرناکی همچون از دست دادن دائمی بینایی را در پی داشته باشد. بنابراین لازم است تا در اولین زمانی که علائم هرپس زوستر چشمی مشاهده میشوند به پزشک متخصص مراجعه شده و روند درمانی از پی گرفته شود.

• درد طولانی مدت: در برخی افراد مدت ها پس از رفع تاولها همچنان درد پایداری وجود دارد که نورالژی پس از زونا نام دارد و علت آن اختلال در عملکرد سلولهای عصبی است.
• عفونت چشم و از دست رفتن بینایی
• التهاب مغزی
• فلج صورت
• مشکل شنوایی
• عفونت پوست

پیشگیری از زونا

امروزه واکسنهای نوترکیبی وجود دارند که تاثیرات شگفت انگیزی در پیشگیری از زونا از خود نشان داده اند. واکسن های نوترکیب هرپس زوستر چشمی را میتوان در افراد بالای 50 سال تزریق کرد. این واکسنها حتی در افرادی که قبلا به آبله مرغان مبتلا شده اند، افرادی که زونا را بروز داده اند و افرادی که واکسن های قدیمی تر را تزریق کرده اند موثر بوده است. واکسن های نوترکیب هرپس زوستر چشمی میتوانند در بیش از 90 درصد افراد موثر باشند در حالی که واکسن های قدیمی تر تنها در 50 درصد افراد موثر بوده اند.

درمان زونا

درمان قطعی زونا با توجه به ویروسی بودن آن در حال حاضر ممکن نیست و نمیتوان ویروسها را در حال حاضر از بین برد. با این حال زمانی که زونا یا هرپس زوستر چشمی بروز کند میتوان فرایندهایی درمانی را پی گرفت که وضعیت افراد بهبود پیدا کند و آسیب های جدی بروز نکنند. از جمله روشهای درمانی زونا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از داروهای ضد التهاب و کورتونی
• استفاده از داروهای ضدویروسی: برخی داروهای ضدویروسی میتوانند از عملکرد ویروسها جلوگیری کنند.
• قطره های چشمی برای بهبود وضعیت خشکی چشم، عفونت و التهاب چشم
• داروهای ضد درد
• استفاده از پمادهای موضعی

تبخال چشمی

تبخال چشمی نیز نوعی التهاب ویروسی است که عامل ایجاد آن ویروسی به نام هرپس سیمپلکس است. ویروس هرپس سیمپلکس پس از اولین آلودگی بدن خود را به شکل نهفته در داخل سلولها در می آورد و در صورت بروز اولین تبخال در اثر ویروسهای فعال، ویروسهای عامل تبخال خود را به سلولهای عصبی مغز یا نخاع میرسانند و تغییراتی در خود ایجاد میکنند که میتواند منجر به تبخال در بخشهای مختلف بدن از جمله لب، بینی یا چشم شوند.
تبخال چشمی با علائمی همچون درد ناگهانی و شدید در چشم ها همراه است. سایر علائم تبخال چشمی شامل موارد زیر هستند:

• التهاب و قرمزی
• احساس درد و سوزش
• ورم اطراف چشم بدون علت مشخص
• عفونت های تکرارشونده و بی دلیل
• حساس شدن پوست اطراف چشم
• احساس اینکه چیزی در چشم ها است
• حساسیت به نور
• خارش چشم ها
• وجود ترشحاتی که عامل آن مشخص نیست

برجستگی روی پلک چشم

برجستگی های روی پلک چشم میتوانند انواع مختلفی داشته باشند. این برجستگی ها که به صورت کلی کیست (cyst) نامیده میشوند ممکن است در اثر عفونت های ویروسی ایجاد شوند و یا تکثیر بیش از حد سلولهای بدن توده هایی را بر روی پلک چشم ایجاد کنند. از جمله برجستگی های روی پلک چشم میتوان به شالازیون، گل مژه ، غده خوش خیم، تومور سرطانی، پاپیلوما و ... اشاره کرد. توصیه کلی این است که در صورت وجود هر نوع برجستگی روی پلک به پزشک متخصص مراجعه شود تا علت ایجاد آن مشخص شده و فرایند درمانی از سر گرفته شود.

درمان شالازیون سفت شده

شالازیون را میتوان شایعترین برجستگی روی پلک چشم نامید. این نوع برجستگی ها زمانی ایجاد میشوند که غدد روغنی زیر پلک مسدود شوند. در این حالت به تدریج این غدد ورم کرده و برجستگی هایی را در پلک ایجاد میکنند. برای درمان شالازیون در منزل میتوان از کمپرس آب گرم، ماساژ بسیار ملایم و بدون فشار و پاکیزه نگه داشتن ابرو استفاده کرد. در صورتی که این مسیرها به رفع شالازیون منتهی نشوند میتوان از درمانهای تخصصی پزشکی مانند تزریق استروئید و جراحی استفاده کرد.