دلیل بالارفتن فشار چشم چیست؟

دکتر بهرام اشراقی [ فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم ]آدرس وب سایت : www.dreshraghi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، چهارباغ بالا ، مجتمع كوثر 2 ، طبقه سوم ، واحد 527 تلفن مطب : 36205114 - 031

فشار چشم یکی از فاکتورهایی است که میتواند در تشخیص سلامت فرایندهای درون چشم مفید باشد. بنابه دلایل مختلفی ممکن است فشار چشم افزایش یابد. اگرچه بالارفتن فشار چشم به خودی خود ممکن است خطر جدی نداشته باشد اما میتواند زمینه سازی بیماری جدی و خطرناکی به نام گلوکوم یا آب سیاه شود. گلوگوم یا آب سیاه یکی از بیماری های خطرناک چشم است و صورتیکه درمان گلوکوم پی گرفته نشود میتواند آسیب هایی دائمی و جدی مانند نابینایی دائمی در پی داشته باشد.

فشار چشم بالا

فشار چشم بالا یا آکولار هایپرتنشن (ocular hypertension) به هر شرایطی گفته میشود که در آن فشار درون چشم از حالت طبیعی بیشتر باشد. فشار چشم بر اساس میلی متر جیوه سنجش میشود و حالت طبیعی آن بین 10 تا 21 میلی متر جیوه است. زمانیکه فشار چشم از 21 میلی متر جیوه بالاتر باشد فرد دچار فشار چشم بالا یا آکولار هایپرتنشن شده است. فشار چشم بالا ممکن است در یک یا هر دو چشم ایجاد شود که توسط وسیله ای به نام تونومتر و توسط پزشک سنجش میشود. فشار چشم بالا ممکن است در ابتدا به اعصاب چشم فشاری وارد نکند که در این حالت علائم گلوکوم یا آب سیاه مشاهده نمیشود و فرد دید جانبی طبیعی را دارد. البته ذکر این نکته نیز مهم است که گاهی ممکن است مراجعین به پزشک دارای فشار چشم طبیعی باشند ولی به گلوکوم مبتلا شوند.
به طور کلی گلوکوم یا آب سیاه یک بیماری چندعاملی است که مشخصه اصلی آن آسیب عصب بینایی و کاهش یا از دست رفتن میدان دید است. سطح مشخصی از فشار چشم را نمیتوان بعنوان میزانی قطعی در نظر گرفت که منجر به گلوکوم میشود. همچنین نمیتوان بیان کرد که اگر فشار چشم فردی در بازه طبیعی باشد بنابراین به آب سیاه مبتلا نمیشود! در حقیقت فشار چشم بالا به تنهایی منجر به گلوکوم یا آب سیاه نمیشود اما احتمال ایجاد آن را افزایش میدهد. بنابراین از این نظر باید بین گلوکوم و فشار چشم بالا تمایز قائل شد. زمانی که فشار داخل چشم از حالت نرمال بیشتر باشد ولی فرد علائم آب سیاه یا گلوکوم را نشان ندهد، این حالت آکولار هایپرتنشن یا فشار چشم بالا شناخته میشود. بررسی منظم وضعیت چشم برای تشخیص فشار چشم بسیار مهم است.

فشار چشم چگونه به وجود می آید؟

علت افزایش فشار درون چشم را میتوان عدم تعادل بین تولید و دفع مایعات درون چشم بیان کرد. مایعات درون چشم هر لحظه در حال تولید شدن و سرازیرشدن به درون چشم هستند. از طرفی مایعات قدیمی تر از طریق منافذی که در اطراف چشم وجود دارند تخلیه میشوند و بین این تولید و تخلیه مایعات درون چشم تعادلی برقرار است که منجر به ثابت ماندن فشار درون چشم میشود. دلایل انسداد منافذ اطراف چشم میتوانند متفاوت باشند اما در هر حال، زمانی که منافذ اطراف چشم بسته شوند، عملکرد خود را از دست میدهند و مایع قدیمی تر چشم تخلیه نمیشوند. همین مسئله منجر به از دست رفتن تعادل بین مایع ورودی به چشم و مایع خروجی شده و مایعات درون چشم انباشته میشوند و فشار چشم افزایش می یابد. در صورتی که فشار درون چشم بیش از حد افزایش یابد ممکن است در نهایت منجر به آسیب عصب بینایی منجر شود.
گاهی ممکن است فشار چشم یک فرد پس از سنجش بالا نشان داده شود اما در حقیقت فشار چشم فرد طبیعی باشد. این حالت در افرادی رخ میدهد که قرنیه آنها از حالت معمول ضخیم تر است که در این حالت معمولا جای نگرانی نیست و فشار بالای چشم نشان داده شده به علت ضخامت قرنیه است و نه تجمع مایعات درون چشم.

علت بالا رفتن فشار چشم

دلایل و فاکتورهای خطر زیر را میتوان علت بالا رفتن فشار چشم نام برد:

• تجمع مایع درون چشم
• کاهش تخلیه مایعات از چشم
• مصرف برخی داروها مانند برخی داروهای استروئیدی
• آسیب فیزیکی به چشم
• برخی بیماری های ژنتیکی مانند pseudo exfoliation syndrome

برخی فاکتورهای خطر میتوانند احتمال فشار چشم را افزایش دهند. از جمله:

• سن بالای 40 سال
• افرادی که تبار آنها آفریقایی یا آمریکایی باشد
• جنسیت
• سابقه خانوادگی

علائم فشار چشم بالا چیست؟

افرادی که فشار چشم بالا را تجربه میکنند معمولا هیچ علامتی را احساس نمیکنند و تنها زمانی متوجه فشار بالای چشم خود میشوند که چشم آنها توسط پزشک بررسی میشود. بنابراین بررسی منظم وضعیت چشم و بینایی برای کنترل و درمان فشار چشم بالا میتواند بسیار مفید باشد.

علائم فشار چشم در بزرگسالان

فشار چشم در بزرگسالان نیز علامت مشخصی ندارد و با بررسی پزشکی تشخیص داده میشود.