بیماری لیکن پلان و راه های درمان آن

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

لیکن پلان (Lichen planus) یک بیماری عفونی نیست، لذا از شخصی به شخص دیگر سرایت نمی کند. این بیماری سرطان نیست و به نظر نمی رسد توارث و تغذیه در ایجاد آن نقشی داشته باشند.

بیماری لیکن پلان
امروزه مشخص شده است که این بیماری مربوط به سیستم ایمنی بدن است، یعنی گلبول های سفید خون (که در برابر عوامل بیگانه وارد عمل می شوند)، در طی این بیماری بر علیه بخش های طبیعی پوست، مخاط، مو و یا ناخن فعال می شوند.این عارضه می تواند پوست پاها، تنه، بازو، مچ دست، سر یا آلت تناسلی مرد، پوشش داخلی دهان یا مهبل، ناخن های پا و دست را درگیر سازد.لیکن پلان معمولا برای 12 تا 18 ماه باقی می مانند و پس از بهبودی، لکه های تیره ای بر روی پوست بر جای گذارد.

علل
گاهی در اثر واکنش به یک داروی خاص مثل آنتی بیوتیک های سولفونامید یا داروهای ضد روماتیسمی دارای طلا، به وجود آید.
ممکن است ناشی از یک ویروس باشد.
لیکن پلان، درارتباط با استرس نیز است.

علائم
- برآمدگی های کوچک و برجسته پوستی که خارش دارند.
- شایع ترین تغییرات ناخن، افزایش خطوط ناخن و شکاف برداشتن صفحه ناخن می باشد. در بعضی موارد ناخن ها، می افتند.
- یک خط سفید نامنظم در داخل دهان یا مهبل
- در صورت ابتلای سر، ریزش تکه ای موها همراه با زخمی شدن سر ممکن است رخ دهد.
- خارش شدید به ویژه در شب

عوارض بیماری لیکن پلان
رنگ : ابتدا قرمزند. ضایعات پیشرفته تر بنفش هستند. ضایعات درحال بهبودی، قهوه ای پررنگ می باشند.
سطح : براق، خشک همراه پوسته های چسبیده به ضایعه است. ممکن است در سطح ضایعات، خطوطی سفید یا خاکستری دیده شود.
اندازه : حدود نیم تا یک سانتیمتر است.
محل : بیشتر در ساعد، ساق پا، پشت دست ها و ناحیه تناسلی آقایان می تواند باشد.
بیشتر بیماران جهت خاراندن، ضایعات را می مالند و کمتر ممکن است که ضایعات را زخمی کنند و بنابراین ضایعات لیکن پلان معمولاً سالم می مانند. این از لحاظ تشخیصی می تواند به پزشک کمک نماید.

انواع ضایعات
- ضایعات مخاطی، به اشکال مختلف می تواند بروز کند. اشکال شایع آن به صورت خطوط سفید شبکه ای در مخاط طرفی دهان و زخم های دهانی می باشد.
- ضایعات شبکه ای، ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی کند. اما کشف آن ها در معاینه می تواند به تشخیص بیماری کمک کند.
- ضایعات دهانی، بسیار طولانی و مزمن بوده و با ناراحتی بسیاری برای بیمار همراهند.
- گاهی ضایعات دهانی بدون ضایعات پوستی نیز رخ می دهد.

مناطق درگیر لیکن پلان
1- پوست : به وسیله برجستگی هایی به رنگ قرمز تیره مشخص می شود که می توانند خارش زیادی داشته باشند. در بعضی از موارد یک هاشور سفید دیده می شود. این ضایعات در هر جای بدن ممکن است دیده شوند، ولی روی مچ دست ها و مچ پاها بیشتر دیده می شوند.
ضایعات لیکن پلان روی ران ها معمولا ظاهر تیره تری دارند و ممکن است به شکل پچ های کلفت به خصوص روی ساق پاها دیده شوند.
در لیکن پلان نوع تاولی که مورد نادری است این ضایعات به شکل تاول دیده می شوند.
خیلی از موارد لیکن پلان در مدت 2 سال بهبود می یابند و سبب ایجاد لکه های قهوه ای رنگ در محل ضایعات می شوند که ممکن است به مرور زمان بدون درمان کمرنگ تر شوند.

2- دهان : این مشکل، در قسمت داخلی گونه ها دیده می شود، ولی می تواند زبان، لب ها و لثه را درگیر کند.
درمان لیکن پلان دهان مشکل تر است و دوره درگیری در آن طولانی تر از نوع پوستی است.لیکن پلان دهانی، به صورت ضایعاتی با خطوط و نقاط سفید بروز می کند. اشکال شدیدتر لیکن پلان دهانی می تواند سبب ایجاد زخم های دردناکی در دهان شود که شبیه ضایعات قارچی یا عفونت باشد.

3- ناحیه تناسلی : این نوع کمتر دیده می شود. حدود یک پنجم زنان درگیر می شوند. مناطق قرمز یا زخم های باز، ایجاد درد به خصوص هنگام نزدیکی می کنند و نیاز به درمان دارند.

4- ناخن : بخش عمده تغییرات ناخن به علت آسیب بستر یا ریشه ناخن ایجاد می شود.
معمولا فقط چند ناخن دست یا پا درگیر می شود، ولی گاهی همه ناخن ها گرفتار می شوند.تغییرات ناخن در لیکن پلان شامل ایجاد شیار طولی، جداشدن، نازک شدن ناخن و از دست دادن ناخن است.

5- پوست سر : لیکن پلان می تواند قسمت های مودار مانند پوست سر را به شکل نادر درگیر کند. سبب ایجاد قرمزی، تحریک و ریزش مو می شود.

عوامل خطر
- استرس
- خستگی
- مواجهه با داروها یا مواد شیمیایی

عوارض
- ریزش مو
- تخریب ناخن ها
- پیدا شدن ضایعات جدید و برطرف شدن ضایعات قدیمی
- در بیماران مبتلا به لیکن پلان دهانی، خطر سرطان دهان کمی بیشتر است.

درمان
استروییدهای موضعی و تزریقی داخل ضایعه
اگر ضایعات گسترده تر باشد، استرویید خوراکی استفاده می شود.

فتوتراپی
آنتی هیستامین ها به دلیل اثر تسکین بخشی جهت کنترل خارش تجویز می شوند.کرم ها یا پمادهای کورتونی برای کاهش التهاب و خارش تجویز می گردند. برای بهبود پخش شدن و نفوذ این داروها، آن ها را بلافاصله پس از حمام کردن استفاده کنید.قرص های کورتونی در موارد شدید بیماری تجویز می شود.

تشخیص
دیدن ظاهر ضایعات
بیوپسی پوست (نمونه ای از پوست، برداشته شده و در زیر میکروسکوپ بررسی می شود).

رژیم غذایی
غذاهای تند و ادویه دار، مرکبات، فرآورده های گوجه فرنگی، نوشدنی های محتوی کافئین مثل قهوه، کولا و غذاهای ترد مثل نان تست و چیپس می توانند سبب تشدید لیکن پلان دهانی به خصوص در صورت وجود زخم های باز در دهان شوند.

نکات قابل توجه
- از شستشو با آب سرد برای تخفیف خارش استفاده کنید.
- کاهش استرس، به پیشگیری از عود ضایعات کمک می کند.
- پس از بهبودى و رفع خارش جاى دانه هاى برجسته روى پوست بصورت لكهاى قهوه اى پر رنگ باقى ميماند كه گاه تا ماهها و سالها ادامه دارد .
- اگر لیکن پلان در اثر مصرف یک دارو ایجاد شده باشد، با پزشک خود در این باره مشورت کنید.