پوست یکی از عوامل محافظتی بدن در برابر عوامل خارجی است و می تواند بدن را در برابر آسیب ویروس ها، باکتری ها و عوامل بیماری زا محافظت کند. پس وقتی یک عامل ناشناخته در برابر پوست قرار می گیرد، یک واکنش ایجاد می شود و قرمزی و خارش پوست بروز می کند. خارش پوست بدن یکی از مشکلاتی است که گاهی اوقات بدون هیچ دلیل خاصی بروز می کند و در مواقع دیگر نشانه ی بروز یک بیماری است.

خارش از طریق گیرنده هایی كه به صورت پایانه های آزاد عصبی در نزدیكی محل اتصال درم به اپیدرم در پوست، مخاط، دستگاه تنفسی فوقانی و حتی قرنیه وجود دارند، دریافت میگردد. فیبرهای منتقل كننده خارش از فیبرهای منتقل كننده حس درد، مجزا و با هدایت سریع میباشند. احساس خارش از طریق راههای عصبی به قشر مغز مخابره میگردد. این عارضه ممکن است اینقدر شدید و آزار دهنده باشد که کیفیت زندگی را مختل کند. خارش و خاراندن طولانی مدت می تواند شدت خارش را افزایش داده و احتمالاً منجر به آسیب پوست، عفونت و جای زخم شود.

در صورتی که خارش پوست شما بیش از ۲ هفته طول بکشد و باوجود درمان هایی که برای آن در نظر گرفته اید بهبود پیدا نکرده است، باید به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا در این مواقع خارش پوست جدی است و می تواند مشکلات عدیده ای ایجاد کند. متخصص می تواند درمان مناسب را در نظر بگیرد که لازمه ی این کار تشخیص درست علت خارش پوست است.

خارش پوست نشانه چه بیماری هایی است؟

1) خشکی پوست

اگر پوستتان خشک باشد، با خارش متوجه خشکی آن می شوید. خشکی پوست، به ویژه، در فصل زمستان و در مکان هایی که هوا خشک است، بدتر می شود. این مشکل با افزایش سن، شایع تر می شود.

2) بثورات پوستی

اگر در قسمت هایی از بدن خود که دچار خارش است، متوجه بثورات پوستی شدید، احتمالاً مشکل «درون پوست» شما است. در این موارد خارش پوست ممکن است به دلیل عفونت های قارچی و باکتریایی مانند زرد زخم و التهاب یا عفونت پیاز موی پوست (فولیکولیت) باشد.

3) حشرات

گاهی خارش پوست به دلیل گزش حشرات است.

4) درماتیت آتوپیک یا اگزما

در این اختلال، لکه های خشک، پوسته پوسته یا بثورات برآمده را روی پوست خود می بینید. علت اگزما هنوز روشن نیست؛ اما معمولاً خارش پوست در اگزما شدید است. کودکانی که در خانواده خود سابقه آسم یا حساسیت (آلرژی) دارند، بیشتر ممکن است به اگزما دچار شوند. حساسیت های غذایی خاص و خاراندان پوست اگزما را بدتر می کند.

5) درماتیت تماسی

این بثورات خارش دار ناشی از واکنش به چیزی است که در تماس با پوست شما است. تشخیص علت ایجاد این بثورات گاهی نیازمند بررسی فراوان است. فلزات موجود در جواهراتتان، لوازم آرایشی و بهداشتی و محصولات پاک کننده ای که استفاده می کنید، ممکن است علت درماتیت تماسی شما باشند. پیچک سمی نیز نوعی درماتیت تماسی را ایجاد می کند.

6) کهیر پوستی

این مشکل اغلب ناشی از حساسیت است. بیماری کهیر مانند نوارهای متورمی است که گاه به تنهایی و گاه به شکل خوشه ای ظاهر می شوند. معمولاً کهیر پوستی با خارش همراه است. استرس، گرما، تعریق ناشی از ورزش یا قرارگرفتن در معرض آفتاب نیز ممکن است کهیر را پدیدار کند.

7) پسوریازیس

در این بیماری، بدن شما سلول های پوستی را بیش از اندازه تولید می کند. این سلول ها در لکه های التهابی خارش دار روی سطح پوست جمع می شوند. علت پسوریازیس، فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی است.

8) بارداری

از هر 10 زن باردار، بیش از یک نفر با مشکل خارش پوست در دوران بارداری مواجه است. دلایل این مشکل، از بثورات بی ضرر تا شرایط جدی تر متغیر است.

9) داروها

گاهی برخی داروها (حتی بدون نشانه ای از بثورات و تحریک) در پوست شما خارش ایجاد می کنند. اگر خارش زیاد و آزاردهنده باشد، لازم است حتماً با پزشک خود صحبت کنید. داروهای زیر مسبب بروز خارش شناخته شده اند:

• بعضی داروهای ضد فشار خون بالا به نام مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
• آلوپورینول برای نقرس
• آمیودارون برای مشکلات ریتم قلب
• قرص هایی با نام دیورتیک که نفخ را کاهش می دهند.
• استروژن
• هیدروکسی اتیل سلولز (در جراحی استفاده می شود)
• اوپیوئیدها (داروهای ضد دردی که پزشک تجویز می کند).
• سیمواستاتین (Simvastatin) برای درمان کلسترول بالا

10) مغز و اعصاب

هنگامی که سیستم عصبی شما درگیر بیماری است، احتمال دارد سردرگم شود و به طور تصادفی به اعصاب پوست فرمان دهد که خارش را شروع کنند، درحالی که هیچ عامل خارجی برای تحریک خارش وجود ندارد. هیچ گونه بثورات پوستی هم وجود ندارد؛ اما اگر پوست خود را زیاد بخارانید، ممکن است تحریک شود. بیماری های زیر ممکن است دلیل این مشکل باشند:

• زونا
• ام اس (MS)
• آسیب عصبی
• تومور مغزی
• سکته مغزی

11) بیماری های روحی روانی

اگر با کمک پزشک خود نتوانستید یک علت جسمی برای خارش پوست خود بیابید، ممکن است علت آن در ذهن شما باشد. برخی اختلالات روحی روانی سبب تمایل فرد به خاراندن یا کندن پوست می شوند. این افراد ممکن است احساس کنند زیر پوستشان چیزی در حال خزیدن است. معمولاً در آغاز، هیچ بثوراتی وجود ندارد؛ اما پوست بعد از خاراندن آسیب می بیند. در این موارد خارش پوست ممکن است نشانه ای از مشکلات زیر باشد:

• افسردگی
• اضطراب
• اختلال وسواس فکری-عملی
• روان پریشی (سایکوز)
• تریکوتیلومانیا (اختلال کندن مو)

12) بیماری های زمینه ای

اغلب، خارش پوست یک علت ساده و معمولی دارد؛ اما در بعضی موارد، اگر از بین نرود، ممکن است نشانه ای از یک بیماری جدی باشد. مانند:

• بیماری کلیوی
• بیماری کبدی
• مشکلات تیروئید
• برخی از سرطان ها، به ویژه بیماری هوچکین
• دیابت
• کمبود آهن
• ویروس HIV

گاهی ممکن است خارش، پس از درمان برخی از این بیماری ها شروع شود. دیالیز، شیمی درمانی و پرتودرمانی ممکن است خارش پوست را به عنوان عارضه جانبی، به دنبال داشته باشند.

علائم همراه با خارش پوست

شما ممکن است خارش را در ناحیه خاصی از بدن مانند دست ها، پاها یا کل بدن احساس کنید. گاهی اوقات خارش به صورت طولانی مدت با فرد همراه است و یا به مرور تشدید می شود. همانطور که شما پوست را می خارانید یا مالش می دهید، خارش ممکن است بدتر شود و توقف خارش ممکن است سخت باشد. همچنین ممکن است خارش بدون هیچ گونه تغییری در پوست همراه باشد یا همراه با هر کدام از علائم خارش بدن زیر دیده شود:

1. قرمزی
2. برجستگی پوست، لک پوستی یا تاول
3. خشکی و ترک خوردگی پوست
4. پوست زبر و پوست چرب

تشخیص علل خارش پوست

اگر پزشک نتواند با شرح حال و معاینه ی فیزیکی علت خارش را تشخیص دهد نیاز خواهد بود تا بیمار تحت چندین آزمایش قرار بگیرید. این آزمایش ها عبارتند از:

• آزمایش خون: می تواند نشان دهنده ی بیماری زمینه ای باشد.
• بررسی عملکرد تیروئید: می تواند بیماری های تیروئیدی را رد کند.
• تست پوستی: برای شناسایی وجود حساسیت نسبت به موارد مختلف
• تراشیدن پوست و یا تهیه بیوپسی (نمونه ی زنده) از آن برای شناسایی عفونت

درمان خارش پوست

هدف از درمان خارش یافتن علت و از بین بردن علائم آن است. درمان خارش پوست عمدتاً شامل موارد زیر است:

1. پماد یا کرم های کورتیکواستروئید: اگر پوست شما دچار خارش و قرمزی است پماد یا کرم تجویز شده توسط پزشک را در قسمت های درگیر پوست بمالید. سپس پوست را با پنبه مرطوب بپوشانید؛ زیرا رطوبت موجب جذب دارو و همچنین اثرات خنک کنندگی بر روی پوست می شود.
2. کرم ها و پمادهای دیگر: داروهای دیگری که می توان برای درمان خارش استفاده کرد، مهارکننده های کلسینیرین مانند تاکرولیموس (Protobic) و پیم اکروبیموس (Elidle) است. همچنین مصرف بی حسی های موضعی مانند کپسایسین و دوکسپین نیز می تواند کمک کننده باشد.
3. داروهای خوراکی: دارو های ضد افسردگی از نوع مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین(SSRI) مانند فلوکستین(Prozac) و سرترالین(zoloft) می تواند برای انواعی از خارش های مزمن کمک کننده باشد.
4. نوردرمانی (فتوتراپی): فتوتراپی شامل قرار دادن پوست شما در یک نوع خاص نور است.

---