پوست به عنوان مانعی برای محافظت از داخل بدن عمل می کند با سلول های ویژه سیستم ایمنی که می تواند بدن و پوست را از ویروس ها، باکتری ها و دیگر تهدیدات پنهان محافظت کند. اگر سلول های پوست هر نوع ماده مشکوک را تشخیص دهند، یک واکنش ایجاد می کنند که باعث التهاب ناحیه می شود. متخصصان پزشکی به این التهاب به عنوان درماتیت اشاره می کنند که می تواند منجر به خارش شود. خارش پوست، حس ناخوشایندی در پوست است که شما را به خراشیدن و خاراندن پوست خود تحریک می کند. خارش پوست از علائم مشخصه بسیاری از بیماری های پوستی و از نشانه های غیر معمول برخی از بیماری های سیستمیک است.

این خارش ممکن است موضعی یا عمومی باشد و می تواند به عنوان یک بیماری حاد یا مزمن رخ دهد. خارش پوست یک احساس تحریک کننده و غیرقابل کنترل است. دلایل احتمالی خارش می تواند شامل انواع بیماری های پوستی خارش دار باشد. اگر علت آن واضح نیست، باید برای خارش به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند علت اصلی را پیدا کند و درمان هایی برای تسکین ارائه دهد. اگر قبل از بروز مشکلات اصلی، پزشک، خارش بدن فرد را به عنوان یک نشانه اصلی شناسایی کند، می تواند مشکلات جدیتری را تشخیص دهد و سریع درمان را شروع کند. در ادامه دلایل ایجاد خارش پوست و روشهای درمانی آن معرفی میشود.

علائم خارش پوست

گاهی ممکن است نواحی کوچکی از بدن مانند بازو و یا پاها دچار خارش شوند و گاهی کل بدن درگیر میشود. ممکن است خارش پوست هیچگونه تغییر قابل توجهی را در پوست ایجاد نکند. خاراندن بیشتر پوست می تواند باعث خارش بیشتر پوست شود.

دلایل خارش پوست

• مصرف برخی داروها
• داروهای ضد قارچ
• آنتی بیوتیک ها (به ویژه مواردی که پایه سولفونامیدی دارند).
• مسکن های از بین برنده درد
• داروهای ضد انعقاد خون
• واکنش آلرژیک

قرمزی و ناراحتی پوستی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدنتان نسبت به آلرژن های پوست واکنش نشان بدهد. واکنش های آلرژیک شدید و ناگهانی می توانند باعث بروز تورم و تنگی نفس شوند؛ به همین دلیل نیاز به رسیدگی فوری دارند. خارش و تاولی که چند دقیقه تا چند ساعت پس از تماس با آلرژن ها در بدن ایجاد می شود، علائم واکنش آلرژیک هستند.

درماتوگرافی

اگر بعد از خاراندن آرام بدن، رد باریک برجسته و قرمز رنگی روی پوست باقی بماند که محو شدن آن ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد، ممکن است فرد مبتلا به بیماری درماتوگرافی باشد. هنوز علت دقیق این بیماری مشخص نیست؛ اما پزشکان می گویند اضطراب، عفونت ها، مواد آلرژی زا یا داروهایی مثل پنی سیلین می تواند علت بروز این مشکل باشد. درماتوگرافی یک مشکل پوستی جدی است که بر اثر آن پوست به تماس حساس می شود و هیستامین زیادی تولید می کند.

گال

بیماری گال یک بیماری پوستی مسری همراه با خارش شدید است که این خارش، جوش های ریز قرمزرنگی را در پوست ایجاد می کند. اين بيماری شايعترين بیماری پوستی خارش دار در جهان است و به نام های گال، جرب یا Scabies هم شناخته می شود. عامل ايجاد كننده گال كه «هيره» ناميده می شود، بعد از ورود به بدن فرد در پوست زندگی می کند و زیر پوست برای خود سوراخ ها و کانال های زیرپوستی را ایجاد می کند.

آلرژی غذایی

این نوع از انواع بیماری های پوستی خارش دار یک وضعیت اورژانسی پزشکی است. مراقبت های فوری ممکن است لازم باشد. زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن شما به مواد رایج موجود در غذاها یا نوشیدنی ها واکنش نامناسبی نشان دهد. علائم از خفیف تا شدید است و شامل عطسه، خارش چشم، تورم، بثورات پوستی، کهیر، گرفتگی معده، حالت تهوع، استفراغ و مشکل تنفس است. بسته به پاسخ سیستم ایمنی بدن شما، علائم ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف غذایی رخ دهد که باعث واکنش آلرژیک شود. غذاهای محرک آلرژی عبارتند از: شیر گاو، تخم مرغ، بادام زمینی، ماهی، صدف، آجیل درخت، گندم و سویا

کاندیدا

معمولاً در چین های پوستی (زیر بغل، باسن، زیر پستان، بین انگشتان دست و پا) ایجاد می شود. با خارش، سوزش و سوختگی بثورات قرمز با ظاهر مرطوب و پوسته خشک در لبه های بثورات شروع می شود. با تاول و جوش هایی که ممکن است به باکتری آلوده شوند، به ترک پوست و درد منجر می شود.

درماتیت آتوپیک یا اگزما

در این اختلال، لکه های خشک، پوسته پوسته یا بثورات برآمده را روی پوست خود می بینید. علت اگزما هنوز روشن نیست؛ اما معمولاً خارش پوست در اگزما شدید است. کودکانی که در خانواده ی خود سابقه ی آسم یا حساسیت (آلرژی) دارند، بیشتر ممکن است به اگزما دچار شوند. حساسیت های غذایی خاص و خاراندن پوست، اگزما را بدتر می کند.

درماتیت تماسی

این بثورات خارش دار ناشی از واکنش به چیزی است که در تماس با پوست است. تشخیص علت ایجاد این بثورات گاهی نیازمند بررسی فراوان است. فلزات موجود در جواهر، لوازم آرایشی و بهداشتی و محصولات پاک کننده ای که استفاده می کنید، ممکن است علت درماتیت تماسی باشند. پیچک سمی نیز نوعی درماتیت تماسی را ایجاد می کند. برای درمان درماتیت تماسی باید از چیزهایی که فکر می کنید علت ایجاد آن است، بپرهیزد.

خشکی پوست

اگر پوستتان خشک باشد، با خارش متوجه خشکی آن می شوید. خشکی پوست ، به ویژه، در فصل زمستان و در مکان هایی که هوا خشک است، بدتر می شود. این مشکل با افزایش سن، شایع تر می شود.

پسوریازیس

در این بیماری، بدن شما سلول های پوستی را بیش از اندازه تولید می کند. این سلول ها در لکه های التهابی خارش دار روی سطح پوست جمع می شوند. پسوریازیس نتیجه ی فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی است.

بیماری کلیوی

بیماری های کلیه هم می توانند علائم خود را روی سطح پوست بروز دهد و در موارد شدید موجب خارش پوست شوند. کلیه ها مواد و عناصر خطرناک و سمی را در درون سیستم بدن تصفیه می کنند. اگر در اثر بیماری کلیه این عمل به درستی انجام نگیرد، متابولیت هایی ساخته می شود که در سطح پوست جمع شده و موجب خارش آن می شود. این نوع از خارش سطح وسیعی از پوست را در برمی گیرد و خارش بدن در شب به بالاترین حالت خود می رسد.

بیماری نخاعی

ظاهر شدن خارش مداوم وسط کمر (بدون جوش یا دانه) می تواند نشانه ی نوروپاتی، نشانه ای از عصبانیت باشد. قبل از ارائه درمان، پزشکان ابتدا بیماری نخاعی را به عنوان یک علت، شناسایی می کنند. تحقیقات نشان داده است که بیماری ستون فقرات، چه به علت سن یا آسیب، می تواند بر عصب فشار وارد کند و آن را خراب کند که باعث احساس خارش در پوست می شود. خارش های نوروپاتی ممکن است در یک سمت بدن و یا هر دو طرف رخ دهد؛ اما اگر خراش تسکین نداشته باشد، هشداری بزرگ است.

آبله مرغان و زونا

یکی دیگر از رایجترین دلیل خارش بدن آبله مرغان و زونا است. هنگام ابتلا به این بیماری احساس سوزش، خارش و درد موضعی قبل از بروز تاول ها به سراغ شما می آید. در آبله مرغان یا زونا با جوش هایی قرمزرنگ و پر از مایع مواجه هستیم و بسیار خارش دارد و تمام قسمت های بدن را در برمی گیرد.

سیروز کبدی

سیروز کبدیهم یکی دیگر از دلایل خارش بدن است.

لنفوم

از 5 تا 30 درصد لنفومها مانند هوجکین و غیر هوجکین می تواند خارش داشته باشد. خارش با تحریک یا بدون تحریک، می تواند اولین علامت بیماری هوجکین باشد که احتمالاً ناشی از سیتوکین ها، مولکول های سیگنال سلولی است که موجب التهاب در پاسخ به عفونت می شود. اگر پزشک شما به لنفوم شک کند، ممکن است اشعه ایکس تجویز کند تا بیماری را از بین ببرد. اگر این بیماری تشخیص داده شد، خارش پس از شروع شیمی درمانی یا پرتودرمانی به زودی متوقف خواهد شد.

راش پوستی

راش پوستی یا بثورات پوستی به حالت خاصی گفته می شود که مانند برآمدگی های قرمز رنگ در نقاط مختلف پوست ایجاد می شود و خصوصیت بارز آن ایجاد خارش شدید است. بعضی مواقع نیز حالت ملتهب یا پوسته پوسته شده را ایجاد می کند.

سرخک

علائم بیماری سرخک شامل تب، گلودرد، قرمزی پوست، آبریزش بینی، خارش و از دست دادن اشتها و سرفه است. سه تا پنج روز بعد از ظهور اولین علائم، قرمزی پوست در نواحی صورت و بدن مشهود می شود.

کهیر

تاول های برجسته و خارش آوری که بعد از تماس با مواد حساسیت زا روی پوست ایجاد می شوند، کهیر هستند. شکل کهیر می تواند گرد و کوچک، حلقه ای یا به اشکال نامشخص باشد. قرمزی، برافروختگی و دردناک بودن پوست در هنگام لمس کردن آن از نشانه های کهیر هستند.

چه زمانی خارش بدن خطرناک است؟

به طورمعمول نمی توان مدت زمان دقیقی را برای ادامه یافتن مشکل خارش پوست تعیین کرد و این مشکل ممکن است بین ۲ روز تا ۱۰ سال ادامه داشته و باعث آزار فرد شود. اگر مدت زمان خارش بیشتر از چهار تا شش هفته طول کشید، باید به یک پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را شروع کند؛ حتی در بعضی از موارد نباید درباره خارش ها بی تفاوت باشید؛ چون ممکن است سلامت عمومی بدنتان را با تهدید جدی مواجه کند. اگر خارش در سنین بالای ۶۰ سال اتفاق بیفتد می تواند نشانگر مسائل و بیماری های داخلی مانند نارسایی های کلیه، تومور های داخلی، نارسایی های کبدی و موارد مهم دیگری باشد. خارشی که با ضایعه پوستی همراه نیست، می تواند بیانگر مشکلات داخلی احتمالی باشد؛ بنابراین این گونه خارش ها از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و باید به طور حتم جدی گرفته شوند.

درمان خارش بدن

تشخیص و درمان علت زمینه ای خارش، مؤثرترین راه درمان آن است. کمپرس سرد و حمام سرد ممکن است به تسکین خارش کمک کند. ایجاد یک محیط سرد در خانه و محل کار نیز مؤثر است. استعمال لوسیون خنک کننده حاوی کالامین، پراموکسین یا منتول و کافور نیز مفید است.

درمان موضعی

• بی حس کننده ها
• ضد خارش ها
• عوامل خنک کننده
• کورتیکواستروئیدها
• نرم کننده ها

فتوتراپی

• اشعه ماورای بنفش B، باند پهن و یا باند باریک
• اشعه ماورای بنفش A1

درمان سیستمیک

• آنتی هیستامین ها
• کورتیکواستروئیدها
• داروهای آنتاگونیست گیرنده های مخدر

روش های دیگر

• طب سوزنی
• کرم کپسایسین
• تحریک الکتریکی ترنسکوتنئووس

روشهای تشخیص علت خارش پوست

در تشخیص علت بروز خارش، پزشک به معاینه فیزیکی و سوابق پزشکی می پردازد. اگر تشخیص داده شود که بیماری، علت بروز خارش است، تست های زیر از سوی پزشک درخواست خواهد شد:

• آزمایش خون به منظور بررسی مواردی مانند کم خونی
• تست های تیروئید، کبد و کلیه
• اشعه ایکس از قفسه سینه: این تست می تواند بزرگ شدن غدد لنفاوی را نشان دهند، موردی که می تواند با خارش همراه باشد.

زمان مراجعه به پزشک

در موارد زیر به پزشک مراجعه نمایید:

• نا معلوم بودن علت خارش
• شدید بودن خارش
• علائم همراه با خارش.

مراجعه به پزشک برای تشخیص به ویژه زمانی حائز اهمیت است که علت خارش مشخص نباشد؛ چراکه برخی علل به وجود آورنده خارش خطرناک و در عین حال قابل درمان است.

پیشگیری از خارش پوست

از دیگر اقداماتی که در منزل و به منظور کنترل و بهبود خارش می توان انجام داد، عبارت است از:

• شناسایی عوامل مؤثر در بروز خارش
• مرطوب نگه داشتن پوست
• استفاده از کرم ها و لوسیون ها و خنک نگه داشتن پوست
• خودداری از خاراندن پوست تا حد امکان
• دوری از استرس
• مصرف داروهای آلرژی

---