خارش پوست که به آن پروریت (Pruritis) نیز می گویند، یک حس آزاردهنده و ناخوشایند است که فرد را به خاراندن پوست وادار می کند. علل احتمالی خارش پوست عبارتند از بیماری های داخلی و پوستی بیمار. در مواردی که خارش علت خاصی ندارد باید به پزشک متخصص پوست مراجعه کرد. پزشک می تواند علت زمینه ای خارش را مشخص کرده و آن را درمان نماید. ادامه دار شدن خارش پوست بیش از شش هفته می تواند بر کیفیت زندگی و خواب تأثیر بگذارد، به علاوه اینکه هر چه پوست بیشتر خارانده شود، احتمال بروز آسیب های پوستی، اسکار و در نهایت عفونت بیشتر خواهد شد. در صورت ادامه دار شدن علائم بیش از دو هفته، حتماً به پزشک مراجعه کنید؛ چراکه ممکن است خارش به دلیل وجود بیماری داخلی باشد که حتماً باید بررسی و درمان شود.

دلایل خارش پوست

دلایل متعددی برای خارش پوست وجود دارند. در ادامه به علل احتمالی اشاره می شود.

1-خشکی پوست

2-حساسیت به غذا

این حالت یک اورژانس پزشکی بوده و نیازمند مراقبت های فوری است و زمانی به وجود می آید که دستگاه ایمنی بدن به صورت نامتناسبی به مواد موجود در غذاها یا مایعات مختلف واکنش نشان می دهد. علائم از خفیف تا شدید متغیر بوده و شامل عطسه، خارش چشم ها، ورم، قرمزی، کهیر، کرامپ شکمی، تهوع، استفراغ و دشواری تنفس می باشند. بسته به پاسخ دستگاه ایمنی، علائم ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف غذای حاوی آلرژن (ماده ی حساسیت زا) به وجود بیایند.

3-بیماری کلیوی

خارش شدید در سراسر بدن، اغلب در افرادی که دچار بیماری کلیوی یا مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی هستند، رخ می دهد. در واقع یک مطالعه نشان داد که 42 درصد از بیماران دیالیزی دچار خارش متوسط تا شدید کلیوی بودند. علم هنوز کشف نکرده است که چرا بیماری کلیه باعث خارش می شود؛ اما پزشکان معتقدند که با ایجاد سموم در بدن، زمانی که کلیه ها قادر به حذف مواد زائد از جریان خون نیستند، اتفاق می افتد.

4-بیماری کبد

خارش پیوسته می تواند یک نشانه خاموش بیماری کبدی باشد. هدف اصلی این است که بیماری کبد را درمان کرده و داروهایی که می توانند اسیدهای صفراوی را از بین ببرند، تجویز کنند. پزشکان معمولاً داروهایی را تجویز می کنند که می توانند جذب بدن از اسیدهای صفراوی را مهار کنند یا مقدار اسید صفراوی که به کبد بازگردانده می شوند را کاهش دهند.

5-درماتوفیزیک

اگر پوست بدن به آرامی خراشیده شود، ناخن ها نازک می شود و پوست قرمز به جای می ماند که 15 تا 30 دقیقه طول می کشد تا قرمزی پوست ناپدید شود و ممکن است درماتوفیزیسم وجود داشته باشد.

6-بیماری نخاعی

ظاهر شدن خارش مداوم وسط کمر (بدون جوش یا دانه) می تواند نشانه ی نوروپاتی، نشانه ای از عصبانیت باشد. قبل از ارائه درمان، پزشکان ابتدا بیماری نخاعی را به عنوان یک علت، شناسایی می کنند. تحقیقات نشان داده است که بیماری ستون فقرات، چه به علت سن یا آسیب، می تواند بر عصب فشار وارد کند و آن را خراب کند که باعث احساس خارش در پوست می شود.

7-حشرات

گاهی خارش پوست به دلیل گزش حشرات است. اگر پشه یا عنکبوت شما را نیش بزند، متوجه آن می شوید؛ اما تشخیص نیش ساس و کنه سخت تر است؛ زیرا جای نیش این حشرات مانند بثورات پوستی به نظر می رسد. اگر در پوست سر یا موی ناحیه ی تناسلی خود احساس خزیدن و خارش دارید، علت آن ممکن است شپش باشد.

8-درماتیت آتوپیک یا اگزما

در این اختلال، لکه های خشک، پوسته پوسته یا بثورات برآمده را روی پوست خود می بینید. علت اگزما هنوز روشن نیست؛ اما معمولاً خارش پوست در اگزما شدید است. کودکانی که در خانواده ی خود سابقه ی آسم یا حساسیت (آلرژی) دارند، بیشتر ممکن است به اگزما دچار شوند. حساسیت های غذایی خاص و خاراندن پوست اگزما را بدتر می کند.

9-درماتیت تماسی

این بثورات خارش دار ناشی از واکنش به چیزی است که در تماس با پوست است. تشخیص علت ایجاد این بثورات گاهی نیازمند بررسی فراوان است. فلزات موجود در جواهرات، لوازم آرایشی و بهداشتی و محصولات پاک کننده ای که استفاده می کنید، ممکن است علت درماتیت تماسی شما باشند.

10-پسوریازیس

پسوریازیس بدون علامت یا با خارش بدن در افراد بروز پیدا می کند. زخم ها روی پوست سر، آرنج، زانو و پایین کمر ظاهر می شوند. وجود بخش های زبر و مشخص به رنگ نقره ای روی پوست نشانه این بیماری پوستی هستند.

11-زرد زخم

خارش بدن در اثر زرد زخم در کودکان و نوزادان رایج است. زخم و قرمزی پوست ناشی از زخم زرد معمولاً در نواحی بینی، چانه و دهان دیده می شود. تاول های زرد زخم به شکل پرآب با پوسته ای عسلی رنگ روی پوست ایجاد می شوند.

12-درماتوگرافی

به قرمزی و آزردگی سریع پوست بعد از خاراندن آهسته آن درماتوگرافی می گویند. خاراندن و تماس با بعضی نواحی پوست باعث قرمز شدن، ایجاد تاول و خارش بیشتر می شود. به طور معمول این قرمزی و آزردگی پوست بعد از سی دقیقه رفع می شود.

13-کهیر

تاول های برجسته و خارش آوری که بعد از تماس با مواد حساسیت زا روی پوست ایجاد می شوند، کهیر هستند. شکل کهیر می تواند گرد و کوچک، حلقه ای یا به اشکال نامشخص باشد. قرمزی، برافروختگی و دردناک بودن پوست در هنگام لمس کردن آن از نشانه های کهیر هستند.

14-گال

زخم های گال به شکل جوش و تاول های کوچک و زبر نمایان می شوند. این زخم ها به صورت خطوطی با طیف های رنگی مختلف خودشان را نشان می دهند. بروز علائم این مشکل، چهار تا شش هفته طول می کشد.

15- بیماری دیابت

گاهی بروز یک مشکل پوستی اولین علامت بیماری دیابت است. زانوماتوز، یکی از این بیماری های پوستی ناگهانی است که باعث خارش دست و پا می شود. این بیماری ناشی از دیابت کنترل نشده بوده و هنگامی که به درستی مدیریت شود از بین می رود. همچنین زانوماتوز می تواند باعث خارش بازوها و پاها شود. علائم دیگر زانوماتوز ناگهانی شامل برجستگی های کوچک و زرد رنگ روی پوست، قرمزی پوست و کلسترول بالا است.

16-خارش عصبی بدن

در صورتی که پزشک موفق به یافتن علت نشود، امکان دارد علت خارش در ذهن فرد جای گرفته باشد. برخی بیماری های روانی احساساتی از جمله خارش را در افراد به وجود می آورند.

افراد مبتلا ممکن است تصور کنند موجودی بر پوست آنها در حال خزیدن است. با اینکه در این موارد راش وجود ندارد؛ اما احتمال دارد پوست در اثر خاراندن آسیب ببیند.

17-گیاهان سمی

تماس با گیاهان سمی که در چمنزار و طبیعت به صورت خودرو رشد می کنند، یکی دیگر از نشانه های پیدایش خارش پوست است. در بعضی زمان ها این گیاهان تا اندازه ای حساسیت زا هستند که یک برخورد کوچک با آنها می تواند خارش پوست را به دنبال داشته باشد. بهتر است این گیاهان را بشناسید و به آنها دست نزنید.

18-بارداری

بعضی زنان در طول دوره بارداری دچار خارش پوست به ویژه در قسمت شکم و ران ها می شوند. در بعضی اشخاص هم مشکلات پوستی مثل درماتیت خود را به صورت وخیم تر نشان می دهند.

علت خارش پوست صورت

خارش صورت که اغلب در گونه ها و بینی بروز پیدا میکند و ممکن است همراه با خارش و قرمزی باشد به دلایل مختلفی ممکن است ایجاد شود. شناسایی علائم دیگری که همراه با خارش پوست صورت ظاهر می شوند؛ تا حد زیادی می تواند در تشخیص علت خارش صورت و روشهای درمان موثر باشد. برخی از علل خارش صورت که می تواند با علل خارش پوست بدن مشترک باشد عبارتند از:

• خشکی پوست صورت
• مسن شدن پوست صورت
• برخی بیماریهای پوستی
• حساسیت و آلرژی

زمان مراجعه به پزشک

• در صورت ادامه دار شدن خارش بیش از دو هفته و عدم بهبود با درمان های خانگی
• شدت گرفتن خارش به گونه ای که مانع از انجام فعالیت ها و یا خوابیدن شود.
• درگیری کل بدن
• خارش همراه با علائمی مانند خستگی شدید، کاهش وزن، تغییر در حرکات روده ای و ادرار، قرمزی شدید پوست

تشخیص خارش پوست

معمولاً در تشخیص خارش پوست، پزشک به معاینه فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی بیمار می پردازد. در صورتی که پزشک احتمال دهد که شرایط پزشکی، علت بروز خارش پوست است، تست های زیر تجویز خواهد شد:

• آزمایش خون، که هرگونه مشکل در داخل بدن را نشان می دهد.
• تست تیروئید، کبد و کلیه جهت بررسی کم کاری و پرکاری تیروئید که می تواند منجر به بروز خارش پوست شود.
• تست اشعه ایکس از قفسه سینه. این تست می تواند بزرگ شدن غدد لنفاوی را نشان دهد.

درمان خارش پوست

درمان خارش پوست با توجه به علت بروز آن در نظر گرفته می شود. اگر درمان های خانگی کمکی به بهبود خارش نکنند، دارو و یا سایر روش های درمانی از سوی پزشک تجویز خواهد شد:

• استفاده از کرم ها و پمادهای نرم کننده
• کرم ها و پمادهای کورتونی: اگر پوست دچار خارش و قرمزی شود، استعمال پماد و کرم در ناحیه درگیر درمان مناسبی خواهد بود. مرطوب نگه داشتن پوست به جذب بهتر دارو کمک خواهد کرد.
• داروهای خوراکی: مهار کننده های انتخابی سروتونین می توانند به درمان انواعی از خارش های مزمن کمک کنند.
• نور درمانی: نور درمانی به این صورت است که بیمار در معرض نور مخصوصی قرار خواهد گرفت. نیاز است این درمان در چند جلسه انجام شود تا خارش تحت کنترل دربیاید.

عوارض خارش پوست

در صورتی که خارش پوست بیشتر از شش هفته ادامه پیدا کند می تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار بدهد. به عنوان مثال، می تواند نظم خواب را به هم بزند یا منجر به بروز افسردگی و اضطراب شود. علاوه بر این، طولانی شدن خارش می تواند باعث تشدید خارش و بروز التهاب و عفونت در پوست شود.

---