تنگی کانال نخاعی گردن یکی از مشکلات شایع ستون فقرات است که در اثر کاهش فضای موجود برای طناب نخاعی و ریشه های عصبی در ناحیه گردن ایجاد می شود. این وضعیت معمولاً به دلیل فرسایش تدریجی مهره ها، بیرون زدگی دیسک یا رشد غیرطبیعی استخوان ها رخ می دهد. فشار ایجاد شده روی اعصاب می تواند باعث درد، بی حسی، ضعف عضلانی و محدودیت حرکات گردن و شانه ها شود. تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی مناسب نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیمار دارد.

تنگی نخاع گردن چیست؟

تنگی نخاع گردن یکی از اختلالات شایع ستون فقرات است که در آن فضای درون کانال نخاعی یا سوراخ های بین مهره ای (فورامن) کاهش می یابد و در نتیجه، فشار بر روی طناب نخاعی یا ریشه های عصبی افزایش پیدا می کند.در حالت طبیعی، ستون فقرات گردن (ناحیه سرویکال) دارای کانال نخاعی مثلثی شکل با گوشه های مدور است که طناب نخاعی از درون آن عبور می کند. ریشه های عصبی از طناب نخاعی منشعب شده و از طریق سوراخ های کوچکی در دو طرف مهره ها خارج می شوند تا به اندام ها برسند.با افزایش سن یا به دلیل استفاده نادرست و مکرر از ستون فقرات، تغییراتی در ساختار مهره ها، مفاصل و دیسک های بین مهره ای ایجاد می شود. این تغییرات می تواند شامل ساییدگی، خشک شدن و کاهش ارتفاع دیسک ها باشد. در نتیجه، مهره ها ممکن است از راستای طبیعی خود خارج شوند و فشار بیشتری بر ساختارهای اطراف وارد کنند.یکی از پیامدهای شایع این فرآیند، تشکیل زائده های استخوانی یا همان خارهای استخوانی (استئوفیت ها) است که می توانند به فضای کانال نخاعی یا سوراخ های عصبی فشار بیاورند. علاوه بر آن، ضخیم شدن رباط ها به ویژه رباط زرد (لیگامان فلاوم) نیز می تواند باعث تنگ تر شدن فضای عبور نخاع شود.این فشارها ممکن است منجر به بروز علائمی مانند درد گردن، بی حسی یا گزگز در دست ها، ضعف عضلانی، یا حتی اختلال در تعادل و حرکت شوند. شدت علائم بسته به میزان تنگی و محل درگیری متفاوت است و در موارد پیشرفته، ممکن است عملکرد طناب نخاعی نیز تحت تأثیر قرار گیرد.در مجموع، تنگی نخاع گردن یک بیماری پیشرونده است که نیاز به تشخیص دقیق و درمان به موقع دارد تا از آسیب دائمی به اعصاب و بروز ناتوانی جلوگیری شود.

برای تشخیص دقیق و انتخاب روش درمانی مناسب، مراجعه به یک کلینیک درد در تهران که دارای تیم تخصصی در درمان غیرجراحی مشکلات ستون فقرات باشد، می تواند بسیار مؤثر و راه گشا باشد.

علت تنگی کانال نخاعی گردن

تنگی کانال نخاعی گردن زمانی ایجاد می شود که فضای درون کانال نخاعی کاهش یافته و به طناب نخاعی یا ریشه های عصبی فشار وارد شود. این وضعیت یکی از دلایل بروز علائم تنگی نخاع گردن مانند درد، بی حسی و ضعف در اندام ها است. علل اصلی تنگی کانال نخاعی گردن عبارت اند از:

• تغییرات فرسایشی و پیری ستون مهره ها: تغییرات ناشی از افزایش سن مثل تحلیل دیسک های بین مهره ای، کاهش ارتفاع دیسک، خشکی و کاهش خاصیت ارتجاعی آن، تشکیل خارهای استخوانی در لبه های مهره ها و ضخیم شدن مفاصل فاست می توانند به تدریج فضای کانال نخاعی را تنگ کنند.
• ضخیم شدن رباط ها و مفاصل ستون فقرات گردن: رباط های نگه دارنده مهره ها، به ویژه رباط زرد (لیگامان فلاوم)، ممکن است با گذر زمان یا به دلیل فشارهای مکرر ضخیم شوند و به سمت داخل کانال نخاعی پیشرفت کنند. این تغییر موجب کاهش فضای در دسترس طناب نخاعی و ریشه های عصبی می شود.
• جابجایی یا لغزش مهره ها (اسپوندیلولیستزیس): در اثر تحلیل ساختاری مهره ها و دیسک ها، مهره ها ممکن است از راستای طبیعی خود خارج شوند یا به سمت جلو بلغزند. این لغزش باعث کاهش فضای کانال نخاعی یا سوراخ های عصبی (فورامن) و در نتیجه فشردگی اعصاب می شود.
• تنگی ذاتی یا مادرزادی کانال نخاعی گردن: در برخی افراد، کانال نخاعی به صورت مادرزادی باریک تر از حد طبیعی است. این افراد با وجود تغییرات جزئی در ساختار مهره ها یا دیسک ها، زودتر دچار علائم تنگی نخاع گردن می شوند.
• بیرون زدگی یا فتق دیسک بین مهره ای: دیسک های بین مهره ای ممکن است به دلایل مختلف از جای خود خارج شوند یا به سمت کانال نخاعی برجسته شوند. این بیرون زدگی می تواند به طناب نخاعی یا ریشه های عصبی فشار وارد کند و موجب بروز درد و بی حسی شود.
• آسیب ها و فشارهای مکانیکی مزمن یا ناشی از ضربه: ضربات مستقیم به گردن، حرکات تکراری، یا فعالیت های سنگین ممکن است باعث تخریب زودتر بافت های ستون فقرات شوند و روند تنگی کانال نخاعی را تسریع کنند.
• بیماری های التهابی یا اختلالات استخوانی خاص: بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید، استئوپروز و دیگر اختلالات استخوانی می توانند با ضخیم کردن بافت ها یا تغییر شکل مهره ها، فضای کانال نخاعی را کاهش دهند و فشار بیشتری بر نخاع وارد کنند.

علائم تنگی کانال نخاعی گردن

علائم تنگی نخاع گردن از درد و گزگز خفیف تا ضعف شدید و مشکلات حرکتی و تعادلی متغیر است. در جدول زیر، این علائم بر اساس شدت آن ها دسته بندی شده اند.

شدت علائم	توضیحات
علائم خفیف	درد و سفتی گردن، احساس خشکی یا محدودیت حرکتی در ناحیه گردن، درد تیرکشنده از گردن به شانه و بازو، بی حسی یا گزگز خفیف در بازو و انگشتان، تشدید علائم هنگام خم یا چرخاندن گردن.
علائم متوسط	ضعف عضلانی در بازو یا دست، کاهش قدرت گرفتن اشیاء، خستگی زودرس در حرکات ظریف، دشواری در نوشتن یا بستن دکمه ها، احساس شوک یا برق گرفتگی در ستون فقرات هنگام خم شدن گردن به جلو (علامت لِهرمیت).
علائم شدید	اختلال در راه رفتن و تعادل، احساس سنگینی پاها، ضعف یا بی حسی پیشرونده در اندام ها، از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع در موارد پیشرفته، احتمال بروز فلج جزئی یا کامل در اثر فشار زیاد بر طناب نخاعی.

علائم خطرناک تنگی کانال نخاعی گردن

در مراحل پیشرفته تنگی کانال نخاعی گردن، فشار قابل توجه بر طناب نخاعی و ریشه های عصبی می تواند موجب بروز علائم خطرناک و تهدید کننده عملکرد روزمره و استقلال فرد شود. از جمله این علائم:

• اختلال در راه رفتن و تعادل: فرد هنگام راه رفتن احساس ناپایداری، تلو تلو خوردن یا سنگینی پاها دارد و توانایی بالا رفتن از پله ها یا حرکت در سطوح ناهموار کاهش می یابد.
• ضعف یا بی حسی پیشرونده در اندام ها: توان حرکتی بازوها، دست ها یا پاها به تدریج کاهش می یابد و ممکن است عملکرد روزمره مانند گرفتن اشیاء، نوشتن یا پوشیدن لباس را مختل کند.
• از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع: فشار شدید بر نخاع می تواند موجب اختلال در عملکرد مثانه و روده شود که علامت خطرناک و نیازمند مراجعه فوری پزشکی است.
• فلج جزئی یا کامل: در موارد بسیار پیشرفته، فشردگی نخاع می تواند باعث فلج نسبی یا کامل در اندام های فوقانی و تحتانی شود و توانایی حرکتی فرد را به شدت محدود کند.
• تشدید درد و اختلال حس: درد شدید و انتشار گسترده به دست ها یا پاها، بی حسی و گزگز مداوم، کاهش حساسیت به لمس یا حرارت و اختلال در حس عمقی که باعث کاهش توانایی در تشخیص موقعیت اندام ها می شود.

این علائم نشان دهنده وضعیت پیشرفته و خطرناک بیماری هستند و نیازمند تشخیص سریع و درمان تخصصی برای جلوگیری از آسیب دائمی نخاع و کاهش کیفیت زندگی است.

روش های تشخیص گرفتگی نخاع گردن

روش های تشخیص تنگی کانال نخاعی گردن شامل معاینه بالینی، تصویربرداری و آزمایش های عملکرد عصبی است که هر کدام به شناسایی محل و شدت فشار بر نخاع و ریشه های عصبی کمک می کنند.

• ارزیابی بالینی و معاینه نورولوژیک: پزشک با بررسی علائم، سابقه بیماری و معاینه دقیق عملکرد عضلات، رفلکس ها و تعادل، نقاطی که فشار عصبی وجود دارد را شناسایی می کند.
• عکس ساده اشعه ای (X‑Ray): با تصاویر رادیوگرافی می توان کاهش ارتفاع دیسک، لغزش مهره ها و تشکیل خارهای استخوانی را مشاهده کرد.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): MRI امکان بررسی دقیق نخاع، دیسک ها و رباط ها را فراهم می کند و محل و شدت فشردگی را نشان می دهد.
• سی تی اسکن و میلوگرام CT: این روش برای مشاهده بهتر ساختارهای استخوانی و کانال نخاعی مفید است و وقتی MRI قابل انجام نیست، جایگزین مناسبی است.
• مطالعات الکتروفیزیولوژی (EMG و NCS): با اندازه گیری عملکرد اعصاب و عضلات می توان ریشه عصبی درگیر و شدت فشار را مشخص کرد.
• تصویربرداری دینامیک و آزمایش های تکمیلی: بررسی حرکت مهره ها و مسیرهای عصبی در شرایط فلکسیون و اکستنشن به تشخیص دقیق تر کمک می کند.

روش های پیشگیری از تنگی نخاع گردن

با رعایت سبک زندگی سالم، ورزش منظم و اصلاح وضعیت بدنی می توان فشار بر مهره ها و رباط های گردن را کاهش داد و خطر ابتلا به تنگی کانال نخاعی گردن را کم کرد.

• فعالیت بدنی منظم و تقویت عضلات گردن و تنه: ورزش های با فشار کم مثل پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری باعث تقویت عضلات حمایت کننده ستون فقرات می شوند و با افزایش پایداری، از فشار اضافی بر مهره ها و رباط ها جلوگیری می کنند.
• اصلاح وضعیت وضعیت بدنی و ارگونومی کاری: حفظ وضعیت گردن متعادل و خودداری از خم شدن طولانی مدت به جلو، تنظیم ارتفاع میز و مانیتور و اجتناب از نگه داشتن تلفن بین شانه و گوش، به کاهش فشار مزمن بر مهره ها کمک می کند.
• اجتناب از حرکات تکراری پر فشار و بلند کردن اجسام سنگین: حرکات مکرر خم و راست کردن یا چرخش سریع گردن و حمل اشیاء سنگین باید محدود شود؛ این عوامل موجب تسریع فرسایش مهره ها و رباط ها می شوند.
• کنترل وزن و حفظ سلامت عمومی: وزن اضافی بار مکانیکی بر ستون فقرات وارد می کند و روند تخریب مهره ها را تسریع می کند؛ تغذیه متعادل، فعالیت بدنی و مدیریت وزن می توانند از بروز فشار اضافه جلوگیری کنند.
• اجتناب از سیگار و عوامل التهابی: سیگار با کاهش خون رسانی به بافت ها و افزایش التهاب، فرایند تخریب ساختارهای ستون فقرات را تشدید می کند؛ پرهیز از آن یک اقدام مؤثر در پیشگیری است.
• مراقبت های دوره ای و تشخیص زود هنگام: پیگیری مشکلات گردنی و معاینات دوره ای زمانی که درد یا گزگز خفیف شروع می شود، می تواند به مداخله زودهنگام و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند.

درمان تنگی نخاع گردنی

درمان غیرجراحی تنگی کانال نخاعی گردن

در مراحل خفیف تا متوسط، درمان تنگی کانال نخاعی گردن بدون جراحی با هدف کاهش درد و التهاب و بهبود عملکرد عضلات گردن انجام می شود و در بسیاری از بیماران نتایج رضایت بخشی دارد.

• دارو درمانی: استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، مسکن ها و داروهای ضدنورپاتیک مانند گاباپنتین یا پره گابالین برای کاهش درد و التهاب ریشه های عصبی.
• فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی: تقویت عضلات گردن و شانه، اصلاح وضعیت بدنی و بهبود دامنه حرکتی گردن برای کاهش فشار بر نخاع و ریشه های عصبی.
• استفاده محدود از گردنبند طبی: به صورت موقت و کوتاه مدت برای کاهش درد و تثبیت گردن در مراحل حاد توصیه می شود.
• ورزش برای تنگی کانال نخاعی : انجام تمرینات کششی و تقویتی ملایم زیر نظر فیزیوتراپیست به حفظ انعطاف پذیری و کاهش اسپاسم های عضلانی کمک می کند و می تواند روند بهبود را تسریع کند.
• کشش گردنی (تراکشن): در برخی بیماران با فتق دیسک یا فشار ملایم روی ریشه عصبی، کشش گردنی تحت نظارت فیزیوتراپیست می تواند مفید باشد.
• تزریق اپیدورال: در بیمارانی که درد ناشی از التهاب ریشه های عصبی دارند، تزریق استروئید اپیدورال می تواند التهاب را کاهش داده و باعث تسکین موقتی یا متوسط علائم شود.
• تحریک طناب نخاعی (SCS): در این روش، سیگنال های الکتریکی خفیفی از طریق دستگاهی کوچک به طناب نخاعی فرستاده می شود تا انتقال پیام های درد به مغز کاهش یابد. SCS چیست در واقع نوعی درمان غیرجراحی و برگشت پذیر است که برای بیمارانی به کار می رود که به درمان های معمول مانند دارو پاسخ کافی نداده اند. این روش به کاهش درد مزمن، بهبود تحرک گردن و کاهش نیاز به داروهای مسکن کمک می کند.

درمان جراحی تنگی کانال نخاعی گردن

در مواردی که علائم پیش رونده، ضعف عضلانی یا اختلال در راه رفتن وجود دارد و درمان های غیرجراحی پاسخگو نیستند، جراحی برای رفع فشار از نخاع و ریشه های عصبی انجام می شود.

• دیسککتومی قدامی و فیوژن گردنی (ACDF): در این روش دیسک آسیب دیده از جلوی گردن برداشته شده و مهره ها با استفاده از پیوند استخوان یا وسیله بین مهره ای به هم جوش داده می شوند تا فضای نخاع باز شود.
• کورپکتومی قدامی: در مواردی که فشار ناشی از استخوان یا چند سطح پشت سر هم باشد، بخشی از تنه مهره برداشته می شود تا فشار از روی نخاع برداشته شود.
• لامینکتومی خلفی: با برداشتن بخشی از استخوان پشت مهره (لامینا)، فضای کانال نخاعی باز می شود. این روش در موارد چندسطحی یا تنگی گسترده مفید است.
• لامینوپلاستی: در این روش به جای برداشتن کامل لامینا، با باز کردن و تثبیت آن، فضای نخاعی افزایش می یابد و حرکت طبیعی ستون فقرات حفظ می شود.
• فیوژن مهره ها: در صورت بی ثباتی ستون فقرات، پس از برداشت فشار، مهره ها با استفاده از پیچ و پلاک تثبیت می شوند تا از حرکات غیرطبیعی جلوگیری شود.

تنگی کانال نخاعی گردن را جدی بگیرید

تنگی کانال نخاعی گردن باید جدی گرفته شود زیرا فشار مزمن بر طناب نخاعی می تواند به آسیب نورولوژیک و میلوپاتی گردنی منجر شود و باعث ضعف عضلانی، اختلال در راه رفتن و مشکلات حسی شود. افراد مبتلا حتی در برابر ضربه های جزئی یا سقوط های معمولی در معرض آسیب حاد نخاعی هستند که ممکن است علائم را به سرعت تشدید کرده و فلج ایجاد کند. علاوه بر این، پیشرفت ناگهانی بیماری می تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد و موجب اختلال در راه رفتن، تعادل، کنترل ادرار و مدفوع و عملکرد اندام ها شود. بنابراین تشخیص و مداخله درمانی به موقع اهمیت بالایی دارد و افرادی که درد مداوم گردن، گزگز یا بی حسی در دست ها و بازوها، ضعف عضلانی یا اختلال در راه رفتن را تجربه می کنند باید هرچه سریع تر به پزشک متخصص مراجعه کنند تا از آسیب دائمی جلوگیری شده و فرصت بهبودی بهتر فراهم گردد.

نسخه اصلی مطلب تنگی نخاع گردن چیست؟ | علائم خطرناک تنگی کانال نخاعی گردن را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---