عکس پا در چه شرایطی تجویز میشود؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

رادیولوژی از مهم‌ترین وسایل تشخیصی در بیماری‌های پا است. در بسیاری از موارد، پزشک بعد از صحبت با بیمار و معاینه وی درخواست تهیه عکس پا را می‌دهد. اگرچه روش‌های تصویربرداری دیگر مانند سی تی اسکن، ام آر آی، سونوگرافی و سایر روش‌ها در بررسی مشکلات پا کاربرد دارد؛ ولی در اکثر موارد قبل از تهیه هرکدام از آنها پزشک معالج ترجیح می‌دهد ابتدا رادیولوژی پا را مشاهده کند.

در رادیولوژی ، استخوان‌ها، کلسیفیکاسیون (انباشته شدن توده‌های کلسیم در بافت‌های بدن)، برخی از تومورها و مواد متراکم دیگر به رنگ سفید یا روشن دیده می‌شوند؛ زیرا آن‌ها پرتوی نور را جذب می‌کنند. بافت‌های نرم و با تراکم کمتر و شکستگی‌های ایجاد شده در استخوان‌ها باعث عبور پرتوها در بدن می‌شوند و از این رو این قسمت‌ها در تصویر رادیوگرافی تیره‌تر به نظر می‌رسند.

در بیشتر مواقع عکس رادیولوژی از جهات مختلف گرفته می‌شود. اگر در یک اندام دچار شکستگی استخوان هستید، ممکن است پزشک معالج یک رادیوگرافی مقایسه‌ای را از اندام آسیب ندیده‌ی شما بخواهد. در برخی شرایط، ممکن است در هنگام گرفتن عکس رادیولوژی، یک ماده حاجب یا ماده کنتراست به مفصل تزریق شود. این روش که «آرتروگرام» نامیده می‌شود، به ایجاد تصویری بهتر از ساختارهای بافت نرم در مفصل کمک می‌کند. عکس‌برداری رادیولوژی همچنین ممکن است در هنگام خارج کردن مایع از مفصل یا تزریق دارو به مفصل، به دقت قرارگیری سوزن در مفصل کمک کند.

تصاویر رادیولوژی ممکن است به اندازه تصویری که با تکنیک‌های پیچیده‌تری تولید می‌شوند، جزئیات کاملی را نشان ندهند. با این‌ حال، آن‌ها رایج‌ترین ابزار تصویربرداری هستند که برای ارزیابی یک مشکل ارتوپدی مورد استفاده قرار می‌گیرند و در اکثر مطب‌ها و کلینیک‌های پزشکی به‌راحتی در دسترس هستند.

کاربرد عکس پا

• تشخیص شکستگی استخوان‌ها یا در رفتگی مفاصل
• کمک به جراح و ارتوپد برای تعویض مفاصل و بهبود وضعیت شکستگی‌ها.
• بررسی جراحات، عفونت‌ها، آرتریت، رشد غیر طبیعی استخوان‌ها.
• کمک به بررسی و تشخیص سرطان استخوان.
• پیدا کردن اجسام خارجی (سوزن، شیشه و ...) فرو رفته در نسج نرم یا استخوان‌ها.

مزایای رادیولوژی پا

• یکی از ابزارهای مهمی که پزشک ارتوپد می‌تواند به کمک آنها بیماری‌های اندام را تشخیص دهد رادیولوژی است.
• سالم بودن و شکسته بودن استخوان‌ها و غضروف‌های پا، سالم بودن یا کشیده شدن و در برخی موارد پاره شدن تاندون‌های پا در این نوع تصویربرداری مورد سنجش قرار می‌گیرد. در حالت عادی و معمولی قسمت‌هایی از استخوان‌ها که دچار شکستگی شده باشد بر روی کلیشه به صورت نقاط سفید درمی‌آید؛ اما نقاطی که تماماً به حالت سیاه قرار دارند، نقاطی می‌باشند که استخوان شما سالم می‌باشد.
• به کمک روش‌های تصویربرداری پزشک معالج می‌تواند قسمت‌های مختلف اندام مثل استخوان، عضله، تاندون، عصب و غضروف را ببیند.

نحوه انجام رادیولوژی پا

رادیولوژی پا را معمولاً از دو نما تهیه می‌کنند. یک نما رخ یا قدامی خلفی Anteroposterior یا به اختصار AP است که در آن اشعه ایکس از جلو به پا تابانده شده و کاست رادیولوژی در پشت مفصل قرار می‌گیرد و نمای دیگر نمای نیمرخ یا لترال Lateral یا به اختصار Lat است که در آن اشعه ایکس از کنار به پا تابانده شده و کاست رادیولوژی در طرف مقابل مفصل قرار می‌گیرد.

پزشک رادیولوژیست از شما می‌خواهد که ابتدا بر روی تخت دراز بکشید به گونه‌ای که هیچگونه وسایل فلزی در نزدیکی شما وجود نداشته باشد. پس از اینکه پزشک، کلیشه مربوطه را در داخل باکس تصویر قرار داد، به سمت شما می‌آید تا موقعیت شما را به درستی با دستگاه بالای سرتان تنظیم نماید و از شما می‌خواهد هیچگونه تکان و جنب‌وجوشی از خود نداشته باشید تا عکس‌ها واضح عکسبرداری شود.

اقدامات قبل از انجام عکس پا

• قبل از انجام رادیولوژی، هرگونه شی‌ء فلزی و لباس‌هایی که حاوی اشیاء فلزی هستند را تعویض کنید.
• خانم‌ها همواره بایست به یاد داشته باشند که کارشناس رادیولوژی را از بارداری و یا حتی احتمال بارداری خود مطلع کنند.عکس‌برداری با اشعه X همچون بسیاری از دیگر روش‌های پزشکی نباید در حین بارداری انجام شود.البته در برخی موارد ممکن است پزشک اجازه انجام آن را بدهد.

عوارض رادیولوژی پا

مقدار اشعه‌ای که در این روش به بدن بیمار تابیده می‌شود اندک بوده و برای سلامتی وی ضرری ندارد. البته خانم‌های باردار باید قبل از انجام رادیوگرافی پزشک معالج را در جریان وضعیت بارداری خود قرار دهند. در سه ماهه اول بارداری در انجام رادیوگرافی باید احتیاط کرد.

اشعه ایکس یک نوع اشعه الکترومغناطیسی غیر قابل دیدن است که هیچ احساسی را هنگامی که از بدن عبور می‌کند، ایجاد نمی‌کند. تکنیک‌های مدرن عکسبرداری با اشعه ایکس تنها بخشی از اشعه را که در رادیولوژی لازم است، مورد استفاده قرار می‌دهند.