درماتیت تماسی چیست و چگونه درمان میشود؟

دکتر هما فاتحی [ پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drfatehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، ساختمان آژند ، بلوک B ، طبقه سوم ، واحد 309 تلفن مطب : 32245018 - 031

درماتیت تماسی (Contact dermatitis) طبق تعریف به هرگونه اختلال پوستی گفته می شود که متعاقب تماس با یک ماده خارجی و ایجاد یک واکنش آلرژیک یا پاسخ تحریکی بروز می یابد! بسیاری از موارد درماتیت تماسی در اثر پاسخ تحریکی به یک ماده محرک ایجاد می شوند. بر اساس مطالعات انجام شده، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از مردم به درماتیت تماسی (به عنوان نوعی بیماری پوستی شایع) مبتلا می باشند.
به طور کلی دو نوع درماتیت تماسی وجود دارد:

１- درماتیت تماسی تحریکی

این نوع درماتیت شایعترین درماتیت تماسی محسوب می شود و تقریبا حدود ۸۰ درصد موارد درماتیت تماسی را به خود اختصاص می دهد! این بیماری می تواند بعد از تماس با اسیدها، قلیاها نظیر بعضی از شوینده ها، نرم کننده ها، حلال ها، شامپوها، لوازم آرایشی و بهداشتی مانند رنگ های مو، تماس طولانی مدت با پوشک ها در کودکان، حشره کش ها، و سایر مواد شیمیایی ایجاد شود.

２- درماتیت تماسی آلرژیک

این بیماری بعد از تماس با ماده ای که فرد به آن حساسیت دارد بروز می یابد. شایعترین مواد که باعث بروز درماتیت تماسی آلرژیک می شوند عبارتند از: چسب ها (بخصوص آنهایی که در موارد آرایشی استفاده می شوند)، بعضی از آنتی بیوتیک ها مانند نئومایسین که بر روی پوست مالیده می شود، Balsam Peru (که در محصولات شخصی و آرایشی استفاده می شود)، مواد مورد استفاده در ساخت بعضی از پوشاک، مواد مورد استفاده در ساخت ادکلن و عطرها، محلول های آرایشی و بهداشتی، نیکل و بعضی دیگر از فلزات مورد استفاده در ساخت زیورآلات، سم موجود در بعضی از گیاهان مانند نوعی پیچک (Ivy)، لاتکس موجود در دستکش ها و یا بادبادک ها.

علایم درماتیت تماسی

درماتیت تماسی معمولا فقط آن قسمتی از پوست را که بطور مستقیم با ماده خاص تماس داشته است را گرفتار می سازد .در درماتیت تماسی که بر اثر مواد تحریک کننده ایجاد می شود ، بعد از تماس با ماده محرک ، بزودی پوست دچار التهاب می گردد .شدت بروز بثورات پوستی بستگی به غلظت ماده تحریک کننده و به مدت زمانی که با پوست برخورد می کند دارد .

درماتیت تماسی آلرژیک معمولا به کندی در طی یک مدت زمان طولانی ظاهر شده و ممکن است چندین سال پوست با ماده خاصی تماس داشته باشد اما پوست دچار التهاب نشده باشد . با اینحال به محض اینکه پوست به ماده مورد نظر حساسیت پیدا کرد و به آن حساس شد ، حتی مقادیر خیلی کم آن و زمان تماس کوتاه مدت با آن می تواند باعث شروع واکنش های آلرژیک شود و التهاب در پوست ایجاد می شود .
در هر دو نوع درماتیت تماسی ، علایم ممکن است شامل موارد زیر باشد :

1. قرمزی و تورم پوست
2. تاول های حاوی آب یا چرک که ممکن است ترشح نموده ، خشک شوند و یا دلمه ببندد.
3. پوسته پوسته شدن پوست
4. خارش دائم

علت ابتلا به درماتیت تماسی

درماتیت تماسی زمانی بوجود می آید که فرد در تماس مستقیم با مواد تحریک کننده و آلرژن قرار می گیرد. مواد شایعی که منجر به واکنش های آلرژیک می شوند عبارتند از:

• شوینده ها
• مواد آرایشی
• نیکل
• پیچک و بلوط سمی

علت ابتلا به اگزما

اگزما در اثر مجموعه ای از عوامل نظیر خشکی پوست، شرایط محیطی و وجود باکتری در سطح پوست ایجاد می شود. این نوع درماتیت اغلب زمینه ی ژنتیکی دارد؛ چرا که اکثر افراد مبتلا به آن دارای سابقه ی خانوادگی اگزما، حساسیت و یا آسم می باشند.

علت ابتلا به درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک احتمالا در اثر حضور نوعی قارچ در غدد چربی ایجاد می شود. این نوع درماتیت معمولا در فصل بهار و زمستان تشدید می شود؛ همچنین در برخی از افراد علت ژنتیکی دارد.

علت ابتلا به درماتیت ناشی از استاز

درماتیت ناشی از استاز در اثر خون رسانی ضعیف پوست رخ داده و معمولا پاها و ساق ها را درگیر می کند.

محرک ها

محرک ها عواملی هستند که منجر به واکنش پوستی می شوند. این محرک ها می توانند مواد شیمیایی یا طبیعی، عوامل محیطی و یا یک اتفاق در درون بدن باشند. محرک های شایعی که باعث تشدید درماتیت می شوند عبارتند از:

1. استرس
2. تغییرات هورمونی
3. محیط
4. مواد تحریک کننده

عوامل خطر درماتیت

عواملی که احتمال ابتلا به درماتیت را افزایش می‎دهند عبارتند از:

• سن
• محیط
• سابقه ی خانوادگی
• وضعیت سلامتی
• حساسیت
• آسم

برخی عوامل فرد را مستعد ابتلا به نوع خاصی از درماتیت می کنند. بعنوان مثال، شستشوی مکرر دست ها و سپس خشک کردن آنها منجر به از بین رفتن چربی محافظ پوست شده و تعادل pH آن را از بین می برد. به همین دلیل است که اکثر افراد شاغل در مراکز بهداشتی درمانی به درماتیت دست مبتلا می شوند.