انسداد مجاری ادراری چیست و چگونه درمان میشود؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

انسداد دستگاه ادراری یکی از مشکلات شایع و پیچیده است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله سنگ‌های کلیه، تومورها، عفونت‌ها یا اختلالات ساختاری ایجاد شود. این وضعیت ممکن است در هر قسمتی از دستگاه ادراری، از کلیه‌ها تا مجرای ادراری، رخ دهد و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، می‌تواند به مشکلات جدی مانند آسیب به کلیه‌ها، عفونت‌های مکرر یا اختلالات عملکردی منجر شود. علائم انسداد دستگاه ادراری شامل درد، اختلال در دفع ادرار، تورم یا عفونت‌های ادراری است که نیاز به توجه فوری دارند. در این مقاله به بررسی علل، علائم و روش‌های درمانی مؤثر برای انسداد دستگاه ادراری خواهیم پرداخت تا به خوانندگان کمک کنیم تا این مشکل را شناسایی و درمان کنند.

انسداد مجاری ادرار چیست؟

انسداد مجاری ادرار به مسدود شدن یا اختلال در جریان طبیعی ادرار از کلیه‌ها به سمت مثانه و خارج از بدن گفته می‌شود. این انسداد می‌تواند در هر بخشی از دستگاه ادراری از جمله کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه یا مجرای ادرار رخ دهد و به دلیل عواملی مانند سنگ‌های ادراری، تومورها، عفونت‌ها یا آسیب‌های جسمی به وجود آید. اوروپاتی انسدادی یکی از انواع بیماری‌های مربوط به انسداد مجاری ادرار است که می‌تواند منجر به آسیب به کلیه‌ها و سایر مشکلات جدی در سیستم ادراری شود. علائم معمول انسداد مجاری ادرار شامل درد شدید در ناحیه کمر یا پهلو، مشکل در ادرار کردن، خونریزی ادراری و تورم در ناحیه شکم است. درمان این مشکل معمولاً شامل شناسایی علت انسداد و انجام اقدامات درمانی مانند دارو درمانی، جراحی یا استفاده از ابزار پزشکی برای باز کردن مسیر ادراری است.

علل انسداد دستگاه ادراری

انسداد دستگاه ادراری می‌تواند به دلایل مختلفی مانند ناهنجاری‌های ساختاری، سنگ‌های ادراری، تومورها و سرطان پروستات ایجاد شود. همچنین، اختلالات عضلات یا اعصاب مجرای مثانه و آسیب‌های ناشی از جراحی نیز از علل شایع انسداد هستند. در ادامه به بررسی علت بسته شدن مجرای ادرار در زنان و مردان می‌پردازیم.

علت بسته شدن مجرای ادرار در زنان

علت بسته شدن مجرای ادرار در زنان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عفونت‌های دستگاه ادراری
• سنگ‌های کلیوی یا ادراری
• آسیب به بافت‌های اطراف مجرای ادرار
• بارداری (فشار بر مجاری ادراری)
• تغییرات هورمونی در دوران یائسگی
• تومورهای لگنی
• پروسیتیت
• اختلالات ساختاری یا نقایص مادرزادی

این عوامل می‌توانند موجب انسداد مجرای ادرار و مشکلات در دفع ادرار شوند.

علت بسته شدن مجرای ادرار در مردان

علت بسته شدن مجرای ادرار در مردان شامل موارد زیر می‌شود:

• هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات
• عفونت‌های ادراری
• سنگ‌های ادراری
• تومورها در مجرای ادرار یا پروستات
• آسیب به ساختارهای مجاری ادرار
• ناهنجاری‌های مادرزادی
• جراحت‌های فیزیکی

این عوامل می‌توانند موجب انسداد مجرای ادرار و اختلال در جریان ادرار در مردان شوند.

علائم انسداد دستگاه ادراری

درد در ناحیه میانی پهلو یکی از علائم ابتدایی انسداد و گرفتگی حالب ها می باشد . شدت و ناحیه دقیق درد در افراد مختلف متفاوت بوده و همچنین این عارضه ممکن است باعث ایجاد درد در هر دو طرف بدن شود.

تب، حالت تهوع و استفراغ از علائم شایع انسداد مجاری ادرار هستند . همچنین رفلکس جریان ادرار به سمت کلیه ها باعث ایجاد درد در آنها می شود. هرگونه تغییر در عادت تخلیه ادرار ممکن است از علائم انسداد حالب ها باشد. این تغییرات عبارت اند از :

• دشواری در دفع ادرار
• جریان آهسته ادرار و یا قطع و وصل شدن ادرار
• شب ادراری و عدم تحمل ادرار
• احساس عدم تخلیه کامل مثانه
• وجود خون در ادرار
• کاهش برون دهی کلیه
• کاهش میزان تخلیه ادرار از علائم انسداد در یکی از کلیه ها می باشد ، اما اگر جریان ادرار به طور کامل قطع شود هر دو کلیه درگیر هستند و دچار انسداد شده اند.

درمان انسداد دستگاه ادراری

هدف اصلی درمان انسداد مجاری ادراری، رفع یا بای‌پس انسداد به‌منظور پیشگیری از آسیب به کلیه‌ها و بهبود وضعیت ادرار است. درمان ممکن است شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های مرتبط باشد. در مواردی که نیاز به تخلیه فوری ادرار و تسکین درد ناشی از انسداد باشد، روش‌های مختلفی به کار می‌روند.

روش‌های درمان انسداد مجاری ادراری عبارتند از:

• استنت‌گذاری: در صورت انسداد در کلیه یا حالب، یک لوله یا استنت در حالب قرار داده می‌شود تا جریان ادرار از کلیه به مثانه ادامه یابد. این روش می‌تواند از طریق مجرای ادراری یا از پشت کلیه انجام شود و به‌طور موقت انسداد را برطرف کند.
• جراحی آندوسکوپی: این روش با استفاده از آندوسکوپ و بدون نیاز به برش‌های بزرگ، انسداد حالب را از بین می‌برد. آندوسکوپ از طریق مجرای ادراری وارد می‌شود و در محل انسداد، برشی ایجاد می‌کند تا حالب عریض‌تر شود. سپس استنت در آن قرار می‌گیرد تا جریان ادرار به‌طور طبیعی برقرار شود.
• جراحی لاپاراسکوپی: در این روش، جراح از طریق برش‌های کوچک و با استفاده از لوله‌های نازک مجهز به دوربین، داخل بدن را مشاهده کرده و اقدامات درمانی را انجام می‌دهد. این روش برای درمان مشکلات انسدادی و همچنین تشخیص‌های پیچیده‌تر مناسب است.

انتخاب روش درمان به شدت انسداد و شرایط خاص بیمار بستگی دارد و باید تحت نظر متخصص اورولوژی انجام گیرد.

داروی بازکننده مجاری ادرار

داروهای بازکننده مجاری ادرار معمولاً برای درمان انسداد ناشی از هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا دیگر مشکلات مجاری ادراری تجویز می‌شوند. این داروها به راحتی جریان ادرار را تسهیل کرده و فشار را کاهش می‌دهند. از جمله داروهای رایج می‌توان به آلفا بلاکرها مانند تامسولوسین و داروهای مهارکننده 5-آلفا ردوکتاز مانند فیناستراید اشاره کرد که به تسکین علائم انسداد و بهبود عملکرد ادراری کمک می‌کنند. این داروها به صورت خوراکی مصرف می‌شوند و معمولاً نیاز به تجویز پزشک دارند.

درمان خانگی انسداد مجاری ادراری

درمان‌های خانگی برای انسداد مجاری ادراری معمولاً به کاهش علائم و تسکین موقتی درد کمک می‌کنند، اما باید به یاد داشت که در صورت انسداد شدید یا طولانی مدت، مراجعه به پزشک ضروری است. برخی از درمان‌های خانگی شامل:

نوشیدن آب به مقدار زیاد

• این کار می‌تواند به شستشوی مجاری ادراری و کاهش احتمال تشکیل سنگ‌های ادراری کمک کند.

استفاده از کمپرس گرم

• قرار دادن کمپرس گرم بر ناحیه شکم یا پایین کمر ممکن است به کاهش درد و تسکین التهاب کمک کند.

چای زنجبیل و گیاهان ضد التهاب

• مصرف چای زنجبیل یا دمنوش‌هایی مانند بابونه و نعناع می‌تواند به تسکین التهاب و درد در دستگاه ادراری کمک کند.

در صورت وجود علائم شدید یا مشکلات طولانی‌مدت، باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری

انسداد دستگاه ادراری یکی از مشکلات پزشکی پیچیده است که می‌تواند به علل مختلفی ایجاد شود و در صورت عدم درمان به موقع، عوارض جدی از جمله آسیب به کلیه‌ها و مشکلات ادراری را به همراه داشته باشد. آگاهی از علائم و علل انسداد، تشخیص به موقع و درمان مناسب از جمله استفاده از روش‌های جراحی، دارودرمانی و حتی درمان‌های خانگی می‌تواند به پیشگیری از عوارض و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. با این حال، در صورت بروز علائم شدید یا مشکلات طولانی‌مدت، ضروری است که افراد فوراً به پزشک متخصص مراجعه کرده و از درمان‌های تخصصی بهره‌مند شوند.