زونا چیست و چگونه درمان میشود؟

دکتر جمال الدین حسن زاده [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drhassanzadeh.net
آدرس مطب : سنندج ، خیابان آبیدر ، چهارراه صفری ، مجتمع ژینا ، طبقه سوم تلفن مطب : 33246361 - 087

زونا یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد بثورات دردناک می شود. اگرچه زونا می تواند در هر نقطه از بدن شما وجود داشته باشد؛ اما بیشتر اوقات به صورت یک نوار تاول زده می شود که به سمت چپ یا راست تنه شما می پیچد. این بیماری ناشی از ویروس واریسلا زوستر است. همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود. بعد از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در بافت عصبی نزدیک نخاع و مغز شما غیرفعال است. سالها بعد، ویروس ممکن است به صورت زونا دوباره فعال شود. زونا یک بیماری تهدید کننده زندگی نیست؛ اما ممکن است بسیار دردناک باشد. درمان زود هنگام می تواند به کوتاه شدن عفونت زونا کمک کند و احتمال بروز عوارض را کاهش دهد.

فرد مبتلا به زونا می تواند ویروس واریسلا زوستر را به هرکسی که از آبله مرغان در امان نباشد انتقال دهد. این انتقال معمولاً از طریق تماس مستقیم با زخمهای باز بثورات زونا رخ می دهد. تا زمانی که تاول های زونا برطرف نشوند، بیماری مسری است و باید از تماس فیزیکی با کسی که هنوز آبله مرغان یا واکسن آبله مرغان نداشته است، به خصوص با افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، زنان باردار و نوزادان خودداری کرد.

علت زونا چیست؟

بعد از آنکه ویروس واریسلا، عفونت اولیه خود را به صورت بیماری آبله مرغان در یک بیمار ایجاد کرد، بقایای این ویروس تا چندین سال بعد به صورت غیر فعال در محل گره های ریشه پشتی سلول های عصبی در ناحیه ستون فقرات باقی می ماند. بعد از گذشت چند سال، این ویروس مجدداً فعال می شود و در امتداد عصب های حسی به سمت پوست مهاجرت می کند و در آنجا بیماری زونا را به وجود می آورد. هنوز به درستی مشخص نیست که چرا بیماری زونا فقط یک رشته عصبی خاص را درگیر می کند؛ اما برخی از عواملی که می تواند باعث تحریک و فعال شدن مجدد این ویروس شود، عبارتند از:

• فشرده شدن ریشه های اعصاب
• پرتو درمانی در سطح ریشه های عصبی آسیب دیده
• جراحی های ناحیه کمر و ستون فقرات
• ابتلا به بیماری های عفونی
• مصدومیت (که لازم نیست حتماً در ناحیه ستون فقرات باشد).
• تماس با شخص مبتلا به آبله مرغان یا زونا

علائم زونا

علائم و نشانه های زونا معمولاً تنها بر بخش کوچکی از یک طرف بدن فرد تأثیر می گذارد. این علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد، سوزش، بی حسی یا گزگز
• حساسیت به لمس
• بثورات قرمزی که چند روز پس از درد شروع می شود.
• تاول های پر از مایع که باز می شوند و پوسته می شوند.
• خارش

برخی از افراد، علائم زیر را نیز تجربه می کنند:

• تب
• سردرد
• حساسیت به نور
• خستگی
• معمولاً اولین علامت زونا درد است. برای برخی ممکن است شدید باشد. بسته به محل درد، گاهی اوقات می توان آن را با نشانه ای از مشکلاتی که بر قلب، ریه ها یا کلیه ها تأثیر می گذارند، اشتباه گرفت. برخی از افراد بدون ایجاد بثورات، درد زونا را تجربه می کنند. اغلب، بثورات زونا به صورت نواری از تاول ایجاد می شود که در اطراف سمت چپ یا راست تنه فرد پیچیده می شود. گاهی اوقات بثورات زونا در اطراف یک چشم یا در یک طرف گردن یا صورت ایجاد می شود.

تشخیص زونا

بیشتر موارد ابتلا به زونا با معاینه ی ساده ضایعات پوستی و تاول ها قابل تشخیص است؛ اما در موارد کمی، پزشک ممکن است سابقه ی بیماری را از فرد بپرسد و در موارد نادری، شاید نیاز به آزمایش نمونه ی پوست یا مایع تاول داشته باشد. پزشکان برای نمونه برداری با استفاده از یک گوش پاک کن استریل شده بخش کوچکی از ضایعه ی پوستی یا تاول را برمی دارند. سپس، آزمایش ها می تواند وجود ویروس را در فرد تأیید کند.

زمان مراجعه به پزشک

1. درد و بثورات در نزدیکی چشم ایجاد شود. در صورت عدم درمان، این عفونت می تواند منجر به آسیب دائمی چشم شود.
2. زمانی که فرد ۶۰ سال به بالا باشد. به این دلیل که سن به طور قابل توجهی عوارض زونا را افزایش می دهد.
3. فرد سیستم ایمنی ضعیفی دارد.
4. راش ها پخش شده و دردناک هستند.

درمان زونا چیست؟

در صورتی که بیماری زونا درمان نشود، ظرف چند هفته به خودی خود برطرف خواهد شد؛ اما متخصصین پوست توصیه می کنند که این بیماری به روش مناسبی درمان شود. بسیاری از افرادی که برای درمان زونا اقدام نمی کنند، به درد، بی حسی، خارش و سوزش شدیدی دچار می شوند که می تواند تا چندین ماه یا چند سال ادامه داشته باشد. بهتر است فوراً نسبت به درمان زونا اقدام کنید. روش های درمان زونا می تواند شامل موارد زیر باشد:

1. قرص های مسکن برای کمک به کاهش درد: درد ناشی از زونا می تواند بسیار شدید باشد و مصرف قرص های مسکن برای تسکین آن ضرورت پیدا کند.
2. داروهای ضد ویروس: این دارو در زمانی تجویز می شود که پزشک بیماری را ظرف ۷۲ ساعت بعد از ظاهر شدن اولین جوش ها تشخیص دهد. هر چقدر مصرف داروی ضد ویروس زودتر آغاز شود، تأثیر بهتری خواهد داشت. مهم ترین داروهای ضد ویروس شامل فامسیکلوویر، والاسیکلوویر و آسیکلوویر می باشد. این داروها می تواند درد ناشی از بیماری را کاهش دهد و زمان دردناکی تاول ها را کوتاه تر کند.
3. مسدود کننده عصب: این داروهای تزریقی که در صورت شدید بودن درد تجویز می شود، شامل یک عامل بی حس کننده و در بعضی از موارد شامل کورتیکواستروئید می باشد.
4. کورتیکواستروئیدها: برای برخی از بیماران ممکن است جهت کاهش ورم و درد، قرص های کورتیکواستروئید همراه با داروی ضد ویروس تجویز شود. البته این روش درمانی چندان رایج نیست؛ زیرا می تواند باعث گسترده تر شدن علائم شود.

خطرات زونا چیست؟

اگرچه زونا اغلب بدون هیچ مشکلی برطرف می شود؛ اما چندین عارضه بالقوه وجود دارند که می توانند از زونا ایجاد شوند.

نورالژی پس از هورمون (PHN): اين شايع ترين عارضه زونا است. PHN با درد و ناراحتی مداوم در ناحیه آسیب دیده از زونا دیده می شود. درد بعد از رفع جوش ها نیز ممکن است ماه ها یا چندین سال ادامه یابد. تصور می شود این عارضه به دلیل آسیب عصب های آسیب دیده رخ می دهد. گاهی اوقات درد می تواند شدید و ناراحت کننده باشد و احتمال بروز نورالژی پس از هورمونی با افزایش سن افزایش می یابد. این درد مزمن پس از تبخال، گاهی منجر به افسردگی و ناتوانی می شود. در افراد 60 سال و بالاتر مبتلا به زونا، نورالژی بعد از هورمونی، تقریباً در 15 تا 25 درصد موارد بروز می کند. این امر به ندرت در افراد زیر 40 سال مشاهده می شود. درمان به موقع با داروهای ضد ویروسی در هنگام شیوع زونا، ممکن است به کاهش میزان بروز نورالژی بعد از هورمون کمک کند.