آتروفی بیضه (کوچک شدن بیضه ها) چیست؟

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

بیضه ها از جمله غده های مهم بدن مردان است که وظیفه ی تولید و ذخیره اسپرم و همچنین ترشح هورمون هایی نظیر تستوسترون را بر عهده دارد. این بخش از اندام مردان که خارج از بدن و درون کیسه ای به نام کیسه بیضه در پشت آلت تناسلی قرارگرفته، گاهی شروع به کوچک شدن می کند که به «آتروفی بیضه» معروف است و در اثر عوامل و دلایل گوناگونی به وجود می آید. اگرچه اندازه بیضه ها تأثیر خاصی روی سلامتی عمومی فرد نمی گذارد؛ اما ابعاد آنها در تعیین قدرت باروری مردان بسیار مهم است. درصورتی که علت کوچک شدن بیضه افزایش سن یا عوامل طبیعی دیگر باشد؛ این اتفاق به صورت آهسته و آرام آرام رخ می دهد و مشکلی هم برای سلامتی فرد به وجود نمی آورد. در آتروفی بیضه، بیضه ها به دلیل از بین رفتن برخی از سلول های بنیادی و سلول های لیدیگ کوچکتر می شود. سلول های بنیادی، اسپرم تولید می کنند در حالی که سلول های لیدیگ تستوسترون تولید می کنند. در صورت کوچک شدن بیضه، ممکن است فرد به دلیل از بین رفتن این سلول ها تعداد اسپرم کمتر، سطح تستوسترون پایین تر یا هر دو را داشته باشد. درمان آتروفی بیضه معمولاً بر اساس بررسی ها و تست هایی که به دنبال پیدا کردن علت کوچک شدن بیضه ها انجام می شوند، صورت می گیرد.

علت کوچک شدن بیضه

• تغییرات هورمونی ناشی از دوره های استروئید
• بالا رفتن سن
• سرطان بیضه
• ارکیت (التهاب بیضه)
• بیماری
• عدم تعادل هورمونی
• پیچ خوردگی بیضه
• واریکوسل

علائم آتروفی بیضه

اغلب بارزترین علامت آتروفی بیضه، کوچک شدن قابل توجه یک یا هر دو بیضه است. با این حال، بسته به سن فرد و بیماری زمینه ای، فرد ممکن است متوجه علائم دیگری نیز بشود. افرادی که هنوز به سن بلوغ نرسیده باشد، ممکن است متوجه این موارد شوند:

• اندازه آلت بزرگتر
• فقدان موی صورت یا ناحیه تناسلی

اگر آتروفی بیضه بعد از بلوغ رخ دهد، علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نرم بودن بیضه ها
• میل جنسی کم
• کاهش توده عضلانی
• ناباروری
• کاهش موهای صورت

اگر یک بیماری زمینه ای باعث آتروفی بیضه شود، ممکن است فرد این علائم را نیز تجربه کند:

• درد در بیضه ها
• التهاب
• تب
• حالت تهوع

آتروفی بیضه و معافیت

معافیت های پزشکی تقریباً تمامی بیماری های جسمی و روحی و روانی را شامل میشوند و برای تمامی مشکلات بند مربوط به آن معافیت و البته کمیسیون های تخصصی آن وجود دارد. مشکلات اورولوژی که عموماً شامل بیماری های دستگاه تناسلی آقایان هست هم از این قاعده مستثنا نیست و در صورت بروز مشکلات جدی با توجه به اینکه در حین خدمت به دلیل فعالیت های بدنی سخت و سنگین امکان بروز مشکلات جدی وجود دارد بند های معافیت دائم و موقت در نظر گرفته شده است.

فقدان بیضه

برای معاف شدن در این بند نیاز است اکتوپی یا فقدان بیضه یا آتروفی حتماً دو طرفه باشد و در صورتی که تنها این مشکل در یکی از بیضه ها باشد تنها معافیت از خدمات رزمی داده میشود.

عوارض آتروفی بیضه

یکی از خطرات داشتن بیضه های کوچک این است که می تواند به ناباروری منجر شود. چون به اندازه کافی تستوسترون، هورمونی که به تولید اسپرم کمک می کند را تولید نمی کند. به همین دلیل است که مردان با بیضه های کوچک، تعداد اسپرم های کمی دارند.

یک مطالعه ى بالینی در سال ۲۰۱۴ نشان داد که رابطه ای بین تعداد اسپرم در مردان و کیفیت مایع منی وجود دارد. نتایج نشان داد که در بیضه های کوچک تر، تعداد، حرکت و حجم اسپرم ها پایین تر است که بر باروری تأثیر می گذارد. داشتن بیضه های کوچک می تواند نشانه ای از عدم تعادل در هورمون ها باشد که تأثیر منفی بر سلامتی خواهد گذاشت. تأثیرات آن بر روی بدن خود، مثل کمبود انرژی، مشکلات تولید مثل، افزایش وزن، از دست دادن توده عضلانی، میل جنسی کم و… خواهد بود.

عدم وجود تستوسترون ناشی از بیضه های کوچک باعث می شود بدن شما نتواند میزان استروژنی که به طور طبیعی در بدن ساخته می شود را کنترل کند. این بدین معنی است که بدن شما می تواند ویژگی های زنانه را توسعه دهد. پس علائم مختلفی از جمله رشد چربی (به ویژه در ناحیه پستان)، ناباروری، مسائل نعوظ و پروستات ، خطر سکته مغزی و خطر سایر بیماری ها را ایجاد می کند.

تشخیص آتروفی بیضه

در نهایت، پزشک ممکن است آزمایش های اضافی را برای کمک به تعیین علت آتروفی بیضه تجویز نماید. آزمایشات احتمالی عبارتند از:

1. سونوگرافی از بیضه ها برای بررسی ناهنجاری ها و جریان خون
2. آزمایش خون که برای جستجوی علائم عفونت انجام شود.
3. سواب یا آزمایش ادرار برای آزمایش عفونت های مقاربتی
4. تست های سطح هورمونی

درمان آتروفی بیضه

درمان مانند تمامی بیماری های دیگر، بستگی به عامل زمینه ای دارد. اگر آتروفی بیضه به علت عفونت های منتقله جنسی یا دیگر عفونت ها باشد، مصرف یک دوره آنتی بیوتیک نیاز می باشد. در موارد دیگر مانند استفاده بیش از حد الکل، تغییر شیوه زندگی کمک کننده می باشد. در موارد حاد چون تورشن یا پیچش بیضه، درمان مناسب، جراحی می باشد. اگر چه حالت هایی که باعث آتروفی بیضه می شوند اغلب به راحتی درمان می شوند؛ اما آتروفی به خودی خود همواره برگشت پذیر نیست. در بسیاری از موارد، درمان زودرس و سریع احتمال برگشت پذیری آتروفی را افزایش می دهد. این مورد در حالت تورشن بیضه بسیار مشاهده می شود.