بیماری زونا چیست و آیا واگیردار است؟

دکتر رامین مدرسی [ پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.doctormodaresi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان مرداویج ، چهارراه رسالت ، طبقه فوقانی پوشاک زیگ زاگ تلفن مطب : 36703885 - 031

زونا یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد بثورات دردناک می شود. اگرچه زونا می تواند در هر نقطه از بدن وجود داشته باشد؛ اما بیشتر اوقات به صورت یک نوار تاول زده می شود که به سمت چپ یا راست بدن نمایان میشود. این بیماری ناشی از ویروس واریسلا زوستر همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود است. بعد از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در بافت عصبی نزدیک نخاع و مغز شما غیرفعال است. سالها بعد، ویروس ممکن است به صورت زونا دوباره فعال شود. زونا یک بیماری تهدید کننده زندگی نیست؛ اما ممکن است بسیار دردناک باشد. درمان زود هنگام می تواند به کوتاه شدن عفونت زونا کمک کند و احتمال بروز عوارض را کاهش دهد.

علت زونا

بعد از آنکه ویروس واریسلا، عفونت اولیه خود را به صورت بیماری آبله مرغان در یک بیمار ایجاد کرد، بقایای این ویروس تا چندین سال بعد به صورت غیر فعال در محل گره های ریشه پشتی سلول های عصبی در ناحیه ستون فقرات باقی می ماند. بعد از گذشت چند سال، این ویروس مجدداً فعال می شود و در امتداد عصب های حسی به سمت پوست مهاجرت می کند و در آنجا بیماری زونا را به وجود می آورد. هنوز به درستی مشخص نیست که چرا بیماری زونا فقط یک رشته عصبی خاص را درگیر می کند؛ اما برخی از عواملی که می تواند باعث تحریک و فعال شدن مجدد این ویروس شود، عبارتند از:

• فشرده شدن ریشه های اعصاب
• پرتو درمانی در سطح ریشه های عصبی آسیب دیده
• جراحی های ناحیه کمر و ستون فقرات
• ابتلا به بیماری های عفونی
• مصدومیت (که لازم نیست حتماً در ناحیه ستون فقرات باشد).
• تماس با شخص مبتلا به آبله مرغان یا زونا

علائم زونا

علائم زونا معمولاً تنها بر بخش کوچکی از یک طرف بدن فرد تأثیر می گذارد. این علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد، سوزش، بی حسی یا گزگز
• حساسیت به لمس
• بثورات قرمزی که چند روز پس از درد شروع می شود.
• تاول های پر از مایع که باز می شوند و پوسته می شوند.
• خارش پوستی

برخی از افراد، علائم زیر را نیز تجربه می کنند:

• تب
• سردرد
• حساسیت به نور
• خستگی

موارد مستعد ابتلا به زونا

با اينكه كودكان نيز ممكن است مبتلا به زونا شوند، اين ويروس بيشتر افراد بالاي 50 سال را گرفتار مي كند. بيماري ها، ضربه و استرس نيز ممكن است باعث تحريك اين ويروس و ابتلا به زونا شوند. افرادي كه به هر دليل سيستم ايمني آنها ضعيف شده است، بيشتر مستعد ابتلا به زونا هستند.

بيماري هايي كه باعث تضعيف سيستم ايمني انسان مي شوند عبارتند از سرطان ها (مثل سرطان هاي خوني) و ايدز. برخي از روش هاي درماني مانند شيمي درماني يا پرتو درماني براي مقابله با سرطان، داروهايي كه براي جلوگيري از پس زدن اعضای پيوندي استفاده مي شوند و يا استعمال درازمدت كورتون ها ممكن است باعث تضعيف سيستم ايمني بدن شوند و ریسک ابتلا به زونا را افزایش دهند.

تشخیص زونا

بیشتر موارد ابتلا به زونا با معاینه ی ساده ضایعات پوستی و تاول ها قابل تشخیص است؛ اما در موارد کمی، پزشک ممکن است سابقه ی بیماری را از فرد بپرسد و در موارد نادری، شاید نیاز به آزمایش نمونه ی پوست یا مایع تاول داشته باشد. پزشکان برای نمونه برداری با استفاده از یک گوش پاک کن استریل شده بخش کوچکی از ضایعه ی پوستی یا تاول را برمی دارند. سپس، آزمایش ها می تواند وجود ویروس را در فرد تأیید کند.

بیماری زونا واگیردار است؟

ویروس این بیماری واگیر دار است؛ ولی موجب بیماری زونا نمی شود، بلکه در کسانی که تا به حال آبله مرغان نگرفته اند یا واکسن آن را دریافت نکرده اند، موجب بیماری آبله مرغان می شود.

زمان مراجعه به پزشک

• درد و بثورات در نزدیکی چشم ایجاد شود. در صورت عدم درمان، این عفونت می تواند منجر به آسیب دائمی چشم شود.
• زمانی که فرد ۶۰ سال به بالا باشد. به این دلیل که سن به طور قابل توجهی عوارض زونا را افزایش می دهد.
• فرد سیستم ایمنی ضعیفی دارد.
• راش ها پخش شده و دردناک هستند.

درمان زونا

• منطقه ی آسیب دیده را تمیز، خشک و تا حد امکان در معرض هوا قرار دهید.
• ممکن است خارش ها افزایش یابند؛ اما هرگز آنها را نخارانید و تاول ها را خراش ندهید.
• از پزشک خود درباره ی کرم ها یا سایر مواد کمک کننده به کاهش خارش سؤال کنید.
• طب سوزنی و سایر درمان های کمک کننده، ممکن است مفید باشد؛ اما قبل از هر اقدامی با پزشک خود مشورت کنید.

ممکن است پزشک جهت کنترل عفونت، تسریع بهبودی، از بین بردن التهاب و کاهش درد داروهایی تجویز کند، از جمله:

داروهای ضد ویروسی

ممکن است این داروها سرعت پیشرفت ضایعات زونا را کاهش دهند، به خصوص اگر طی ۷۲ ساعت اولیه ی پس از بروز علائم، مصرف شوند و همچنین شانس بروز عوارض را کم می کنند. این داروها عبارتند از:

• آسیکلوویر
• فامسیکلوویر
• والاسیکلوویر
• داروهای ضد درد

زونا باعث التهاب و درد می شود و پزشک می تواند داروهای مسکن زیر را پیشنهاد کند:

• استامینوفن
• ایبوپروفن
• ناپروکسن

در صورت وجود هرگونه درد بعد از برطرف شدن تاول ها و بهبودی التهاب، ممکن است پزشک اقدامات زیر را توصیه کند:

1. کرم کاپسیدین: از مصرف آن در داخل یا اطراف چشم خودداری نمایید.
2. داروهای بی حسی: برای کاهش درد می توان از لیدوکائین استفاده کرد که در فرم های مختلف مانند کرم، لوسیون، برچسب، پودر و اسپری در دسترس است.
3. آنتی بیوتیک ها: در صورت آلودگی پوست و ضایعات به عفونت باکتریایی به آنتی بیوتیک نیاز است، در غیر این صورت آنتی بیوتیک کمک کننده نخواهد بود.
4. داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای: بسیاری از داروها در این دسته ممکن است به کاهش درد ایجاد شده پس از بهبودی کمک کنند، مانند آمی تریپتیلین، دزیپرامین (نورپرامین) و نورتریپتیلین. در صورت بروز هرگونه افسردگی همراه با زونا، این داروها کمک کننده هستند.

پیشگیری از زونا

دو واکسن آبله مرغان و زونا در پیشگیری از ابتلا به زونا کمک می کنند.

عوارض زونا

• درد یا بثوراتی که چشم را درگیر می کند و برای جلوگیری از آسیب دائمی چشم باید سریعاً درمان شود.
• از دست دادن شنوایی یا درد شدید در یک گوش، سرگیجه، یا از بین رفتن حس چشایی که می توانند از نشانه های سندرم رامسی هانت باشند و این بیماری نیز به درمان فوری نیاز دارد.
• عفونت های باکتریایی که در صورت قرمزی، تورم و احساس داغی پوست، ممکن است به آنها مبتلا باشید.