کاربرد لیزر پر توان و فواید درمانی آن در طب فیزیکی و توانبخشی

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

کلمه لیزر Laser مخفف عبارت Light Amplification by the Simulated Emission of Radiation است که به معنی نور تقویت شده توسط گسیل القایی تابش میباشد. لیزر، امواج الکترومغناطیسی تقویت شده ای است که میتواند پرتو قلمی شکلی از امواج الکترومغناطیسی را با خواص ویژه تولید کند. پرتوی نور معمولی از طول موج‌های متعدد و مختلف تشکیل شده که در جهت‌های مختلف پخش می‌شوند. لیزر در فیزیوتراپی دارای ویژگی‌های منحصر به فرد در حوزه درمان می‌باشد.

لیزرتراپی، بافت‌های آسیب‌دیده را با طول موج خاصی از نور مورد هدف قرار می‌دهد و در تسریع روند بهبودی و درمان آسیب مفصل، تاندون و لیگامان‌ها مؤثر است. لیزر درمانی می‌تواند انرژی را به زیر سطح پوست بدون آسیب رساندن به سطوح بالای آن منتقل کند. انرژی نوری انتقال یافته در این شرایط باعث ایجاد تغییرات فیزیولوژیک در سلول‌ها در فرآیندی به نام (photobiomodulation) می‌شود. این فرآیند دارای سودمندی خاص برای کاهش درد، کاهش سطح التهاب، افزایش جریان خون و تسریع زمان مورد نیاز برای بهبود بیمار است.

انرژی نور لیزر، تقریباً از داخل پوست به درون غشای سلولی منتقل می‌شود و فرآیندی را به نام فتوبیواسیمولاسیون آغاز می‌کند. این فرایند باعث تقویت عملکردهای احیاکننده بدن و همچنین تحریک ترشح اندورفین و کلاژن و در نهایت منجر به ترمیم بافت آسیب‌دیده می‌شود. نتیجه لیزر پرتوان، تسریع در بهبود زخم و همچنین کاهش درد، سفتی، تورم و اسپاسم عضلانی به دلایل مختلف است.

کاربرد لیزر پرتوان در فیزیوتراپی

لیزر پرتوان در فیزیوتراپی جهت افزایش سرعت روند بهبودی استفاده می‌شود. لیزر پرتوان جهت درمان عارضه‌های مختلفی به کار برده می‌شود. این عارضه‌ها شامل:

• روماتیسم مفصلی: روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی اشتباهاً به بافت‌های بدن حمله می‌کند. بر خلاف آرتروز که موجب ساییدگی استخوان‌ها می‌شود، روماتیسم مفصلی اغلب باعث تورم و التهاب دردناک مفاصل می‌شود. لیزر پرتوان در کاهش درد و التهاب این عارضه مؤثر است.
• استئوآرتریت زانو، لگن و مچ پا: استئوآرتریت از شایع‌ترین نوع آرتروز است که به مرور زمان منجر به آسیب غضروف و بافت مفاصل می‌شود. سفتی و خشکی مفصل از علائم بارز آرتروز می‌باشند که تا حدود زیادی این علائم با لیزر پرتوان قابل درمان است.
• سندرم‌های ضربه شانه: آسیب‌های ورزشی از رایج‌ترین مراجعه‌کنندگان ارتوپدی می‌باشند. 5 تا 10 جلسه لیزر پرتوان برای این عارضه توصیه می‌شود.
• بورسیت لگن یا شانه: در بیماری بورسیت کیسه‌های سینوویال دچار تورم شده و بیمار درد شدیدی را احساس می‌کند. کیسه‌های سینوویال حرکت بین ماهیچه‌ها، عضلات و تاندون‌ها را آسان‌تر می‌کنند. کاهش التهاب بورسیت با لیزر درمانی قابل کنترل است.
• دژنراسیون دیسک کمر و گردن: ستون فقرات ناحیه کمر و گردن از آسیب‌پذیرترین قسمت‌های بدن می‌باشند و در صورت اختلال در دیسک منجر به درد شدید می‌شوند. برای کاهش درد کمر و گردن لیزر گزینه مناسبی است.
• سیاتیک: درگیری سیاتیک، طولانی‌ترین عصب بدن منجر به انتشار درد از ناحیه کمر به پاها می‌شود. درد سیاتیک با اسپاسم عضلات کمر نیز همراه است. متخصصین فیزیوتراپی از مدالیته‌های درمانی مانند لیزر پرتوان، شاک ویو و الکتروتراپی برای کاهش علائم سیاتیک استفاده می‌کنند.
• خار پاشنه: خار پاشنه یک زائده استخوانی در کف و یا زیر استخوان پاشنه پا می‌باشد. عواملی چون اضافه وزن، کفش نامناسب، قوس زیاد کف پا و راه رفتن روی سطوح سخت از علت‌های این عارضه می‌باشد. بیماران خارپاشنه از درد شدید هنگام برخاستن و یا قدم برداشتن گله و شکایت دارند. لیزر درمانی پرتوان برای این دسته از بیماران گزینه مناسبی است.
• از موارد دیگر لیزر درمانی می‌توان به صدمات مربوط به دررفتگی و رگ به رگ شدن عضلات اشاره کرد.

مزایای لیزر پرتوان در فیزیوتراپی

ترمیم و رشد سلول

لیزر پرتوان روند ترمیم و رشد سلول را افزایش می‌دهد. به غیر از لیزر پرتوان هیچ یک از روش‌های درمانی نمی‌توانند به درون کشکک استخوانی نفوذ کنند و انرژی لازم برای ترمیم سلول را در اختیار سطح خارجی کشکک و قسمت میانی کشکک استخوان ران فراهم کنند. سلول‌های غضروف، استخوان، تاندون، رباط و عضلات به سرعت و به کمک نور لیزر ترمیم می‌شوند.

تشکیل بافت اسکار پس از آسیب دیدگی

لیزرتراپی پرتوان ریسک تشکیل بافت اسکار پس از آسیب دیدگی بافت و بروز واکنش التهابی شدید و مزمن را به حداقل می‌رساند. این مسئله اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا بافت فیبروزی انعطاف‌ پذیری کمتری دارد، گردش خون در این ناحیه به طور صحیح انجام نمی‌‌شود، ضعیف تر است با احساس درد بیشتری همراه است و احتمال بروز آسیب دیدگی مجدد در این ناحیه بسیار بالاتر است.

تأثیرات ضد التهابی

لیزر درمانی با تأثیرات ضد التهابی همراه است و باعث تحریک و فعال سازی سیستم تخلیه مایع لنفاوی خواهد شد. در نتیجه این امر منجر به کاهش التهاب ناشی از فشار بیومکانیکی، تروما، استفاده بیش از حد از یک ناحیه یا اختلال سیستمیک خواهد شد.

کنترل و کاهش درد

لیزر پرتوان با تأثیرات بی نظیر در کنترل و کاهش درد همراه است و این امر از طریق پیشگیری از ارسال سیگنال‌های درد از طریق عصب به مغز انجام می‌شود. بدون حضور لیزر پرتوان امکان پیشگیری از ارسال این سیگنال‌ها و کنترل درد بیمار وجود ندارد. یکی دیگر از تأثیرات بی نظیر این روش درمانی این است که باعث افزایش سطح تولید مواد شیمیایی مسکن طبیعی از قبیل اندروفین و انکفالین از مغز و غدد فوق کلیه می‌شود.

بهبود فعالیت عروق

لیزر پرتوان باعث بهبود فعالیت عروق می‌شود و شانس تشکیل عروق جدید در بافت آسیب دیده را افزایش خواهد داد که این امر به تسریع روند بهبود کمک می‌کند. افزایش تعداد عروق خونی جدید یکی دیگر از مزایای عالی این روش درمانی محسوب می‌شود.

افزایش فعالیت متابولیک سلولی

لیزر پرتوان باعث افزایش فعالیت متابولیک سلولی می‌شود و سطح تولید برخی از آنزیم‌های خاص را افزایش خواهد داد.

بهبود عملکرد عصب

• لیزر پرتوان باعث بهبود عملکرد عصب می‌شود. این دستگاه که دارای خواص درمانی است که روند بازسازی سلول‌های عصبی و عملکرد صحیح آنها را افزایش می‌دهد.
• لیزر پرتوان باعث تحریک ایمونوگلوبین‌ها و لنفوسیت‌ ها خواهد شد. لیزر پرتوان به تحریک نقاط ماشه ای و نقاط سوزنی می‌ پردازد و تعادل بهتری را به وجود می‌آورد.

تفاوت عملکردی لیزر پرتوان و کم توان

مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر اثربخشی لیزر درمانی قدرت خروجی دستگاه است. این مسئله به دلایل زیر از اهمیت خاص برخوردار است:

1. عمق نفوذ: هر چه قدرت لیزر بیشتر باشد، میزان نفوذ آن به بافت‌های بدن بیشتر است و به این ترتیب درمان بافت‌های عمیق‌تر در بدن از طریق آن امکان‌پذیر می‌شود.
2. زمان درمان: قدرت بیشتر با دوره درمان کوتاهتر ارتباط دارد.
3. تأثیرات درمانی: هر چه قدرت پرتو بیشتر باشد، لیزر برای درمان شرایط جدی‌تر و درد و ناراحتی مربوط به آن از اثربخشی بالاتر برخوردار است.

روش درمان با لیزر پرتوان در فیزیوتراپی

روند درمان با استفاده از لیزر پرتوان ساده می‌ باشد. ابزار مخصوص لیزر، بالای قسمت مورد نظر در بدن قرار گرفته و انرژی از ابزار لیزر به بافت آسیب‌ دیده منتقل می‌ شود و سبب تحریک سلول‌ ها و بافت‌ های رشته‌ ای شده و در نهایت منجر به ترمیم اعضای مورد نظر بدن می‌ شود. این روند درمانی، تحریک سلولی و یا بازسازی بافت نام دارد. لیزر بسته به اندازه ناحیه مورد نظر و برنامه درمانی، به مدت ۳۰ ثانیه تا ۹ دقیقه به طور مستقیم بر روی قسمت آسیب‌ دیده، مورد استفاده قرار می‌ گیرد. این روش درمانی در بیشتر بیماران سبب ایجاد احساس آرامش می‌ شود.

آمادگی های قبل از لیزر درمانی

• لباسی بپوشید که به‌راحتی قسمت نیازمند درمان قابل دسترس باشد.
• از استفاده کرم یا پماد یا لوازم آرایشی در محل مورد نظر خودداری کنید.

تعداد جلسات درمانی لیزر پرتوان

تعداد جلسات درمانی بسته به شدت عارضه و نحوه واکنش بدن به درمان متفاوت می‌باشد.

عوارض لیزر پرتوان در فیزیوتراپی

به طور کلی، لیزر درمانی روشی بی خطر، مؤثر و غیرتهاجمی است. لیزر درمانی می‌تواند در کاهش و از بین بردن بسیاری از شرایط دردناک ارزش داشته باشد. بر خلاف لیزرهای جراحی، لیزرهای سرد باعث گرم شدن بافت‌های بدن نمی‌شوند. این درمان به راحتی برای بیماران قابل استفاده است و زمان درمان آن بسته به توان خروجی دستگاه، طول موج‌های استفاده شده و اندازه ناحیه تحت درمان نسبتاً کوتاه است. اگر مستقیم به لیزر نگاه کنید ممکن است به چشمان شما آسیب برساند، بنابراین از شما خواسته می‌شود از عینک محافظ استفاده کنید؛ اما هیچ عارضه جانبی شناخته شده، دائمی یا جدی در لیزر درمانی وجود ندارد.

هزینه درمان با لیزر پرتوان

هزینه هر جلسه لیزر پرتوان، تا تاریخ (مرداد ۱۴۰۴)به صورت آزاد حدوداً ۷۰۰ هزار تومان و با بیمه نیز حدوداً ۷۰۰ هزار تومان است. این هزینه بسته به مدت زمان هر جلسه، وسعت نواحی تحت درمان و شدت مشکل بیمار متغیر است.