بیماری لوپوس چیست؟

دکتر فاطمه عندلیب [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drandalib.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، بن بست پارکینگ عمومی توحید ، مجتمع آسمان ، طبقه چهارم تلفن مطب : 36260819 - 031

لوپوس یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت ها و اندام های خود حمله می کند. التهاب ناشی از لوپوس می تواند بر بسیاری از سیستم های مختلف بدن مانند مفاصل، پوست، کلیه ها، سلول های خونی، مغز، قلب و ریه تأثیر بگذارد. تشخیص لوپوس می تواند دشوار باشد؛ چراکه علائم و نشانه های آن مشابه بیماری های دیگری است؛ اما علامتی که لوپوس را از دیگر بیماری ها متمایز می کند، لکه ای شبیه بال پروانه در صورت که بر روی هر دو گونه ایجاد می شود که در بسیاری از موارد لوپوس رخ می دهد. برخی افراد از بدو تولد مستعد ابتلا به لوپوس هستند که توسط عفونت، برخی داروها یا حتی نور خورشید تظاهر پیدا می کند. در واقع هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. هدف از درمان، تسکین علائم و محافظت از اندام ها با کاهش التهاب در بدن است.

علت بیماری لوپوس

• عوامل محیطی: محرک هایی مانند اشعه، ویروس ها، مصرف دارو، استرس های فیزیکی و روانی، تروما و آسیب.
• نور خورشید: تماس با نور خورشید می تواند در بروز ضایعات لوپوس یا تحریک واکنش های داخلی در افراد حساس و مستعد دخیل باشد.
• عفونت ها: ابتلا به برخی عفونت ها می تواند باعث تحریک یا بروز بیماری در برخی افراد شود.
• عوامل ژنتیکی: بروز این بیماری با ژن خاصی در ارتباط نیست؛ اما معمولاً بیماران مبتلا به لوپوس، افرادی را در اعضای خانواده خود دارند که مبتلا به دیگر بیماری های خود ایمنی باشند.
• مصرف داروها: مصرف برخی داروهای فشار خون، داروهای صرع و آنتی بیوتیک ها می توانند بیماری لوپوس را تحریک کنند. معمولاً زمانی که مصرف این قبیل داروها قطع می شود، علائم بیماری بهبود می یابد و به ندرت پیش می آید که علائم، بعد از قطع مصرف دارو ادامه پیدا کند.
• جنسیت و هورمون ها: بیماری لوپوس اریتماتوزیس، در خانم ها بیشتر از آقایان شایع است. خانم ها در دوران بارداری و سیکل قاعدگی، علائم شدیدتری را تجربه خواهند کرد و پزشکان معتقدند که هورمون استروژن زنانه، نقش مهمی را در بروز این بیماری ایفا می کند. با این حال، اثبات این مورد به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.

علائم بیماری لوپوس

• دردهای عضلانی
• ریزش مو (آلوپسی)
• آرتروز
• زخم های دهان و بینی
• بثورات صورت (بثورات پروانه ای)
• حساسیت غیرمعمول به نور خورشید (حساسیت به نور)
• خستگی یا احساس خستگی
• تب درجه پایین
• از دست دادن اشتها
• درد مفاصل
• درد قفسه سینه ناشی از التهاب آستری که ریه ها را احاطه می کند (پلورزی) و قلب (پریکاردیت)
• گردش خون ضعیف به انگشتان دست و پا با قرار گرفتن در معرض سرما (پدیده یا بیماری رینود)

انواع بیماری لوپوس

چندین نوع مختلف لوپوس وجود دارد. لوپوس اریتماتوز سیستمیک شایع ترین آنها است. انواع دیگر لوپوس عبارتند از:

• لوپوس اریتماتوز پوستی: این نوع لوپوس پوست را تحت تأثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به لوپوس اریتماتوز پوستی ممکن است مشکلات پوستی مانند حساسیت به نور خورشید و بثورات پوستی را تجربه کنند. ریزش مو نیز می تواند یکی از علائم این بیماری باشد.
• لوپوس ناشی از دارو: این موارد لوپوس ناشی از داروهای خاصی است. افراد مبتلا به لوپوس ناشی از دارو ممکن است علائم مشابه لوپوس اریتماتوز سیستمیک را داشته باشند؛ اما معمولاً موقتی است. اغلب این نوع لوپوس پس از قطع دارویی که باعث ایجاد آن می شود، از بین می رود.
• لوپوس نوزادان: یک نوع نادر از لوپوس، لوپوس نوزادی است. این یک بیماری است که در نوزادان در هنگام تولد یافت می شود. کودکانی که با لوپوس نوزادی متولد می شوند دارای آنتی بادی هایی هستند که از مادرشان به آنها منتقل شده است (مادر ممکن است در زمان بارداری مبتلا به لوپوس بوده است یا ممکن است بعداً در زندگی دچار این بیماری شوند). هر نوزادی که از مادر مبتلا به لوپوس متولد می شود به این بیماری مبتلا نخواهد شد.

تشخیص لوپوس

تشخیص لوپوس اریتماتوزیس کمی دشوار به نظر می رسد، آن هم به این دلیل که علائم از فردی به فرد دیگر متغیر است. علائم و نشانه های بیماری به مرور زمان تغییر می کند و می تواند مشابه با علائم دیگر بیماری ها باشد. تست واحدی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و ترکیبی از آزمایش خون و ادرار، بررسی علائم و یافته های بالینی می تواند در تشخیص قطعی بیماری مؤثر باشد.

تست های آزمایشگاهی:

• شمارش گلبول های خون (RBC): این تست، تعداد گلبول های قرمز، سفید و پلاکت ها و هم چنین هموگلوبین و پروتئین موجود در گلبول های قرمز را اندازه گیری می کند. نتایج این تست وجود آنمی (کم خونی) را که عمدتاً در افراد مبتلا به لوپوس اتفاق می افتد، نشان می دهد و پایین بودن تعداد گلبول های سفید یا پلاکت ها نیز از جمله مواردی است در تست این افراد مشاهده می شود.
• میزان رسوب گلبول های قرمز (ESR): آزمایش خونی که میزان رسوب گلبول های قرمز در بازه زمانی یک ساعت را نشان می دهد و هر چه سرعت رسوب گذاری بیشتر از حالت طبیعی باشد، نشانه ای است از یک بیماری سیستمیک مانند لوپوس اریتماتوزیس. این تست معمولاً زمانی انجام می شود که احتمال ابتلا به لوپوس، عفونت، دیگر شرایط التهابی یا سرطان وجود داشته باشد.
• بررسی عملکرد کلیه و کبد: آزمایش خون می تواند نحوه عملکرد کلیه ها و کبد را نشان دهد و از آنجایی که بیماری لوپوس، کبد و کلیه ها را درگیر می کند، نیاز است که عملکرد این دو ارگان بررسی شود.
• آزمایش ادرار: بررسی نمونه ادرار، بالا رفتن سطح پروتئین یا گلبول های قرمز خون در ادرار که نشانه ای است از درگیری کلیه ها در بیماری لوپوس را نشان می دهد.

تست های تصویربرداری:

در صورتی که پزشک احتمال درگیری ریه ها و قلب را بدهد، تست های تصویربرداری زیر انجام خواهد شد.

• اشعه ایکس از قفسه سینه: تصویربرداری از قفسه سینه، هر گونه التهاب یا تجمع مایع در ریه ها را نشان می دهد.
• اکوکاردیوگرافی: این تست که با استفاده از امواج صوتی انجام می شود، تصاویر واقعی از ضربان قلب و همچنین هر گونه مشکل در دریچه های قلب را نشان می دهد.

آیا بیماری لوپوس خطرناک است؟

عوارض مختلفی وجود دارد که مربوط به لوپوس است که ناشی از التهاب بیماری هستند. عوارض احتمالی لوپوس می تواند شامل مشکلات زیر باشد:

• کلیه ها: التهاب ناشی از لوپوس می تواند باعث آسیب به کلیه و حتی نارسایی شود.
• خون یا رگ های خونی: رگ های خونی به دلیل لوپوس ممکن است ملتهب شوند که به آن واسکولیت گفته می شود. علاوه بر این لوپوس می تواند منجر به مشکلات خونریزی یا لخته شدن خون شود.
• قلب: لوپوس همچنین می تواند منجر به التهاب قلب و بافت های اطراف شود. همچنین فرد را در معرض خطر بیشتری برای بیماری های قلبی، حمله قلبی یا سکته مغزی قرار می دهد.
• ریه ها: التهاب ریه ها به دلیل لوپوس می تواند منجر به تنفس دردناک شود.
• سیستم عصبی: هنگامی که لوپوس روی مغز تأثیر بگذارد، احتمال بروز دوره هایی از سرگیجه، سردرد یا حتی تشنج وجود دارد.

افراد مبتلا به لوپوس نیز مستعد ابتلا به عفونت هستند. دلیل این امر در حقیقت این واقعیت است که بسیاری از داروهایی که برای درمان لوپوس استفاده می شود سیستم ایمنی بدن را تضعیف یا سرکوب می کند.

درمان بیماری لوپوس چیست؟

بسیاری از افراد دارای علائم خفیف، ممکن است به هیچ درمانی نیاز نداشته باشند یا فقط دوره های متناوب داروهای ضد التهاب برایشان کافی باشد. کسانی که علائم جدی تری دارند نظیر، آسیب ارگان های داخلی بدن، ممکن است به همراه داروهای دیگری که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند، به میزان بالایی از داروهای کورتیکواستروئیدها نیاز داشته باشند. داروهایی که برای درمان لوپوس استفاده می شود برای کاهش التهاب است. این داروها در دسته بندی های زیر است:

داروهای کورتونی ضد التهاب

این داروها به منظورکاهش التهاب با دستور پزشک تجویز می شود. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند:

• ایبوپروفن
• ناپروکسن
• و سولینداک از داروهای مورد استفاده هستند. در موارد شدیدتر بیماری ممکن است از داروهای شیمی درمانی برای کاهش علائم هم استفاده شود.

داروهای بیولوژیک

این داروها به صورت تزریق وریدی استفاده می شود.

• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن

این داروها باعث کم شدن واکنش سیستم ایمنی بدن می شود، پس ممکن است حتی در مقابل عوامل بیماری زا هم واکنشی نشان ندهد و فرد به عفونت، آسیب های کبدی و سرطان مبتلا شود. چند نمونه از این داروها:

1. آزاتیوپرین
2. مایکوفنولات موفتیل
3. و متوتروکسات است.