نقش کلیه در تنظیم فشار خون

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

کلیه توانایی تنظیم هورمون هایی را دارد که بر روی تنش رگ های خونی تأثیر می گذارند. این اندام همچنین در روند دفع مواد زائد از خون نقش کلیدی داشته و به همین دلیل نیز کنترل کننده فشار خون می باشد. یکی از عوامل مؤثر بر روی ارتباط بین فشار خون و بیماری های کلیوی، نقش کلیه ها در کنترل مقدار نمک و آب در بدن است. فشار خون در واقع نیرویی است که جریان خون پمپاژ شده توسط قلب را به دیواره شریان ها وارد می کند. فشار خون ۱۲۰/۸۰ میلی متر جیوه یا ۱۲ روی ۸ طبیعی است. فشار خون ۱۴۰/۹۰ یا بالاتر نیز فشار خون بالا در نظر گرفته می شود. فشار خون بالا باعث افزایش فشار بر روی رگ های خونی کلیه ها می شود (از جمله رگ های خونی در واحد های فیلتر کننده ای که وظیفه تصفیه کردن خون را بر عهده دارند). با گذشت زمان، این رگ های خونی (مانند عروق سایر قسمت های بدن) ضخیم شده و واحد های فیلتر کننده می توانند اسکارهایی را ایجاد کنند.

این تغییرات می تواند مانع از عملکرد صحیح کلیه ها شود (بیماری مزمن کلیه)، در نتیجه دفع مواد زائد و مایعات اضافی از بدن صورت نمی گیرد. وقتی کلیه ها عملکرد درستی ندارند، می توانند با ترشح برخی هورمون ها و یا احتباس آب و نمک در بدن، باعث افزایش بیشتر فشار خون شوند. فشار خون بالا، یکی از دلایل اصلی نارسایی کلیه است.بنابراین فشار خون بالا به ویژه در بیماران مبتلا به بیماری کلیوی رایج است. در بسیاری از بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی، کنترل فشار خون بالا، مهم ترین گام برای کاهش خطر ابتلا به آسیب کلیوی است.

عملکرد کلیه

نقش کلیه ها حفظ هموستاز است. این بدان معنا است که آنها سطح مایعات، تعادل الکترولیت ها و سایر عواملی را که محیط داخلی بدن را ثابت و راحت نگه می دارند را مدیریت می کنند. سایر وظایف کلیه عبارتند از:

1. کنترل تولید گلبول قرمز
2. تقویت استخوان و تولید ویتامین D
3. تنظیم PH
4. دفع مواد زائد و سموم از بدن
5. تولید هورمون هایی که فشار خون را کنترل می کند.

علائم فشار خون

حتی اگر فشار خون بالا عملاً هیچ علامتی نداشته باشد، چند علامت رایج وجود دارد که ممکن است با آن مرتبط باشد. علائم مذکور عبارتند از:

• خونریزی بینی
• وجود خون در ادرار
• تاری یا دوبینی
• گیجی
• سردرد

نقش کلیه در تنظیم فشار خون

نقش کلیه ها در تولید هورمون هایی که فشار خون را کنترل می کنند، بسیار مهم است. کلیه ها برای عملکرد صحیح نیاز به فشار دارند که با تولید هورمون ها و کنترل سطح مایعات باعث انقباض عروق خونی می شوند و فشار را کاهش می دهند.

کدام عنصر باعث بالارفتن فشار خون میشود؟

کادمیوم به آسانی به وسیله گیاه قابل جذب است و باعث بالا رفتن فشار خون و نارسایی کلیه ها در انسان میشود.

فشار خون بالا و دفع پروتئین

فشار خون بالا می تواند رگ های خونی کلیه ها را ضعیف کند. این ضعف توانایی کلیه ها در جذب مجدد پروتئین را کاهش داده و در نتیجه پروتئین به ادرار نشت می کند.

عوامل مؤثر در افزایش فشار خون

عوامل متعددی خطر ابتلا به انواع مختلفی از بیماری فشار خون را افزایش می دهند:

• سن (در سنین بیش از ۶۰ سال به دلیل سفت شدن و باریک شدن شریان ها که اغلب به علت تجمع پلاک در امتداد پوشش داخلی رگ رخ می دهد).
• اضافه وزن یا چاقی
• مصرف بیش ازحد مواد مخدر مثل تنباکو
• سوءمصرف الکل
• جنسیت مرد (فشار خون بالا در مردان شایع تر است).
• شیوه زندگی کم تحرک
• نداشتن برنامه برای ورزش منظم
• رژیم غذایی پرچرب
• مصرف زیاد نمک در رژیم غذایی
• رژیم غذایی با مصرف کم پتاسیم
• اضطراب
• سابقه خانوادگی فشار خون بالا
• شرایط بدنی ناسالم مانند مبتلا بودن به بیماری قلبی عروقی، دیابت، بیماری مزمن کلیوی، آپنه خواب و چربی خون بالا

تشخیص فشار خون

تنها راه برای تشخیص فشار خون بالا، استفاده از تجهیزات مانیتورینگ مثل هولتر فشار خون برای ارائه اعداد دقیق فشارخون است.

عوارض فشار خون بالا

فشار بیش ازحد بر دیواره شریان ها به دلیل فشار خون بالا می تواند به رگ های خونی و همچنین اندام های داخلی آسیب بزند. هر چه فشار خون بالاتر و طولانی تر باشد به همان نسبت آسیب نیز بیشتر خواهد بود. فشار خون بالا و کنترل نشده عوارض زیر را به دنبال دارد:

1. حمله قلبی یا سکته مغزی: فشار خون بالا می تواند باعث سخت و ضخیم شدن شریان ها (آترواسکلروز) شود که در نهایت منجر به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر عوارض می شود
2. آنوریسم مغزی: افزایش فشار خون می تواند باعث ضعیف شدن و برآمدگی رگ های خونی در مغز شود و آنوریسم ایجاد کند. آنوریسم در صورت پاره شدن تهدیدکننده زندگی است
3. نارسایی قلبی: هرچه فشار خون بالاتر باشد قلب برای پمپاژ خون با سختی بیشتری روبرو می شود. این تحمیل فشار باعث ضخیم شدن دیواره های بطن قلب شده (هیپرتروفی بطن چپ) که به مرورزمان به نارسایی قلبی منتهی خواهد شد
4. آسیب های کلیوی: از بین رفتن حالت طبیعی رگ های کلیه عملکرد طبیعی این اندام را با مشکل مواجه می سازد
5. آسیب به شبکیه چشم: باریک یا پاره شدن رگ های خونی چشم می تواند منجر به از دست رفتن بینایی شود
6. سندرم متابولیک: این سندرم شامل گروهی از اختلالات متابولیسم در بدن ازجمله افزایش اندازه دور کمر، تری گلیسیرید بالا، کاهش کلسترول خوب یا HDL، فشار خون بالا و سطح انسولین بالا است. این شرایط احتمال ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته را افزایش می دهد
7. اختلالات حافظه و شناختی: فشار خون بالا در بلندمدت ممکن است بر توانایی فرد در تفکر، به خاطر سپردن و یادگیری تأثیرگذار باشد. مشکلات حافظه یا درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بالا شایع تر است
8. زوال عقل: باریک یا مسدود شدن شریان ها می تواند جریان خون به مغز را محدود کند و منجر به نوع خاصی از زوال عقل (زوال عقل عروقی) شود. در سکته مغزی نیز اگر جریان خون به مغز کاهش چشمگیری داشته باشد باعث زوال عقل عروقی می شود.

درمان فشار خون

برخی از داروهای مورد استفاده در درمان پرفشاری خون عبارتند از:

• مسدود کننده های بتا

مسدود کننده های بتا باعث می شوند قلب کندتر و با نیروی کمتری کار کند. این امر با کاهش میزان خونی که در هر تپش از طریق شریان ها پمپ می شود، فشار خون را کاهش می دهد. علاوه بر این، این داروها برخی از هورمون های بدن را که می تواند موجب افزایش فشار خون شوند را مسدود می کنند.

• دیورتیک ها

سطح بالای سدیم و مایع اضافی در بدن می تواند موجب افزایش فشار خون شود. دیورتیک ها که به آنها قرص آب نیز گفته می شود، به کلیه ها کمک می کنند تا سدیم اضافی را از بدن دفع کنند. با دفع سدیم، مایع اضافی جریان خون به ادرار منتقل شده و این امر به پایین آمدن فشار خون کمک می کند.

• مهار کننده های ACE

آنژیوتانسین ماده شیمیایی است که باعث انقباض و باریک شدن عروق خونی و دیواره شریان ها می شود. مهارکننده های ACE (آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین) مانع تولید بیشتر این ماده شیمیایی در بدن می شوند. این امر به شل شدن عروق خونی و کاهش فشار خون کمک می کند.

• مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین-۲ (ARB ها)

در حالی که مهار کننده های ACE موجب مهار شدن سنتز آنژیوتانسین می شوند، ARB ها مانع از اتصال آنژیوتانسین به گیرنده ی خود می شوند. بدون این ماده شیمیایی، عروق خونی منقبض نمی شوند. این امر در شل شدن عروق و کاهش فشار خون مؤثر است.

• مسدود کننده های کانال کلسیم

این داروها مانع از ورود مقداری از کلسیم به داخل سلول های عضلانی قلب می شوند. این فرایند منجر به کاهش نیروی ضربان قلب و کاهش فشار خون می شود. این داروها عروق خونی را نیز تحت تأثیر قرار می دهند و موجب شل شدن آنها و کاهش بیشتر فشار خون می شوند.

• آگونیست های آلفا -۲

این نوع دارو پالس های عصبی که موجب انقباض عروق خونی می شوند را تغییر می دهد. این امر به شل شدن عروق خونی کمک می کند و متعاقباً فشار خون را کاهش می دهد.