سونوتراپی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

سونوتراپی عبارت است از درمان دردها و سایر مشکلات با استفاده از امواج اولتراسوند. امواج اولتراسوند امواجی مکانیکی می‌باشند و لذا این ارتعاشات مکانیکی درون بافت باعث تولید حرارت می‌شوند و این حرارت است که می‌تواند تسکین دهنده باشد. درمان‌های تحریک‌ شده با اولتراسوند در حال ظهور می‌توانند با افزایش کارایی، عمق نفوذ بیشتر و کاهش عوارض جانبی، جایگزینی برای این درمان‌ها ارائه دهند. درمان سونودینامیک می‌تواند برای درمان سرطان‌ها و سایر بیماری‌ها مانند تصلب شرایین استفاده شود و خطر مرتبط با سایر استراتژی‌ های درمانی را کاهش دهد؛ زیرا اثرات سیتوتوکسیک را تنها در صورت تحریک خارجی توسط اولتراسوند و تنها در ناحیه سرطانی، بر خلاف تجویز سیستمیک القا می‌کند. از فراصوت با بسامد های متغیر و پایین در فیزیوتراپی برای کاهش التهاب و درد استفاده میشود. همچنین کاربرد گرمایی را میتوان نام برد. برای مثال به منظور سوزاندن تومور و همچنین در مواردی به منظور تحریک نورونها در بیماریهای نورولوژیکی از امواج فراصوت استفاده میشود.

کاربرد سونوتراپی

کاربرد گرمایی سونوتراپی

با جذب امواج فراصوت به وسیله ی بدن بخشی از انرژی آن به گرما تبدیل می شود. گرمای موضعی حاصل از جذب امواج فراصوت بهبودی را تسریع می کند. قابلیت کشسانی کلاژن (پروتئینی ارتجاعی) را افزایش می دهد. کشش در اسکار را افزایش می دهد و باعث بهبود آنها می شود. اگر اسکار به بافت های زیرین خود چسبیده باشد، باعث آزاد شدن آنها می شود. گرمای حاصل از امواج فراصوت با گرمای حاصل از گرمایش متفاوت است.

میکروماساژ مکانیکی

• به هنگام فشردگی و انبساط محیط، امواج طولی فراصوتی روی بافت اثر می گذارند و باعث جابجایی آب میان بافتی و در نتیجه باعث کاهش ورم (تجمع آب میان بافتی در اثر ضربه به یک محل) می شوند.
• درمان آسیب تازه و ورم: آسیب تازه معمولاً با ورم همراه است. فراصوت در بسیاری از موارد برای از بین بردن مواد دفعی در اثر ضربه و کاهش خطر چسبندگی بافت ها به هم به کار می رود.
• درمان ورم کهنه یا مزمن: سونوتراپی فراصوت چسبندگی هایی که میان ساختمان های مجاور ممکن است ایجاد شود را می شکند.

درمان مشکلات جنسی

نیمی از مردان بین سنین ۴۰ تا ۷۰ سال، به علل فیزیکی یا روانی دچار اختلال نعوظ یا ناتوانی جنسی می شوند. به طور معمول، مغز، سیگنال هایی را به اعصاب می فرستد تا جریان خون را به آلت تناسلی افزایش دهد و باعث نعوظ شود.

با استفاده از روش سونوتراپی می‌توانیم بافتهای نیمه عمقی نظیر مفاصل، تاندون‌ها، لیگامان‌ها، عضلات و … را درمان کنیم. همچنین این روش در ترمیم شکستگی استخوان نیز کاربرد زیادی دارد. از مواردی که سونوتراپی به صورت درمان اختصاصی به کار می‌رود می‌توان به درمان فلج عضلات صورت اشاره کرد. در این بیماری به دلیل اینکه استفاده از روشهای معمول فیزیوتراپی باعث تبخیر آب چشم می‌شوند می‌توان به راحتی با استفاده از سونوتراپی حرارت را فقط در عمق مورد نظر ایجاد نمود.

عملکرد سونوتراپی

به طور کلی امواج اولتراسوند را به دو صورت به بافت منتقل می‌کنند:

1. تماس مستقیم که در آن از ژل بین بافت و تراسدیوسر استفاده می‌شود.
2. درمان غیر مستقیم که معمولاً درمان زیر آب است و معمولاً برای سطوح با اشکال نامشخص نظیر انگشتان پا از آن استفاده می‌شود.

همچنین حرکت Head درمانی نیز به دو صورت است:

1. روش دینامیک که در آن پروب را مرتب حرکت می‌دهیم. این روش این مزیت را دارد که باعث اتساع نقطه‌ای شریانها نمی‌شود. بافت در نقطه‌ای میدان تابش قرار می‌دهیم که شدت بسیار بالا است وHead درمانی را با حرکاتی آرام به صورت دایره یا انتقالی حرکت می‌دهیم.
2. روش استاتیک که در این روش پروب ساکن است و امواج را با شدت بالا به ناحیه مورد نظر می‌تاباند.

عوارض سونوتراپی

• ایجاد حفره یا کاویتاسیون

یکی از عوامل کاهش انرژی امواج اولتراسوند هنگام گذشتن از بافتهای بدن ایجاد حفره یا کاویتاسیون می‌باشد. همه محلولها شامل مقدار قابل ملاحظه‌ای حبابهای گاز غیر قابل دیدن هستند و دامنه بزرگ نوسانهای امواج اولتراسوند در داخل محلولها می‌تواند بر روی بافتها تغییرات بیولوژیکی ایجاد کند (پارگی در دیواره سلولها و از هم گسستن مولکولهای بزرگ)

• سوختگی

اگر امواج پیوسته و در یک مکان بدون چرخش بکار روند، در بافت باعث سوختگی می‌شود و باید امواج حرکت داده شوند.

• پارگی کروموزومی

استفاده دراز مدت از امواج اولتراسوند با شدت خیلی بالا پارگی در رشته دی ان ای (DNA) را نشان می‌دهد.