رادیوگرافی لومبوساکرال دو جهت چه کاربردی دارد؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

ستون فقرات کمری-ساکروم از پنج استخوان مهره کمری، استخوان خاجی و استخوان دنبالچه تشکیل شده است. ستون فقرات لومبوساکرال از رگ های خونی بزرگ، اعصاب، تاندون ها، رباط ها و غضروف ها تشکیل شده اند. از آنجا که این بخش هم دامنه حرکتی وسیعی را فراهم می کند و هم نیروی زیادی را تحمل می کند، دیسک بین مهره ای L5S1، بسیار مستعد آسیب دیدگی های ناشی از جراحات حاد یا آسیب دیدگی های فرسایشی ناشی از سائیدگی تدریجی است. رادیولوژی، تصاویری از ستون فقرات ارائه می دهد که ممکن است از این تصاویر برای یافتن مشکلات این ناحیه بهره برد بافت های متراکم بدن از قبیل استخوان، بسیاری از اشعه های ایکس را جذب و بلوکه می کنند و در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس سفید به نظر می رسند. بافت هایی با تراکم کمتر، از قبیل عضلات و اندام ها پرتوهای ایکس کمتری را بلوکه کرده (اشعه ایکس بیشتری از آنها عبور می کند) و در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس همانند سایه هایی خاکستری به نظر می رسند.

لومبوساکرال کجاست؟

انتهای ستون فقرات از دو مهره L5-S1 تشکیل شده است که به آن مفصل لومبوساکرال هم گفته می شود. ساختار بخش لومبوساکرال طوری ساخته شده است که هم قدرت و هم ثبات قسمت انتهایی ستون فقرات را تأمین کند و یک مفصل چندمنظوره تشکیل داده که به چرخش قسمت فوقانی بدن و خم شدن در جهات مختلف کمک می کند.

علت درد لومبوساکرال

شایع ترین علت درد که در بخش لومبوساکرال L5-S1 ایجاد می شود عبارتند از:

• فتق دیسک بین مهره های L5-S1: دیسک زمانی که قسمت داخلی آن به بیرون نشت می کند و بر ریشه عصب های نزدیک فشار وارد می آورد و باعث ایجاد دردی می شود که به سمت پایین کمر یا پایین ساق پا کشیده می شود.
• بیماری دیسک دیژنراتیو L5-S1: اگر دیسک بین مهره های L5-S1 تحت فشار قرار گیرد، می تواند باعث ایجاد درد در پایین کمر و یا ساق پا شود.
• اسپوندیلولیستزی ایستمیک L5-S1: یک شکستگی در مفاصل فاست است که باعث می شود مهره L5 به سمت مهره S1 لغزیده و ریشه عصب را تحت فشار قرار دهد و باعث ایجاد درد و علائم دیگر شود.

بیماری های دیگر که مرتبط با ستون فقرات هستند مانند آرتروز پایین کمر و تنگی کانال نخاع، ممکن است در قسمت های مختلف ستون فقرات ایجاد شده و باعث آسیب دیدگی بخش کمری L5-S1 شوند. از آنجا که نخاع از قسمت پایین ستون فقرات عبور نمی کند، حتی بیماری های بسیار دردناک باعث فلج یا آسیب های دائمی نمی شوند.

علل درد مهره های S1-L5

1. قسمت لومبوساکرال ستون فقرات به چندین بخش دیگر متصل شده است که هر کدام می تواند باعث ایجاد درد پایین کمر یا در ساق پا (درد سیاتیک) شود.
2. پنجمین مهره قسمت پایین ستون فقرات (به نام L5) ممکن است به سمت جلوی مهره اول خاجی (به نام S1) آمده و باعث فشار بر ریشه عصب و ایجاد درد شود.
3. دیسک L5-S1 که بین مهره L1 و S5 قرار دارد، اگر قسمت داخلی دیسک بیرون برآمده شده یا دیسک تحلیل رفته باشد، می تواند باعث درد در ساق پا یا در قسمت پایین کمر شود.
4. مهره های L1 و S1 به وسیله دو مفصل که به آنها مفصل فاست گفته می شود به یکدیگر متصل شده اند و اگر در آن قسمت حرکتی غیرعادی انجام شود یا دیسک ها تحلیل روند باعث درد ایجاد می شود.
5. یک عصب از نخاع و از حفره ای در کمر در بخش L5-S1 عبور کرده و به سمت پایین دو پا (به عنوان بخشی از عصب بلند سیاتیک) می رود که به آن ریشه عصب L5 گفته می شود. این عصب اگر فشرده شود یا اگر پروتئین های ملتهب از قسمت داخلی دیسک به بیرون نشت کرده و باعث فشار بر عصب شود، ممکن است باعث درد در ساق پا (درد سیاتیک) شود.

رادیوگرافی لومبوساکرال دو جهت چه کاربردی دارد؟

گرافی در پوزیشنهای روبرو و نیمرخ وگاهی در صورت لزوم مایل راست و چپ و فلکسیون واکستانسیون بنا به درخواست پزشک انجام میشود. گاهی از بیمار تصاویری با اشعه ایکس در حالت خم و راست گرفته می شود که در آن بیمار ابتدا به جلو و سپس به عقب خم می شود. این تصاویر در مقایسه با تصاویر اشعه ایکس معمولی به پزشک اطلاعات بیشتری در مورد بی ثباتی احتمالی بین مهره ها می دهد. همچنین ممکن است پزشک بخواهد تصاویری در حالت ایستاده از جلو، پشت و یا از دو طرف بدن بیمار گرفته شود. در این نوع تصویربرداری حجم بالایی از فیلم استفاده می شود و تصاویر جزئیات نحوه قرار گیری و راستای ستون فقرات را که ممکن است به واسطه وجود فتق دیسک مخدوش شده باشد نشان می دهند.

کاربرد گرافی لومبوساکرال

اسکن ام آر آی کمر یک ابزار تشخیصی قوی است که پزشک از آن برای اهداف زیر استفاده می کند:

1. بررسی مطابقت ستون فقرات
2. بررسی ناهنجاری های مهره یا طناب نخاعی
3. ارزیابی هرگونه التهاب طناب نخاعی یا اعصاب آن
4. بررسی تومور در نخاع و اطراف آن
5. بررسی تغییرات ایجاد شده در ستون فقرات پس از بروز آسیب دیدگی
6. بررسی ستون فقرات پس از انجام عمل جراحی
7. بررسی علل مختلف درد کمر
8. بررسی اختلالات مرتبط با مثانه
9. بررسی آسیب به ناحیه ی تحتانی ستون فقرات
10. برنامه ریزی برای جراحی ناحیه ی لومبار
11. بررسی مشکلات مادرزادی مربوط به ستون فقرات

آمادگی برای گرافی لومبوساکرال

در هنگام مراجعه برای رادیولوژی، پزشک خود را از باردار بودنتان مطلع نمایید. در صورتی که انجام تصویربرداری کمر برای افراد باردار، ضروری تشخیص داده شود، می توان از پیش بندهای سربی استفاده می گردد. همانند سایر تصویربرداری هایی که به کمک اشعه ایکس انجام می گیرد، می بایست تمامی زیور آلات و اشیای فلزی خود را پیش از انجام این پروسه در بیاورید. بهتر است پیش از انجام رادیولوژی لباس های خود را نیز با پوشش مخصوصی تعویض نمایید.

نحوه انجام رادیولوژی لومبوساکرال

برای انجام رادیولوژی لومبوساکرال کافی است که بیمار روی تختی که دستگاه رادیولوژی دارد دراز بکشد. دستگاه حرکت می کند تا بتواند در معرض اشعه های ایکس قرار بگیرد. در این مدت، تمام عکسبرداری های لازم از نواحی مورد نظر انجام می شود. در تمام طول مدت تنها کاری که بیمار لازم است انجام دهد این است که ثابت و بی حرکت باشد تا کیفیت عکس ها خوب گردد. (در صورت حرکت، عکس ها تار می شود و کمک لازم را در جهت تشخیص به پزشک نمی کند).

هزینه عکس رادیولوژی لومبوساکرال

هزینه رادیولوژی با توجه به عواملی مانند نوع بیمه، نوع کالای مصرفی و … تعیین می گردد.

عوارض رادیولوژی لومبوساکرال

• طبق اظهارات پزشکان مزیت حاصل از تشخیص صحیح بیشتر از خطرات آن است؛ اما با این حال هنوز چند نکته ایمنی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.
• به دلیل اینکه رادیوگرافی که با اشعه در ارتباط است، برای زنان باردار خطرناک است و می تواند منجر به بروز ناهنجاری های جنین شود.
• خطر اندک ابتلا به سرطان. قرار گرفتن در معرض اشعه زیاد می تواند منجر به سرطان شود؛ اما به طور کلی میزان آن در اشعه ایکس کم است. بزرگسالان در برابر اشعه ایکس حساسیت کمتری نسبت به کودکان دارند.