همانژیوم چشم چیست؟همانژیوم در نوزادان

دکتر بهرام اشراقی [ فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم ]آدرس وب سایت : www.dreshraghi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، چهارباغ بالا ، مجتمع كوثر 2 ، طبقه سوم ، واحد 527 تلفن مطب : 36205114 - 031

همانژیوم (hemangioma) نوعی تومور غیرسرطانی و خوش خیم است که در اثر رشد غیرطبیعی رگهای خونی ایجاد میشود. همانژیوم ممکن است در هر بخشی از بدن ایجاد شود اما معمولا در صورت و گردن تشکیل میشود. اگرچه همانژیوم ممکن است در هنگام تولد در بدن وجود داشته باشد اما معمولا پس از تولد و در شش ماهه اول زندگی ایجاد میگردد.

دو نوع اصلی همانژیوم وجود دارد:

• همانژیوم غاری (cavernous hemangiomas): این نوع همانژیوم در لایه های عمیق تر پوست یا در اطراف چشم ایجاد میشود.
• همانژیوم مویرگی (Capillary hemangiomas): این نوع همانژیوم در لایه های بیرونی پوست ایجاد میشود و به اسم همانژیوم توت فرنگی نیز شناخته میشوند.

همانژیوم مویرگی ممکن است بر روی پلک ها، سطح چشم یا در درون حفره چشم ایجاد شود. در این حالت ممکن است همانژیوم منجر به اختلال در نمو طبیعی چشم شود و مشکلات بینایی مانند گلوکوم یا آب سیاه چشم را ایجاد کند.
همانژیوم به تدریج با گذر زمان از بین میرود. تا سن 5 سالگی تقریبا نیمی از همانژیوم ها و تا سن 9 سالگی 90 درصد آنها از بین میروند.

همانژیوم در نوزادان

همانژیوم شایع ترین بیماری مرتبط با عروق در نوزادان و کودکان است و بعنوان شایع ترین تومور خوش خیم 5 سال اول زندگی نیز شناخته میشود. همانژیوم را از نظر زمان تشکیل میتوان به دو دسته مادرزادی و همانژیوم کودکان تقسیم کرد. این تقسیم بندی بر اساس زمان و چگونگی تشکیل همانژیوم ایجاد شده است.

• همانژیوم مادرزادی: زمانی که جنین در رحم مادر قرار دارد این نوع همانژیوم حین نمو کودک ایجاد میشود و هنگام تولد نوزاد قابل تشخیص است. برخی از این همانژیوم ها در طی سال اول زندگی به سرعت و بصورت خودبخودی از بین میروند اما برخی از آنها روند تخریب خودبخودی را طی نمیکنند و برای حذف آنها معمولا نیاز به جراحی وجود دارد.
• همانژیوم کودکی: این نوع همانژیوم شایع تر از شکل مادرزادی است و معمولا در طی هفته های اول پس از تولد ایجاد میشود. معمولا همانژیوم کودکی در طی سال اول زندگی رشد میکند و سپس در طی چند سال بصورت خودبخودی از بین میرود.
• روش درمانی رایج برای همانژیوم در کودکان معمولا بر کنترل رشد همانژیوم تمرکز دارند و سپس تخریب خودبخودی آنها القاء میشود.

همانژیوم چگونه درمان میشود؟

همانگونه که اشاره شد بسیاری از افراد دارای همانژیوم نیازی به طی کردن فرایند درمانی پیچیده ای ندارند و تنها کنترل و زمان میتواند منجر به تخریب خودبخودی همانژیوم گردد. با این حال لازم است تا کودکان مبتلا به همانژیوم تحت نظر پزشک باشند تا مشکلی در بینایی یا تنفس آنها ایجاد نگردد و از ایجاد مشکلات جدی تر جلوگیری شود. در صورتی که همانژیوم منجر به ایجاد آسیب جدی به کودک شود نیاز به روشهای درمانی و مداخلات پزشکی خواهد بود. برای درمان همانژیوم لازم است تا کودک تحت نظر چند پزشک متخصص قرار بگیرد. بر اساس محل و شدت همانژیوم، روند درمانی ممکن است شامل دارو، لیزردرمانی و یا جراحی باشد.

• دارو درمانی همانژیوم: این روش درمانی منجر به کاهش سرعت رشد همانژیوم میشود و نقش کنترل کنندگی دارد. در برخی کودکان نیز ممکن است منجر به کوچک تر شدن همانژیوم شود.
• لیزر درمانی: در این روش پرتوهای لیزر بافت عروق همانژیوم را تحت تاثیر قرار میدهند و بر روی بافت کناری آن تاثیری ندارند. اگرچه این روش درمانی نیز ممکن است به حد کافی در عمق بدن نفوذ نکند و نتواند همانژیوم عمقی را درمان کند اما میتواند با حذف عروق بزرگتر تاثیرگذار بوده و جلوی رشد همانژیوم را بگیرد. این روش درمانی برای تمام سنین قابل انجام است.
• حذف همانژیوم با جراحی: تنها زمانی این روش درمانی توصیه میشود که همانژیوم با عملکرد ارگانها از جمله چشم ها یا ریه ها تداخل ایجاد کرده و یا منجر به اختلال در فرایند رشد و تکامل کودک شود.

همانژیوم چه علائمی دارد؟

از جمله علائم همانژیوم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
همانژیوم مویرگی در شش ماه اول زندگی تشکیل میشود و ممکن است به رنگ قرمز یا قرمز مایل به بنفش باشد. این همانژیوم ها بر روی پوست ظاهر میگردند. همچنین ممکن است بزرگ بوده و رگهای خونی قابل مشاهده ای داشته باشند. به طور معمول والدین گزارش میدهند که یک نقطه رنگی بر روی پوست کودک مشاهده کرده اند که با گذشت زمان بزرگ شده و اندازه و رنگ آن تغییر میکند.
همانژیوم اگر در چشم ایجاد شود میتواند خطرات جدی و جبران ناپذیری ایجاد کند. در صورتی که همانژیوم چشم کنترل یا درمان نشود ممکن است منجر به ایجاد تنبلی چشم شود. همچنین آب سیاه چشم یا همان گلوکوم از سایر علائم همانژیوم است که با فشار چشم تشخیص داده میشود. همانژیوم در صورتی که در چشم باشد ممکن است منجر به ایجاد فشار بر عصب بینایی شود. این مسئله ممکن است منجر به تخریب عصب بینایی و در نهایت نابینایی منجر گردد.

همانژیوم بافت نرم

همانگونه که اشاره شد همانژیوم که نوعی تومور خوش خیم به حساب می آید در اثر اختلالی ایجاد میشود که در طی آن تعداد عروق طبیعی یا غیرطبیعی آشکار افزایش می یابد. این نوع تومورها شایع ترین تومور های بافت نرم در نوزادان و کودکان بوده و یکی از شایع ترین تومورهای بافت نرم در انسانها به شمار میروند، بصورتی که 7 درصد از تومورهای خوش خیم در بافت های نرم انسانها را همانژیوم تشکیل میدهد. اتیولوژی این نوع تومورهای بافت نرم کاملا مشخص نشده است. همانژیوم را بر اساس بافتی که در آن قرار میگیرند نامگذاری میکنیم. برخی از محققین به علت مبهم بودن برخی فرایندهای زیستی در تشکیل همانژیوم، استفاده از اصطلاح تومور بافت نرم برای همانژیوم را قبول ندارند و به همین دلیل اصطلاح همانژیوم به تنهایی کاربرد بیشتری دارد.

علائم وجود تومور در پشت چشم

تومورهای چشم انواع مختلفی دارند که ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشند. در صورتی که بصورت کلی توموری در پشت چشم ایجاد شود ممکن است علائم زیر را ایجاد کند:

• پروپتوزیس یا بیرون زدگی غیرطبیعی چشم از کره چشم
• تغییر شکل کره چشم از حالت کروی به حالت پهن
• احساس گزگز یا بی حسی در اطراف چشم
• ناهماهنگی حرکت چشم ها و ناتوانی در حرکت همزمان آنها با هم
• کاهش یا از دست رفتن بینایی
• احساس درد در اطراف یا پشت چشم
• احساس فشار در چشم
• مشاهده توده غیرطبیعی در چشم
• التهاب چشم
• افتادگی پلک یا ورم آن بصورتی که دلیل قابل توجیهی نداشته باشد
• در صورت وجود هر کدام از این علائم لازم است تا افراد در سریعترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنند.