پتشی؛ از علل و علائم تا درمان

دکتر جمال الدین حسن زاده [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drhassanzadeh.net
آدرس مطب : سنندج ، خیابان آبیدر ، چهارراه صفری ، مجتمع ژینا ، طبقه سوم تلفن مطب : 33246361 - 087

پتشی به لکه های گرد کوچکی اطلاق می شود که روی پوست ظاهر می شوند و در نتیجه ی خونریزی به وجود می آیند. خونریزی موجب می شود تا پتشی به رنگ قرمز، بنفش یا قهوه ای دیده شود. پتشی به صورت دسته ای ایجاد می شود و ممکن است شبیه جوش باشد. معمولاً وقتی آن را لمس می کنید صاف است و وقتی روی آن فشار می دهید رنگش از بین نمی رود. پتشی یا نقاط خونی گاهی در سطح داخلی دهان یا ملتحمه چشم ظاهرمی شوند. پتشی همیشه خطرناک نیست و ممکن است شماری از بیماری های کوچک تا بسیارجدی باعث به وجود آمدن آن شوند.

علل پتشی

طیف گسترده ای از عوامل می توانند موجب ایجاد پتشی شوند، از جمله:

• زور زدن هنگام سرفه، استفراغ، بلند کردن یک شیء سنگین، ورزش شدید یا دستشویی
• آسیب ناشی از نور ماوراء بنفش
• پیری پوست که منجر به از بین رفتن کلاژن پوست می شود.
• لیزر درمانی
• کمبود ویتامین K
• کمبودویتامین C، معروف به اسکوربوت
• واکنش های آلرژیک، مانند واکنش در اثر گزش حشرات
• اقدامات پزشکی و جراحی
• آسیب پوستی یا ضربه
• آسیب رگ های خونی
• داروها

برخی از داروها می توانند باعث ایجاد پتشی شوند، از جمله:

• داروهایی که برای اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس، آرتریت، پسوریازیس و اگزمای پوستی تجویز می شوند.
• استروئیدها
• سولفونامیدها، نوعی آنتی بیوتیک
• داروهای رقیق کننده خون
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای قلب
• آرامبخش ها
• داروهای شیمی درمانی
• سایر بیماری ها

تعدادی از بیماری های خود ایمنی یا مشکلات سلامتی که موجب خونریزی نامنظم می شوند یا انعقاد خون را تحت تاثیر قرار می دهند، می توانند باعث ایجاد پتشی شوند. از جمله:

• سندروم شوگرن
• بیماری لوپوس
• بیماری شامبرگ که باعث خونریزی رگ های خونی در پوست می شود.
• بیماری فینکل اشتاین که باعث خونریزی شدید و تورم می شود.
• سندروم ویسکوت-آلدریچ که لخته شدن خون را مختل می کند.
• سندروم برنارد-سولیر که لخته شدن خون را مختل می کند.
• ترومباستنی گلانزمن (TG)، یک اختلال خونریزی
• پورپورای ترومبوسیتوپنی ایدیوپاتیک، یک اختلال انعقاد خون
• کم خونی
• آرتریت
• بیماری مزمن کبدی
• آمبولی یا انسداد در رگ خونی
• کلسی فیلاکسی، رسوب نامنظم کلسیم بر دیواره رگ های خونی
• هیپرپلازی فیبروز اینتیمال، بزرگ شدن بافت به دلیل افزایش تعداد سلول ها
• سندروم اهلرز-دنلوس، گروهی از اختلالات ارثی که بر بافت همبند تأثیر می گذارد.
• التهاب رگهای خونی کوچک
• پورپورا ی هنوخ شوئن لاین که باعث التهاب رگ های خونی می شود.
• بیماری آمیلوئیدوز
• تومورهای سرطانی

عفونت ها نیز می توانند موجب آسیب رگ های خونی شده و منجر به پتشی شوند. برخی از این عفونت ها و عوامل بیماری زا عبارتند از:

• آنتروویروس ها
• پاروویروس B19
• تب دنگی
• مخملک
• اندوکاردیت عفونی
• تب منقوط کوه هاى راکى
• HIV
• هپاتیت B

علائم پتشی

پتشی در اغلب موارد به شکل یک راش یا همان بثورات است که می تواند هشداردهنده باشد. پتشی یا نقاط خونی به رنگ ارغوانی، قرمز یا قهوه ای به علت خونریزی زیر پوست به وجود می آیند. برخلاف بثورات، پتشی صاف است و هنگام لمس حس نمی شود. با همین راه می توان پتشی را از سایر عوارض تشخیص داد.

انواع پتشی

• پتشی ترومبوسیتوپنی: این مورد در نتیجه ی بیماری هایی رخ می دهد که منجر به از بین رفتن نامنظم پلاکت های خون می شوند. پلاکت، بخش های سلولی هستند که به لخته شدن خون کمک می کنند. بیماری های خود ایمنی یا برخی داروها یا عفونت ها می توانند این تأثیر را داشته باشند.
• پتشی غیر ترومبوسیتوپنی: این مورد در هنگام آسیب دیدن یا پارگی رگ های خونی یا به دلیل از بین رفتن عناصر ساختاری پوست اتفاق می افتد.
• پتشی به دلیل اختلال در انعقاد خون: این اختلالات ممکن است مربوط به استفاده از دارو باشند مانند نکروز پوستی ناشی از مصرف وارفارین یا ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین.

تشخیص پتشی

پزشک معالج معمولاً قادر است تنها با نگاه کردن به پوست متوجه وجود پتشی شود. چنانچه آسیب وارده شدید باشد ممکن است پزشک تصویر اشعه ی X درخواست کند تا از عدم وجود شکستگی استخوانی اطمینان حاصل نماید. چنانچه دلیل کبودی قابل تشخیص نباشد، پزشک آزمایش خون درخواست خواهد کرد تا سطح پلاکت های بیمار را اندازه گیری نماید. همچنین ممکن است آزمایشات انعقادی نیز درخواست شوند تا وضعیت انعقادپذیری خون و مدت زمان لازم برای آن مشخص شود.

درمان پتشی

اگر عفونت باکتریایی یا ویروسی باعث ایجاد پتشی شده باشد، بثورات پوستی شما باید به محض بهتر شدن عفونت، برطرف شوند. اگر دارویی باعث ایجاد پتشی شده است، باید به محض قطع مصرف دارو این لکه ها از بین برود. لکه ها را اغلب بررسی کنید تا ببینید تغییر می کنند یا خیر. اگر تعداد لکه ها افزایش یابد، ممکن است دچار اختلال خونریزی شوید. قبل از درمان، پزشک معالج باید اینکه چه عواملی باعث ایجاد تنگی نفس و سایر علائم شما می شود را بررسی کند. پزشک ممکن است هر یک از این داروها را برای درمان علت لکه ها تجویز کند:

1. آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت باکتریایی
2. کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب
3. داروهایی که سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب می کند، مانند آزاتیوپرین (آزازان، ایموران)، متوترکسات (Trexall، روماتکس) یا سیکلوفسفامید
4. شیمی درمانی، بیولوژی درمانی یا پرتودرمانی برای درمان فردی که علائم آن به دلیل سرطان است.

همچنین می توانید از این درمانهای خانگی برای رفع علائم خود استفاده کنید:

1. استراحت کنید.
2. داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن (Advil Motrin) یا استامینوفن (Tylenol) را مصرف کنید.
3. برای جلوگیری از کم آبی، مایعات اضافی بنوشید.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت مشاهده علائم زیر سریعاً به پزشک مراجعه نمایید:

• کم شدن هوشیاری
• گیجی
• تب بالا
• خونریزی شدید
• سردرد شدید