به محل پیوند دو استخوان به یکدیگر مفصل گفته می شود که با یک بافت محافظ به نام غضروف پوشیده شده است. آرتروز زانو که به اختصار (OA) نیز نامیده می شود، شایع ترین بیماری مفصلی است و باعث التهاب و از بین رفتن تدریجی غضروف میان مفاصل می شود. در نتیجه، فرد درد و دشواری در حرکت را تجربه می کند، زیرا استخوان ها هنگام حرکت به یکدیگر ساییده می شوند. این بیماری اغلب در افراد مسن دیده می شود، اما می تواند در بزرگسالان در هر سنی نیز رخ دهد.

آرتروز زانو چیست؟

آرتروز زانو وضعیتی است که در آن مفصل زانو دچار فرسایش می شود. در واقع گاهی به این بیماری، نام بیماری فرسایش مفصل نیز اطلاق می شود. ویژگی اصلی آرتروز، از بین رفتن و فرسایش لایه محافظ غضروفی در مفصل است. عواملی که می توانند باعث آرتروز مفصل شوند شامل سن، آسیب دیدگی و انواع دیگر فرسایش های بافتی در مفصل هستند که می توانند به دلایل مختلف اتفاق بیفتند. به طور کلی، می توان گفت که آرتروز با آسیب دیدگی لایه محافظ در مفصل آغاز می شود. وقتی این لایه از بین می رود، بافت استخوانی زیر آن در معرض سایش قرار می گیرد و در نتیجه ملتهب می شود. نتیجه این التهاب، ایجاد درد، کاهش توانایی های حرکتی و اختلال در عملکرد مفصل است.
معمولاً افرادی که بالای ۵۰ سال دارند دچار مشکل آرتروز زانو می شوند که علت آن فرسودگی بافت ها است. علاوه بر این، افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند نیز به شدت مستعد ابتلا به آرتروز مفصل هستند؛ زیرا فشار بیش از حد وزن بر زانو باعث تسریع فرسایش مفصل می شود. روش اصلی تشخیص آرتروز مفصل زانو، تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس است. در این روش، فاصله میان استخوان ها در مفصل اهمیت دارد. پزشک میزان فاصله و فضای بین استخوان تیبیا (استخوان ساق پا) و استخوان فمور (استخوان ران) را بررسی می کند. وقتی لایه غضروفی میان استخوان ها نازک شده باشد یا سطح استخوان ها به شکل غیرطبیعی درآمده باشد، می توان نتیجه گرفت که مفصل دچار آرتروز شده است.
گاهی در توصیف وضعیت آرتروز مفصل از اصطلاح «استخوان به استخوان» استفاده می شود؛ این بدان معناست که غضروف به طور کامل از بین رفته و استخوان ها با یکدیگر در تماس قرار گرفته اند که منجر به سایش و درد شدید می شود.

علت آرتروز زانو

اگرچه علت ناشناخته است، برخی از عوامل خطر احتمال آرتریت زانو را افزایش می دهند. عوامل خطر آرتروز به طور خاص عبارتند از:

• سن : قدرت بازسازی غضروف ها با افزایش سن، کاهش می یابد.
• وزن : افزایش وزن فشار زیادی را به مفاصل وارد می کند و این فشار بر روی زانو ها بیشتر است.
• وراثت : جهش های ژنتیکی می تواند احتمال بروز آرتروز زانو را بالا ببرد. همچنین تغییر شکل استخوان ها در اطراف مفصل زانو، مثل حالت پرانتزی و یا ضربدری زانو، می تواند باعث آرتروز زانو شود.
• جنسیت : زنان بیشتر از مردان به آرتروز زانو مبتلا می شوند.
• ورزشکاران: احتمال آسیب به زانو در برخی از ورزش ها مانند فوتبال، تنیس و دویدن مسافت های طولانی بسیار بالاست و این ورزش ها می توانند در نهایت احتمال ابتلا به آرتروز زانو را بالا ببرند.
  ابتلا به برخی بیماری ها مانند آرتریت روماتوئید، اختلالات متابولیکی و … .

علائم آرتروز زانو

شناخت علائم اولیه آرتروز زانو نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از پیشرفت بیماری دارد. توجه به تغییرات جزئی در عملکرد و احساس مفصل زانو می تواند به شما کمک کند تا سریع تر اقدامات درمانی مناسب را آغاز کنید.

• تورم
• بی ثباتی زانو
• پیشرفت کند درد
• درد ناگهانی زانو
• قرمزی پوست
• احساس گرما در مفصل زانو
• سفتی زانو در صبح ها و شروع حرکت بعد از مدت زمان طولانی
• کاهش قابلیت حرکت زانو هنگام راه رفتن و بالا رفتن از پله ها
• شنیدن صدای تق تق همراه با درد از زانو هنگام حرکت درد که با افزایش حرکت، افزایش می یابد.

عوامل خطر آرتروز زانو

برخی شرایط و سبک زندگی می توانند احتمال ابتلا به آرتروز زانو را افزایش دهند. شناخت این عوامل به پیشگیری و مدیریت بهتر بیماری کمک می کند و به فرد امکان می دهد اقدامات مؤثر برای حفظ سلامت مفصل را به موقع انجام دهد.

• در بزرگسالان بالای 50 سال شایع تر است.
• اضافه وزن
• جنسیت، زنان مسن تر بیشتر از مردان همسن، آرتروز زانو را تجربه می کنند.
• استرس بیش از حد
• مسائل ارثی، مانند ناهنجاری های استخوانی یا شلی مفاصل
• اختلالات خود ایمنی

5 مرحله استئوآرتریت زانو چیست؟

ارتروزاستئوآرتریت زانو بیماری ای پیش رونده است که با فرسایش غضروف مفصل زانو مشخص می شود. شدت این بیماری در افراد مختلف متفاوت است و به طور کلی در پنج مرحله طبقه بندی می شود. هر مرحله با تغییرات مشخصی در غضروف و استخوان مفصل همراه است و با علائم متفاوتی مانند درد، سفتی و کاهش حرکت زانو بروز می کند. شناخت دقیق مراحل استئوآرتریت به تشخیص به موقع و انتخاب روش درمان مناسب کمک می کند.

• مرحله 0 (عادی): در این مرحله زانو سالم و طبیعی است و هیچ علامتی از آرتروز وجود ندارد. مفصل بدون درد و نقص عمل می کند و هیچ درمانی نیاز ندارد.
• مرحله 1 (مینور): این مرحله نشان دهنده ساییدگی بسیار جزئی مفصل است. بیمار معمولاً هیچ دردی احساس نمی کند و پارگی غضروف اندک است. پزشک ممکن است فقط پیشگیری با تمرینات یا مکمل های غضروف ساز مانند گلوکوزامین و کندرویتین را توصیه کند.
• مرحله 2 (خفیف): در این مرحله غضروف هنوز کافی است اما بیمار ممکن است درد و سفتی زانو را تجربه کند، به ویژه پس از راه رفتن طولانی یا خم شدن. تصویربرداری ممکن است رشد جزئی خار استخوان را نشان دهد. درمان شامل تمرینات، رژیم غذایی و روش های غیر دارویی است.
• مرحله 3 (متوسط): آرتروز در این مرحله شدیدتر است و غضروف آسیب دیده و فضای بین استخوان ها کاهش یافته است. بیمار درد و سفتی محسوس دارد، به ویژه هنگام راه رفتن، دویدن یا زانو زدن. درمان ها شامل تزریق کورتیزون، ژل هیالورونیک اسید و روش های نوین مانند PRP و پرولوتراپی است.
• مرحله 4 (شدید): غضروف تقریباً کاملاً از بین رفته و مفصل سفت، دردناک و گاهی بی حرکت است. مایع سینوویال کاهش یافته و اصطکاک استخوان ها افزایش یافته است. در این مرحله، جراحی مانند استئوتومی یا بازسازی مفصل اغلب ضروری است.

روش های پیشگیری از آرتروز زانو

آرتروز زانو یکی از شایع ترین بیماری های مفصلی است که با افزایش سن، آسیب های مکرر یا سبک زندگی ناسالم بروز می کند. اگرچه ممکن است نتوان از ابتلا به آن به طور کامل جلوگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات می توان خطر ابتلا را کاهش داد و سلامت مفصل زانو را حفظ کرد.

• حفظ وزن سالم: اضافه وزن فشار زیادی به مفصل زانو وارد می کند و خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می دهد. کاهش تنها ۱۰ درصد از وزن بدن می تواند بار زیادی از روی مفصل برداشته و التهاب را کاهش دهد.
• انجام ورزش های کم فشار: ورزش های کم فشار مانند شنا، دوچرخه سواری و پیاده روی به تقویت عضلات اطراف زانو کمک می کنند و فشار وارده بر مفصل را کاهش می دهند. این فعالیت ها همچنین انعطاف پذیری مفصل را افزایش می دهند.
• پیشگیری از آسیب های مفصلی: آسیب های مکرر به مفصل زانو می توانند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهند. استفاده از تجهیزات محافظتی مناسب در ورزش ها، گرم کردن قبل از فعالیت های بدنی و رعایت تکنیک های صحیح حرکتی می تواند از آسیب های احتمالی جلوگیری کند.
• تغذیه مناسب: رژیم غذایی غنی از مواد مغذی مانند ویتامین D، کلسیم و اسیدهای چرب امگا-۳ به سلامت مفاصل کمک می کند. مصرف مواد غذایی ضدالتهابی مانند ماهی های چرب، آجیل ها و میوه ها می تواند التهاب مفاصل را کاهش دهد.
• حفظ تحرک و انعطاف پذیری: انجام تمرینات کششی و تقویتی به حفظ دامنه حرکتی مفصل زانو کمک می کند و از سفتی و خشکی آن جلوگیری می کند. تمرینات یوگا و پیلاتس نیز می توانند به بهبود وضعیت مفصل و کاهش درد کمک کنند.

خطرات آرتروز زانو

آرتروز زانو می تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. آگاهی از عواقب آرتروز زانو به افراد کمک می کند تا به موقع اقدامات پیشگیرانه و درمانی را انجام دهند و از بروز مشکلات شدیدتر جلوگیری کنند.

• درد های مزمن و طولانی
• کاهش دامنه حرکتی
• خواب ضعیف به دلیل درد
• کاهش توانایی ورزش کردن
• محدودیت در انجام وظایف روزانه
• خطر سقوط در افراد مسن بیشتر است.
• اضطراب و افسردگی
• نیاز به تعویض مفصل زانو

نحوه تشخیص آرتروز زانو

تشخیص آرتروز زانو معمولاً با بررسی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و انجام آزمایش های تصویربرداری انجام می شود. پزشک با ارزیابی دقیق درد، تورم، دامنه حرکتی و ساختار مفصل می تواند میزان پیشرفت بیماری را مشخص کند.

• پرسش در مورد میزان درد، تورم و حساسیت مفصل زانو.
• انجام تست های حرکتی برای بررسی دامنه حرکت و ثبات زانو.
• ارزیابی نحوه راه رفتن و عملکرد مفصل.
• تصویربرداری با اشعه ایکس برای بررسی فاصله بین استخوان ها، وجود خارهای استخوانی و فرسایش غضروف.
• اسکن MRI برای مشاهده دقیق تر بافت نرم مانند غضروف، رباط ها و تاندون ها.

درمان قطعی آرتروز زانو

درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد؛ اما می توان با روش های درمانی مناسب از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و دردهای ناشی از این عارضه را به حداقل رساند. درمان آرتروز با هدف تخفیف علائم، بهبود عملکرد مفصل و اصلاح شرایط مکانیکی انجام می شود. روش های اصلی درمان آرتروز زانو عبارتند از:

دارو درمانی

این روش درمان شامل استفاده از مسکن های درد خوراکی به شکل قرص و نیز پمادهای تسکین دهنده موضعی است که بر روی پوست بیمار استفاده می شود. انتخاب های موجود در این رابطه شامل استامینوفن، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) و بازدارنده های COX-2 مانند سلکوکسیب هستند.

تزریق ژل

در این روش، مایع ژله مانندی به نام اسید هیالورونیک به مفصل زانو تزریق می شود. اسید هیالورونیک ماده ای طبیعی است که در مایع سینوویال اطراف مفاصل یافت می شود و نقش روان کننده و ضربه گیر را دارد. در افراد مبتلا به آرتروز، غلظت این ماده کمتر از حد نرمال است. تزریق این ماده به مفصل باعث تسهیل حرکت، کاهش درد و جلوگیری از سایش استخوان ها می شود. معمولاً این درمان به صورت یک تزریق در هفته و به مدت سه تا پنج هفته انجام می شود و برای درمان آرتروز زانو بسیار مؤثر است.

اوزون تراپی

اوزون تراپی یکی از روش های نوین و مؤثر برای کاهش درد زانو و بهبود عملکرد مفصل است. در این روش از گاز اوزون که از سه اتم اکسیژن تشکیل شده استفاده می شود. اوزون درمانی مفصل زانو می تواند در مراحل خفیف تا متوسط آرتروز، با بهبود گردش خون و کاهش التهاب، به ترمیم بافت کمک کند.جالب است بدانید از این روش علاوه بر زانو، برای درمان مشکلات ستون فقرات هم استفاده می شود؛ به عنوان مثال اوزون تراپی دیسک کمر یکی از کاربردهای مؤثر آن است که در کاهش درد و التهاب ناحیه کمر نقش دارد.

تزریق پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP)

یکی از روش های مؤثر برای تسریع روند ترمیم بافت ها و کاهش درد زانو، پی آر پی زانو یا همان است. در این روش، از خون خود فرد نمونه گیری شده و پلاسمایی غنی از پلاکت ها جدا می شود. سپس این محلول به مفصل آسیب دیده تزریق می گردد تا با تحریک بازسازی بافت ها، به بهبود عملکرد زانو کمک کند. پلاکت ها حاوی فاکتورهای رشد طبیعی هستند که فرایند ترمیم را سرعت می بخشند. از تزریق PRP برای درمان مشکلاتی مانند تاندون ها، لیگامان ها و آرتروز نیز استفاده می شود و در مواردی که بیمار در مراحل اولیه قرار دارد، یکی از مؤثرترین روش ها برای درمان آرتروز زانو است.

اولتراسوند تراپی

آرتروز زانو، التهاب تاندون ها، بورسیت و آسیب دیدگی بافت های همبند از جمله دلایل درد زانو هستند. اولتراسوند تراپی یک روش فیزیکی غیرتهاجمی است که در آن از امواج صوتی برای ایجاد گرمای عمقی در بافت آسیب دیده استفاده می شود. این گرما به کاهش التهاب، تحریک جریان خون و تسریع روند بهبودی کمک می کند. این روش همچنین می تواند برای «فونوفورسیس» به کار رود که در آن دارو از طریق پوست به بافت زیرین منتقل می شود. داروهایی مانند کورتیزون که اثر ضد التهاب دارند از این طریق وارد بدن می شوند و گزینه مناسبی برای بیمارانی هستند که تمایلی به درمان های تزریقی ندارند.

تزریق استروئید

تزریق استروئید یا کورتیکواستروئید می تواند به تسکین موقت درد و کاهش التهاب کمک کند. این ترکیب شکل مصنوعی کورتیزون است که یکی از هورمون های طبیعی بدن به شمار می رود. تزریق با دوز بالا به مفصل زانو باعث کاهش سریع التهاب می شود. البته استفاده مکرر از این روش می تواند به غضروف آسیب برساند، بنابراین بهتر است تنها به عنوان درمان کوتاه مدت انجام شود.

فیزیوتراپی و ورزش

متخصص فیزیوتراپی می تواند برنامه ای شخصی از حرکات کششی و تمرینات تقویتی ارائه دهد که با هدف افزایش انعطاف پذیری، تقویت عضلات اطراف مفصل و کاهش درد انجام می شود. ورزش های سبک مانند شنا یا پیاده روی در آب برای بیماران مبتلا به آرتروز زانو بسیار مناسب هستند.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی می تواند بخشی از برنامه جامع درمان آرتروز زانو باشد. این روش باعث بهبود جریان خون، کاهش تنش عضلانی و کاهش درد مفصل می شود.

کفش و کفی طبی

پزشک ممکن است استفاده از کفش یا کفی طبی را برای کاهش فشار بر مفصل زانو توصیه کند. این وسایل با توزیع وزن بدن، فشار را از روی بخش های آسیب دیده مفصل برمی دارند و از تشدید آرتروز جلوگیری می کنند.

ارتز طبی

ارتز یا کفی های خاص طبی می توانند نحوه قرارگیری پا را اصلاح کرده و بار وارد بر زانو را کاهش دهند. استفاده از ارتزها در مراحل اولیه بیماری به عنوان بخشی از درمان آرتروز خفیف زانو نقش مهمی دارد.

بریس یا زانو بند طبی

بریس زانو برای درمان آرتروز داخلی زانو (در بخش درونی مفصل) کاربرد دارد. این وسیله با کاهش فشار بر ناحیه آسیب دیده، به حفظ تعادل نیرو در زانو کمک می کند. بریس ها معمولاً به صورت سفارشی ساخته می شوند و می توانند به عنوان جایگزین موقت جراحی استفاده شوند.

آب درمانی

آب درمانی یکی از روش های فیزیوتراپی محبوب است که با استفاده از خواص فیزیکی آب در دماهای مختلف، به کاهش درد، التهاب و خشکی مفصل کمک می کند. آب گرم برای بهبود جریان خون و رفع خشکی مفصل مفید است، در حالی که آب سرد می تواند التهاب را کاهش دهد.

تزریق در مفصل ساکروایلیاک

در برخی موارد که منشاء درد زانو ناشی از مشکلات مفصل لگن یا پایین کمر باشد، تزریق در مفصل ساکروایلیاک می تواند به تسکین درد و کاهش فشار بر زانو کمک کند. این روش معمولاً به عنوان درمان کمکی در کنار سایر روش های غیرتهاجمی به کار می رود.

جراحی

در صورتی که سایر روش های درمانی نتیجه بخش نباشند و درد زانو شدید باشد، جراحی به عنوان آخرین گزینه مطرح می شود. عمل جراحی می تواند شامل تعویض جزئی یا کامل مفصل زانو باشد و هدف آن بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل و کاهش درد مزمن است.

درد آرتروز زانو در کلینیک درد قابل درمان است

درد ناشی از آرتروز زانو در کلینیک درد با استفاده از روش های تخصصی و غیرجراحی قابل درمان است. در این مرکز، با ارزیابی دقیق وضعیت مفصل و شدت آسیب، برای هر بیمار برنامه درمانی متناسب با نوع و مرحله آرتروز تنظیم می شود. روش هایی مانند تزریق PRP، اوزون تراپی، تزریق ژل و داروهای ضد التهاب از مؤثرترین گزینه ها برای کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل هستند. چه در موارد آرتروز خفیف زانو و چه در مراحل پیشرفته تر، درمان های ارائه شده توسط متخصصان در کلینیک درد می تواند به طور قابل توجهی درد را کنترل کرده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.

نسخه اصلی مطلب آرتروز زانو از علت تا درمان آرتروز خفیف و شدید زانو را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---