آفت های دهانی (Aphthous Stomatitis)

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

آفت های دهانی، زخم های مخاطی دردناک و راجعه ای هستند که روی مخاط داخلی گونه ها، کناره زبان، لب ها، لثه ها، کام و حلق ظاهر می شوند و شایع ترین علت زخم های دهانی می باشند، به طوری که 25% افراد جامعه را گرفتار می کند. بیماری در هر سنی ممکن است ایجاد شود ولی عمدتاً در سنین 10 تا 40 سالگی دیده می شود. با افزایش سن از شدت ضایعات کاسته می شود. از نظر بالینی، آفت های راجعه دهانی را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

1- آفت مینور، شایع ترین شکل بیماری می باشد (80%) و به صورت دوره هایی از زخم های منفرد یا متعدد با اندازه ای کمتر از 1 سانتی متر بروز می کنند که در طی 7 تا 14 روز بهبود می یتبند. در این نوع، درد خفیف تا متوسط است و معمولاً اسکار نیز ایجاد نمی شود.

2- آفت ماژور یا بیماری ساتن (Suttons disease)، 10% موارد بیماری را تشکیل می دهد و زخم ها در این شکل بزرگتر (بیش از 2 سانتی متر) و عمیق تر می باشند. درد معمولاً شدید است و بهبودی در طی 2 تا 4 هفته ایجاد می شود که اغلب با اسکار همراه است.

3- آفت هرپتیفورم، 10% باقی مانده را تشکیل می دهد و شبیه آفت مینور می باشد، با این تفاوت که تعداد ضایعات زیاد است (100-10) و اندازه ضایعات بین 1 تا 2 میلی متر می باشند.

علت آفت راجعه دهانی ناشناخته است ولی عوامل تسریع کننده ای مانند ضربه، حساسیت غذایی و دارویی، فشارهای جسمی و روحی و قاعدگی را نیز در ایجاد آن مؤثر می دانند. نیکوتین موجود در سیگار و تنباکوهای بدون دود ممکن است از شیوع عود ضایعات بکاهد. شیوع آفت با تاریخچه فامیلی مثبت افزایش می یابد. برخی محققین، ارتباط آن را با HILA-B51و HILA-B12، نشان داده اند.

علل عفونی با عوامل باکتریال و ویرال مختلف نیز عنوان شده است ولی مطالعه ای که آن را اثبات کند، انجام نشده است. مکانیسم ایمنی وابسته به سلول را نیز در ایجاد آن دخیل می دانند. آفت های راجعه دهانی ممکن است تظاهری از یک بیماری سیستمیک باشد. کمبود آهن، فولات و ویتامین B12در 20% بیماران یافت شده است که با جبران آن ها، در اکثر بیماران، ضایعات بهبود یافته اند.

در بیماران با بیماری التهاب روده، AIDS، SLEو عفونت های ویروسی، ممکن است زخم هایی در دهان ایجاد شود که از نظر بالینی، از آفت راجعه دهانی غیر قابل افتراق باشند.

در بیماری بهجت یا آفت کمپلکس (زخم های دهانی و تناسلی)، زخم های شبیه آفت راجعه دهانی ایجاد می شود و ممکن است این سه حالت طیفی از یک بیماری باشند. تشخیص آفت راجعه دهانی بر اساس شرح حال و معاینه بالینی انجام می شود. در مواردی که به علل دیگر مشکوک هستیم و یا موارد غیر معمول بیماری، برای تشخیص می توان از بیوپسی کمک گرفت.