لیزر درمانی

دکتر بیژن فروغ [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drforogh.ir
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف تلفن مطب : 66576424 - 021

با شنیدن کلمه لیزر اولین تصویری که از آن در ذهن برخی از افراد پدید خواهد آمد، بروز جنگ ستارگان و نیز لیزر به عنوان یک وسیله مخرب و نابود کننده است. عدهای نیز گمان میکنند که لیزر یک نور جادویی و خارقالعادهای است که مانند یک شمشیر برنده صرفا جهت کشتار و نابودسازی بکار گفته میشود.

ابتدا باید به این نکته توجه نمود که لیزر یک وسیله نیست بلکه یک پدیده است. لیزر به معنای تقویت نور نشر برانگیخته است. با توجه به کاربردهای فراوان و گستردهای که لیزر از خود نشان میدهد ولی، اصول اولیهای که سبب ایجاد این پدیده میشود بسیار ساده اما، در عین حال پراهمیت است.گستردگی و فراوانی کاربردهای لیزر بیشتر مدیون پهنه بینابی، طول موجهای آن، ویژگیها و خواص پرتو لیزر و نیز توان خروجی قابل تنظیم آن میباشد

پرتو لیزر دارای ویژگیهای منحصر به فردی خواهد بود که در هیچ منبع نوری دیگری قابل مشاهده نمیباشد. ویژگیهای عمده پرتو لیزر عبارت اند از تک فامی، همدوسی و واگرایی اندک. هر یک و یا ترکیبی از این ویژگیها میتواند کاربردهای منحصر به فردی را برای لیزر فراهم کند. گستردگی این کاربدها به گونهای است که کمتر رشتهای را میتوان یافت که بنحوی بطور مستقیم و یا غیر مستقیم با لیزر مرتبط نباشد.

کاربرد پرتو لیزر در زمینه پزشکی زمینههای مختلفی دارد که در یک تقسیم بندی، موارد زیر را میتوان نام برد :

۱- بکارگیری لیزر به عنوان چاقوی جراحی
۲- بکارگیری لیزر به عنوان وسیله تشخیص
۳- بکارگیری لیزر به عنوان روش تسکین و درمان

گستردگی و فراوانی کاربردهای لیزر بیشتر مدیون پهنه بینابی، طول موجهای آن، ویژگیها و خواص پرتو لیزر و نیز توان خروجی قابل تنظیم آن میباشد. از آنجا که هر یک از مواد فعال بکار گرفته شده در لیزر قادرند یک و یا چند طول موج مشخص را تولید کنند لذا، هر یک از آنها با توجه به خصوصیات لیزر مانند توان خروجی، رفتار زمانی، کوچکی و یا بزرگی پرتو لیزر میتوانند یک کاربرد مشخص پزشکی را به همراه داشته باشند.

بکارگیری این نوع لیزرها در بسیاری از موارد درمان، سبب شده است که بیمار نیازی به عمل جراحی نداشته باشد. به همین خاطر عدهای از پزشکان و متخصصین، از لیزرهای تراپی با نام چراغ علاءالدین نام میبرند .به عنوان مثال وسیلهای مانند لیزر گازکربنیک یک کاندید مناسب به عنوان چاقوی جراحی است، اما این لیزر وسیله مناسبی برای تشخیص بیماری نمیباشد.

به هر ترتیب آنچه در این بخش تاکید بیشتری روی آن داریم، بکارگیری لیزر به عنوان تسکین درد و درمان بدون استفاده از داروهای پزشکی است. این نحوه درمان را در فرهنگ پزشکی اصطلاحا لیزرتراپی و این نوع لیزرها را لیزریهای کم توان و یا لیزرهای با شدت پایین مینامند. اغراق نیست اگر گفته شود که بکارگیری این نوع لیزرها در بسیاری از موارد درمان، سبب شده است که بیمار نیازی به عمل جراحی نداشته باشد. به همین خاطر عدهای از پزشکان و متخصصین، از لیزرهای تراپی با نام چراغ علاءالدین نام میبرند که غول داخل چراغ قادر است هر درمان ناممکنی را در اندک زمانی ممکن سازد.
لیزرهای مورد استفاده در این روش را Soft Laser مینامند. این عبارت در مقابل Hard Laser بکار رفته است که بیشتر جراحی با لیزر را شامل شده است.لیزرتراپی مدرنترین کاربرد لیزر در پزشکی است که ظرف یک دهه اخیر گسترش فراوانی در امثر نقاط دنیا داشته است. معمولا با نامهای LPLT ، Low Power Laser Therapy نامیده میشوند

پر واضح است که لیزرهای Soft قدرت تخریبی جهت تبخیر و یا عمل برش بر روی بافت را به هیچ وجه ندارند. برای این نوع لیزرها نامهای دیگری مانند Low Energy Laser و یا Low Reactive Level Laser نیر بکار رفته است. از آنجایی که انرژی منتقل شده از طریق لیزر به بافت، حاصل ضرب توان خروجی لیزر در مدت زمان درمان است لذا، این گونه لیزرها در مدت زمان طولانی قادرند انرژی زیادی را از خود نشر دهند. این مکانیزم تعریف جدیدتری به ذهن متبادر میکند که بسیاری از پزشکانی که در این زمینه فعالیت میکنند عبارتی مانند Photobiomodulation laser و یا Photobiostimulation laser را برای این دسته از لیزرهای کم توان استفاده نمایند.

بنابراین آنچه که اهمیت فراوانی دارد این است که این روش درمان از بکارگیری برهمکنش نور با بافت حاصل شده است و هر نام و یا واژهای که برای این روش انتخاب میشود از اهمیت نقش فوتون و یا نور برای درمان خبر می دهد. سالهای متمادی است که نیاکان و اجداد ما به اهمیت نور خورشید در درمان بسیاری از بیماری ها پی برده اند. روش ال پی ال تی در حقیقت مدل پیش رفته همان روش سنتی است که قابلیت های فراوانی را به خود اختصاص داده است.

اهمیت فوتون در درمان بیماریها به قدری جالب و جذاب بود که در فیلم های علمی تخیلی از این روش به طور مکرر استفاده شده است. با نگاهی گذرا به اولین سریال فیلم پیشتازان فضا متوجه می شویم که چگونه هنرپیشه های اصلی فیلم در زمانی که دچار جراحات پوستی می شدند با قرار دادن ناحیه زخم زیر یک نور شدید و بدون استفاده از دارو به طور سریع بهبود مییافتند. اگر چه تا چند دهه قبل این روش تخیلی و سرگرم کننده میبود اما امروزه در درمان بسیاری از بیماریها از لیزر به عنوان نور معجزهگر استفاده میشود.

رشد فزاینده و سریع این روش در حوزههای مختلف پزشکی این ایده و فکر را فراهم نموده است که در آیندهای نه چندان دور این روش درمان را افراد عادی نیز با نظارت و هماهنگی پزشک معالج خود بتوانند در منزل انجام دهند. با تحقیق عملی این تفکر گامی عظیم در زمینه بکارگیری لیزر فراهم خواهد شد.