بي اختیاری مقعدی چیست ؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

بي اختیاری مقعدی چیست ؟
به معنی دفع خارج از اراده و تصادفی مایع یا گاز از مقعد می باشد. بی اختیاری به معنی عدم توانایی درنگاه داشتن مدفوع یا گاز تا رسيدن به توالت می باشد و باعث الوده شدن لباس زير در اشخاص ميشود
در بعضي موارد بی اختیاری مدفوع باعث گوشه نشين شدن بيمار از اجتماع و ايجادمشکلات نا توان کننده فعاليتهاي اجتماعی و روانی افراد جامعه می باشد که باعث کاهش اعتماد به نفس بیماران می شود.
بی اختیاری واقعی عدم توانایی در کنترل گازو یا مدفوع بوده و تقسیم بندی شدت آن بر اساس کنترل گاز تا عدم کنترل مدفوع فرق دارد.
آمارگیری این مشکل به سختی صورت می گیرد زیرا بیماران به آسانی اطلاعات خود را در اختیار کسی قرار نمی دهندبخصوص در زنان اينگونه رخ ميدهد و نگران تصور شنونده از انجام سكس مقعدي بوده و ميباشد كه به اين دليل ،بی اختیاری مقعدی می تواند باعث خجالت و ناراحتی شود. بسیاری از مردم با بی اختیاری مقعدی به حالت شرمندگی همیشه در خفا به سر می برند. این بیماران نباید بیماری خود را مخفی کنند چراکه امروزه درمان های بسیاری برای آن وجود دارد بخصوص با دستگاههاي مدرن امروزه كه درمان را بسيار سهل و اسان كرده است

چه عواملي باعث افزایش احتمال بروز بي اختیاری مقعدی می شود ؟
1) صدمات شديد اسفنكتر در هنگام زايمان و يا سكس هاي مقعدي طولاني و مكرر بدون رعايت نكات لازم كه اينجانب قبلا تذكر داده ام( ( (بخصوص تاكيد در استفاده ژل )
2) إسهال شديد كه باعث باز ماندن طولاني دهانه مقعد بشود .
3) آسیب اعصاب نخاعی مانند بیماری M.S, ضایعات مادرزادی نخاعی و ستون مهره مانند دیسک و مشکلات آن
4) سابقه جراحی در این ناحیه و یا جراحی قبلی همورویید توسط اشخاص غير جراح مثل أطباء غير متخصص و بعضي از متخصصان بيهوشي ياانستزيولوژي كه نام ليزر تراپيست بر خود مينهند كهمشکلات مشابه و یا صدمات شديد به اسفنكتر مقعد درتصادف بوجود ميايد
5) بیماری مزمن و قدیمی روده اي و يا تومورهاي بدخيم روده اي
6) یبوستهاي شديد كه منجر به ايجاد مدفوع ضخيم ميگردد
7) هموروئید( بواسیر) بسيار بزرگ و دور تا دور و یا افتادگی روده بزرگ(پرولاپس روده)
8) بیماری های عضلانی با درگیری عضلات لگن
9) آسیب ماهیچه مقعد در زمینه رابطه جنسی ناخواسته از طریق مقعدت يا با تمايل بمدت بسيار طولاني و با شريك جنسي با الت ضخيم فشار به این عضلات در رابطه جنسی نا خواسته و یا تجاوز جنسی باعث درجاتی از بی اختیاری میشود)

اسهال :اسهال شدید اغلب به علت حرکت سریع مدفوع شل از مقعد باعث بی اختیاری میشود.
بیماری های التهابی روده باعث کاهش ظرفيت رودهشده و با تنسموس و افزایش قدرت دردفع باعث بی اختیاری می شود.
یبوست :یبوست مزمن و پرشدن روده بزرگ با مدفوع سفت باعث جمع شدن مدفوع شل در پشت آن مدفوع سفت منجر به سرريزشدن مدفوع شُل از اطراف آن شده که با کنترل همراه نمی باشد. بیشتر در کسانی که درد مقعد داشته نیز دیده می شود که با نگه داشتن مدفوع دچار این حالت درد مقعد و ميل دفع سريع كه باعث ارامش بعد از دفع بدون كنترل ميشود.

10)آسیب عضلات و عصب این ناحیه :آسیب عضلات و عصب این ناحیه می تواند باعث بی اختیاری شود. تصادف ,زایمان سخت ، تعداد زایمان های بالا, آسیب در زمینه بیماری های بدخیم, سابقه جراحی بعلت سرطان مقعد و قسمت انتهائي راست رودهو راديوتراپي, آسیب و سکته مغزی و آسیب های نخاعی نيز ميباشند.

روش های تشخیصی
روشهای موجود شامل بررسی آناتومی و بررسی عملکرد این ناحیه می باشد.
1 - سونوگرافی اينتراركتال يا داخل مقعدي:بررسی مشکلات اسفنکتری شامل قطع ماهیچه مقعد و مشکلات بینا بینی مانند آبسه و فیستول مقعد كه هميشه توصيه شده است هر ضايعه التهابي و ابسه اي كنار مقعد را هر چه زودتر نزد يك جراح متخصص بيماريهاي نشيمنگاه مراجعه نمائيد و درمان كنيد

روش های تشخیص بی اختیاری مدفوع
شرح حال دقیق :
1 - زمان شروع بی اختیاری
2 - دفعات بی اختیاری
3 - میزان بی اختیاری (شامل بی اختیاری گاز تا بی اختیاری کامل در دفعمدفوع)
4 - آیا همراه بی اختیاری حالت urge وجود دارد یعنی به محض شروع احساس دفع لازم است بیمار خودش را به دستشویی برساند.
5 - آیا باعث تغییر روحيه بيمار در زندگي شده است

معاینه :
معاینه دقیق ناحیه مقعد شامل بررسی زخم های قدیمی، افتادگي سوراخ مقعد و اطراف مقعد ومعاینه مقعد از نظر نقص ماهیچه مقعد و بررسی حرکت نا هماهنگ و دو گانه درعضله لگنی می تواند در تشخیص کمک کننده باشد.

روش های درمان بی اختیاری
1 - رژیم غذایی:درمان رژیم غذایی شامل دو گروه افراد مبتلا به اسهال و یبوست میباشد :
در موارد یبوست روزانه ده الی پانزده لیوان آب و رژيم پر فيبر همراه با تحرك زيادتوصیه میشود (چای جزو این ان نمی باشد).
سه قاشق غذا خوری پودر آسیاب شده سبوس گندم يا سبوس برنج و حتي مخلوط هر دو نوع سبوس با یک لیوان شیر همراه با بعضي پودر ها و دارو ها كه در جلسات معاينات در مطب انواع ان و نحوه استفاده انها بتفصيلذكر خواهد شد همراه با سالاد بسيار زياد همراه بایک کاسه ماست و سبوس.توصیه میشود این میزان در دو نوبت صبح و ظهر تقسیم شود و جهت تحمل بهتر ظرف مدت شش روز به سه قاشق رسانده شود. لازم به ذکر است مصرف سبوس بدون مایعات یبوست را بدتر میکند.
در طول روز دو عدد میوه متوسط دو عدد گوجه یا خیار و كرفس و گل كلمو یک بشقاب بزرگ سالاد میل نمایید.
و یا مصرف کشمشو انجیر و برگه و لواشك در درمان يبوست كمك كننده است.
سیب و موز در موارد زیاد یبوست زا هستند ولي بطور كلي ميوه جات مفيدند
استفاده از نانهای سبوس دار (بربری و سنگک ) توصیه میشود.
در طول روز در حد امکان سبزیجات استفاده شود.
مصرف سیر, فلفل , آناناس , هلو , گیلاس , و کیوی در کسانی که التهاب ناحیه مقعد دارند باعث بدتر شدن التهاب شده ( زيرا ايجاد محيط أسيدي ميكنند ) و ممنوع است.
در موارد اسهال مصرف سبوس ممنوع است و از نانهای تیره استفاده نشود .مصرف موز , سیب و هویج توصیه میشود. مصرف میوه هایی مانند آلو و انجیر توصیه نمی شود.مصرف مانیتول داخل بعضی آدامسها اسهال را بدتر میکند.
شیر و بستنی ممنوع است. در موارد اسهال در زمینه التهاب روده نان جو دو سر , لوبیا, سویا , زنجبیل , پیاز و سیر چون حاوی مواد پروبیوتیک هستند مفیدند ولی در موارد بی اختیاری پیاز و سیر توصیه نمی شوند.
در بیماران با بی اختیاری کاهش حجم غذا و مصرف غذا در وعده های بیشتر به کنترل بی اختیاری کمک میکند.
مصرف ماست پروبیوتیک و دوغ کفیر توصیه میشود.
مصرف میزان کافی فیبر در رژیم غذایی باعث بهبود وضعیت یبوست میشود. فیبر در سبزیجات و میوه جات فراوان دیده می شود همچنین ترکیبات حاوی فیبر در داروهای جدید به صورت جداگانه فروخته می شود. مصرف پسلیوم کمتر از یک قاشق غذاخوری به قوام مدفوع کمک میکند. میزان توصیه مصرف فیبر 20 تا 35 گرم در بالغین و( سن + 5)گرم در اطفال می باشد.

موادی که بیشتر در رابطه با بی اختیاری می باشد
a. مواد حاوی شیر, پنیر و بستنی
b. کافئین
c. گوشت دودی شده
d. مواد ادویه دار
e. الکل و سیگار
f. غذاهای چرب
g. میوه هایی مانند سیب، هلو , گلابی و سیر
h. شیرین کننده های غذایی

2 - درمان دارویی :
در موارد اسهال از داروهای کاهنده حرکت روده مانند لوپرامید و دیفنوکسیلات می توان استفاده کرد و همچنین از ترکیبات قوام دهنده مدفوع که با حجیم کردن مدفوع باعث کاهش اسهال می شوند نیز می توان استفاده کرد.

3 - تمرین حرکات روده :
تمرین فرد جهت دفع به صورت روتین در ساعت های خاص در روز تا مانع یبوست شود.
ورزش و فیزیوتراپی عضلات کف لگن و مقعد، منقبض کردن عضلات لگنی و کمک به بازتوانی و هماهنگی عضلات مقعد و کف لگن.

4 - Biofeedback :
آموزش رابطه دفع و اجابت مزاج به بیماران با وسایل خاص و سنسورهای داخل رکتال و داخل مقعد. توسط این روش بیمار می تواند میزان فشار مقعدی و توانایی انقباض لگن خودرا درک کرده و با کمک نمودار باعث تقویت آن شود. در حقیقت اصلاح رفتاری فرد با کمک آموزش دیداری و یا شنیداری . در این مورد نقش فیزیوتراپیست ها بسیار مهم میباشد. در حقیقت قیزیوتراپی و بیو فیدبک تنها درمان و یا مکمل جراحی میباشد و اغلب بیماران به درمان به این روش و فیزیو تراپی جواب میدهند.

5 - تحریک الکتریکی مقعد :
SNS یا sacral nerve stimulation با قرار دادن یک تحریک کننده برقی که با باطری کار میکند زیر پوست و وصل آن به اعصاب لگنی باعث تحریک عصب و انقباض عضلات اسفنکتر مقعد می شود که به علت گران بودن و غیر قابل قبول بودن از طرف برخی منابع استفاده نمی شود.

6 - جراحی :
روشهای مختف جراحی برای بی اختیاری وجود دارد كه اينجانب در بيماران زيادي تا بحال انجام داده امولی بیشتر مواقع در مان غیر جراحی در شروع انجام ميشود و در صورت موثر نبودن مبادرت به جراحي ميشود.
1 - اسفنکترو پلاستی(ترمیم ماهیچه پاره شده مقعد ) :در کسانی که سابقه آسیب ماهیچه مقعد دارند با نزدیک کردن عضلات و دوختن عضلات می توان باعث تقویت قدرت عضله مقعد شد.
2 - تزریق مواد حجم زا داخل عضله مقعد :تا با حجم دادن عضله مقعد و پر کردن فاصلهآن با عث تقویت عضله میشود. که با بستری كردن کوتاه مدت در بیمارستان قابل انجام است.
3 - شستشوی روده بزرگ در جهت طبیعی از ابتدای روده بزرگ ACE :تعبیه آپاندیکوستومی روی شکم(خارج کردن و بیرون گذاشتن آپاندیس ) و شستشوی روده از طریق آن. امروزه بصورت روش نوین بی اختیاری معرفی شده است که به صورت دستی و یا پمپ انجام میشود و بیمار روزانه روده خود را شستشو دا ده و در تمام روز روده بیمار خالی بوده و تخلیه ای صورت نمی گیرد و بیمار به راحتی به کارهای روزمره خود می پردازد. در این روش به صورت بسیار ساده جهت بیمار آپاندیکوستومی تعبیه شده و آموزش های لازم بعد از عمل به بیمار داده می شود.
در مواردی که فرد آپاندیس نداشته باشد توسط جراحی برای وی تعبیه میشود.در این روش بیمار بصورت بهداشتی و از طریق راه طبیعی و در زمان کوتاه روده خود را شستشو داده و ظاهر بیمار سالم بوده و احتیاج به کیسه و یا موارد دیگر را ندارد.
این شستشو توسط یک پمپ که توسط فرد با کمترین هزینه خریداری شده انجام شده و بسیاری از مشکلات فرد منتفی میشود.
4 - روشهای دیگری :مانند اسفنکتر مصنوعی مقعد و یا در نهایت بیرون گذاشتن روده بزرگ از جدار شکم وجود دارد که کمتر استفاده میشود.
در آخر شایان ذکر است که یک جلسه مصاحبه و شرح حال دقیق و معاینه کامل و رابطه مستقیم پزشک و بیمار و فیزیو تراپیست کمک زیادی به فرد خواهد کرد .......