درمان قوز کمر با روش های بدون جراحی و فیزیوتراپی

دکتر علی فرخانی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drfarkhani.com
آدرس مطب : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، کوی26 تلفن مطب : 32367465 - 031

کیفوز یا قوز پشت همان انحنای ستون فقرات در بالای کمر است که باعث می شود کمر شما بیش از حد عادی خمیده به نظر بیاید. البته وجود انحنای خفیف دراین ناحیه عادی است اما واژه ی کیفوز یا همان قوز در واقع انحنای بیش از حد و غیرطبیعی بالای کمر است. این بدشکلی یا دفرمیتی ممکن است هم در کودکان و هم در بزرگسالان ایجاد شود. در بیمارانی که سن آن ها بالاتر است، اقدام زودهنگام برای درمان، بسیار مهم و حیاتی است. در این دسته از افراد، بی توجهی و نادیده گرفتن قوز کمر و پشت می تواند موجب بروز مشکلات بزرگی در آینده شود.

در صورتی که به کیفوز یا قوز کمر مبتلا هستید و بدنبال روش های غیرجراحی برای درمان این مشکل هستید، لازم است که از یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی کمک بخواهید. متخصص طب فیزیکی می تواند پس از تشخیص علت بروز مشکل و ارزیابی آن، یک برنامه ی درمانی مناسب با شرایط خاص شما و شدت کیفوز تدوین کند.انجام ورزش و حرکات اصلاحی و استفاده از بریس (کمربند طبی مخصوص) پرکاربردترین روش های درمانی در این زمینه هستند.

آناتومی ستون فقرات

ستون فقرات از سه قسمت تشکیل شده است. هنگامی که از نمای کناری به ستون فقرات نگاه می کنید، این سه قسمت از ستون فقرات، سه انحنا ایجاد کرده اند. به انحناهای گردن و کمر به سمت داخل و به شکل حرف C است، لوردوز (Lordosis) گفته می شود. و انحنا یا برآمدگی ناحیه سینه ای از ستون فقرات که به شکل حرف C برعکس است، کیفوز (kyphosis) نام دارد. وجود این انحناها در ستون فقرات برای حفظ تعادل بدن ضروری است و به ما کمک می کند که بتوانیم صاف بنشینیم و بایستیم. اما در صورتی که هر یک از این انحناها بیش از اندازه کم یا زیاد شود، صاف ایستادن برای ما مشکل میشود و حالت قرارگیری بدن، غیرطبیعی به نظر می آید.

انواع قوز کمر

کیفوز یا قوز کمر دارای سه نوع است:

کیفوز وضعیتی (ناشی از قرارگیری بدن در حالت ناصحیح)

• کیفوز وضعیتی بر اثر قرارکیری بدن در حالت ناصحیح در هنگام نشستن و ایستادن و همچنین ضعیف شدن عضلات و رباط های کمر ایجاد میشود. کیفوز وضعیتی منجر به بروز قوس بسیار شدید در کمر نمی شود و حالت کمر بیمار زیاد غیرطبیعی به نظر نمی آید و از آنجایی که این نوع از قوز کمر خفیف است، منجر به بروز مشکلات سیستم عصبی، قلبی و ریوی نمی شود.

کیفوز شوئرمن

• این نوع از قوز کمر ناشی از ابتلا به نوعی دفرمیتی و اختلال ساختاری در ستون فقرات است. در موارد ابتلا به بیماری شوئرمن، احتمال بروز انحراف ستون فقرات همراه با کیفوز وجود دارد.

کیفوز مادرزادی

• قوز کمر مادرزادی نادرترین نوع کیفوز و قوزکمر است که علت آن، تشکیل شدن ناقص و غیرعادی ستون فقرات در دوران جنینی و قبل از تولد است. این اختلال می تواند موجب شود که چندین مهره در ستون فقرات به یکدیگر جوش بخورند.

علل قوز کمر

در افراد بزرگسال، قوز کمرمی تواند بر اثر عوامل زیر ایجاد شود:

• ابتلا به بیماریهای فرسایشی ستون فقرات (مانند آرتروز یا اختلالات دیسک کمر )
• شکستگی ناشی از ابتلا به پوکی استخوان (شکستگی های فشاری)
• آسیب (وارد شدن ضربه ی شدید)
• سرخوردگی مهره ها بر روی یکدیگر (اسپوندیلولیستزیس)
• بیماری شوئرمن
• اختلالات مادرزادی
• برخی اختلالات غدد درون ریز
• اختلالات بافت های همبند
• عفونت (مانند بیماری سل)
• دیستروفی عضلانی
• نوروفیبروماتوز
• بیماری پاگت
• اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) بعد از فلج اطفال
• اسپینا بیفیدا
• تومور

علائم قوز کمر

• خستگی مفرط
• درد خفیف کمر
• خمیده بودن بیش از حد کمر
• احساس خشکی در ستون فقرات و حساسیت به لمس
• خمیده شدن شانه ها
• وجود برآمدگی واضح و مشخص بر روی کمر
• انقباض و گرفتگی عضلات همسترینگ در پشت ران
• مشکل در تنفس (در موارد شدید)

تشخیص قوز کمر

معاینات فیزیکی

انجام معاینات فیزیکی کامل و دقیق می تواند حقایق بسیاری را در مورد وضعیت سلامتی فرد آشکار کند. معاینات فیزیکی شامل موارد زیر می شود:

• انجام تست Adam's Forward Bending Test : در این تست از بیمار خواسته می شود که از کمر به جلو خم شود. در این حالت می توان ابتلا به کیفوز سینه ای-کمری را تشخیص داد.
• لمس کردن ستون فقرات: پزشک با لمس کردن ستون فقرات می تواند برخی اختلالات ستون فقرات را با دست خود حس کند. معمولا عضلات اطراف ستون مهره ها به لمس حساس هستند. در صورتی که شخص به بیماری شوئرمن مبتلا باشد، عضلات پشت ران پا نیز ممکن است منقبض و گرفته باشند.

پزشک از بیمار میخواهد به جهات مختلف خم شود و حرکت کند و درجه ی خم شدن بیمار را اندازه گیری می کند. پزشک از بیمار می خواهد که به عقب، به جلو و به طرفین خم شود و از کمر بچرخد. در حین انجام این حرکات، وجود تقارن در بدن نیز ارزیابی می شود. ناحیه ی برآمده از کمر نیز در حین انجام این حرکات لمس می شود تا میزان منعطف بودن یا سفت و گرفته بودن این ناحیه بررسی شود.

ارزیابی های نورولوژیک (عصب شناسی)

طی ارزیابی های نورولوژیک، علائم زیر بررسی می شوند:

درد، بی حسی، گزگزو سوزن سوزن شدن (پارستزی)، وجود حس در دست و پاها، عملکرد حرکتی، اسپاسم های عضلانی، ضعف عضلانی و تغییر در کنترل ادرار و مدفوع.

تست های تشخیصی دیگر

پزشک ممکن است تست های تشخیصی دیگری را نیز تجویز کند:

• رادیوگرافی با اشعه ایکس از ستون فقرات
• اسکن ام آر آی
• تست عملکرد ریوی
• تست تراکم استخوانی

درمان قوز کمر

دارودرمانی

داروها نمی توانند تاثیری در درمان این بیماری داشته باشند اما با کمک دارو می توان علائم ناشی از قوز کمر را کاهش داد. انواع داروهایی که در این موارد تجویز میشوند در ادامه آمده است:

• داروهای مسکن
• داروهای مخصوص پوکی استخوان

ماساژتراپی

• ممکن است عضلات و رباط های کمر دچار گرفتگی شده باشند و این گرفتگی و انقباض مانع از این شود که شخص بتواند کمر خود را صاف کند و در وضعیت صحیح قرار دهد.
• انجام ماساژتراپیموجب شل شدن عضلات می شود.
• انجام ماساژدرمانی همچنین از پیشرفت قوز کمر و بدتر شدن آن جلوگیری می کند و موجب می شود که کمر در راستای صحیحتری قرار بگیرد.

درمان دستی

• درمان های دستی به عنوان نوعی جااندازی ستون فقرات انجام می شود تا حرکت پذیری مفاصل در ستون فقرات بهبود پیدا کند. انجام درمان های دستی به کاهش التهاب، اسپاسم عضلانی و دردهای مزمن کمک می کند و و روند تحلیل رفتن و فرسایش دیسک های بین مهره ای را کُند می کند.
• درمان های دستی دارای سه نوع هستند: درمان نقاط ماشه ای (تریگرپوینت)، کشش دستی مفاصل و تکنیک ها اعمال فشار مقاومتی، و درمان بافت های نرم با کمک وسایل مخصوص.

اولتراسوندتراپی

• انجام اولتراسوندتراپی به رفع اسپاسم عضلانی، خشکی کمر و درد ناشی از کیفوز کمک می کند.
• در این روش امواج صوتی به عضلاتی که در عمق ستون فقرات قرار دارند فرستاده می شود و گرمای ملایمی در آن ها ایجاد کرده و گردش خون را افزایش می دهد.

تحریک الکتریکی تداخلی

• در روش تحریک الکتریکی تداخلی از فرکانس الکتریکی خفیفی برای تحریک کردن عضلات به منظور کاهش التهاب ناشی از قوز کمر، استفاده می شود.

استفاده از بریس (کمربند طبی مخصوص)

• در مواردی که قوز کمر شدید است و یا در حال بدتر شدن است، ممکن است برای صاف نگه داشتن ستون فقرات به یک بریس کمر نیاز باشد.
• این بریس ها به نحوی طراحی شده اند که ستون فقرات را صاف و شانه ها را به سمت عقب نگه دارند.
• پوشیدن بریس موجب می شود که فشار از روی ستون فقرات برداشته شود و ناحیه استخوانی در جلوی مهره ها بتوانند رشد کنند.
• نوع دقیق بریس مورد استفاده و تعداد ساعتهایی که لازم است بریس در طول روز پوشیده شود، به شدت خمیدگی ستون فقرات بستگی دارد.

فیزیوتراپی

• همزمان با استفاده از بریس، انجام ورزش ها و حرکات فیزیوتراپی می تواند به افزایش قدرت، انعطاف پذیری و دامنه ی حرکتی ستون فقرات کمک کند.
• تمرکز برنامه های درمانی فیزیوتراپی بر افزایش انعطاف پذیری عضلات کمر، همسترینگ (پشت ران) و افزایش قدرت عضلات کمر و بهود حالت قرارگیری بدن است.

برخی از تمریناتی که بدین منظور تجویز می شوند، در ادامه آورده شده است:

حرکت Y

حرکت T

حرکت بروگر (Bruegger)

کشش پیشرفته ی رباطهای بالای کمر​

حرکت سوپرمن

عقب کشیدن سر

جراحی

• عمل جراحی تنها در صورتی مد نظر قرار می گیرد که شدت قوز کمر بسیار شدید (بالای 70 درجه) باشد و روش های درمانی غیرجراحی همگی به کارگرفته شده اند اما تاثیری در بهبود علائم نداشته اند.
• عمل جراحی که بیش از همه در درمان قوز کمر کاربرد دارد، جراحی فیوژن ستون فقرات (جوش دادن مهره ها به یک دیگر) است.