کف پای صاف در کودکان با چه عوارضی همراه است؟

دکتر بیژن فروغ [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drforogh.ir
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف تلفن مطب : 66576424 - 021

کف پای صاف شرایطی است که در آن یک یا هر دو پا قوس کمی دارند یا بدون قوس هستند. همه نوزادان هنگام تولد دارای صافی کف پا هستند. قوس ها معمولاً تا سن 6 سالگی شکل می گیرند. از هر 10 کودک، دو نفر هنوز در بزرگسالی پای صاف دارند. برخی از بزرگسالان قوس هایی دارند که فرو می افتد. این حالت قوس های افتاده، اصطلاح دیگری برای کف پای صاف است.

انواع کف پای صاف :

صافی کف پا می تواند مشکلاتی را ایجاد کند، چه بعد از دوران کودکی باقی بماند و چه در بزرگسالی ایجاد شود. انواع کف پای صاف عبارتند از:

• انعطاف پذیر: کف پای صاف انعطاف پذیر رایج ترین است. هنگامی که روی پاها وزنی قرار می گیرد قوس ها ناپدید می شوند. پای صاف انعطاف پذیر در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر می شود. هر دو پا را تحت تاثیر قرار می دهد و با افزایش سن به تدریج بدتر می شود. تاندون ها و رباط های قوس پا می توانند کشیده، پاره و متورم شوند.
• سفت و سخت: فردی که کف پای صاف سخت دارد، هنگام ایستادن (وزن روی پاها) یا نشسته (هیچ وزنی روی پاها) قوس ندارد. این وضعیت اغلب در دوران نوجوانی ایجاد می شود و با افزایش سن بدتر می شود. پاها ممکن است احساس درد کنند. خم کردن پا به بالا یا پایین و یا حرکت دادن آن ها به پهلو ممکن است دشوار باشد. کف پای صاف سخت ممکن است یک پا یا هر دو را تحت تاثیر قرار دهد.
• اکتسابی برای بزرگسالان (قوس افتاده): در قوس افتاده که در بزرگسالان اتفاق می افتد، قوس پا به طور غیر منتظره ای افتاده یا فرو می ریزد. قوس افتاده باعث می شود پا به بیرون بچرخد و دردناک باشد. این مشکل ممکن است فقط یک پا را درگیر کند. شایع ترین علت آن التهاب یا پارگی تاندون ساق پا (تاندون تیبیای خلفی) است که از قوس حمایت می کند.
• تالوس عمودی: برخی از نوزادان دارای نقص مادرزادی به نام تالوس عمودی هستند که از تشکیل قوس جلوگیری می کند. استخوان تالوس در مچ پا در موقعیت اشتباه قرار دارد. قسمت پایینی پا شبیه به یک صندلی گهواره ای است. تالوس عمودی را پای تکان دهنده نیز می نامند.

علت صافی کف پا:

داشتن صافی کف پا ممکن است ژنتیکی باشد. با افزایش سن، قوس هایی در پا ایجاد می شود. برخی از افراد دارای قوس های بلند هستند، در حالی که برخی دیگر قوس های بسیار کم یا تقریباً غایب دارند که باعث صافی کف پا می شود. مشکلات خاصی خطر ابتلا به صافی کف پا را افزایش می دهد، از جمله:

• آسیب های تاندون آشیل
• شکستن استخوان ها
• فلج مغزی
• دیابت
• سندرم داون
• فشار خون بالا
• چاقی
• بارداری
• روماتیسم مفصلی

علائم صافی کف پا:

بسیاری از افرادی که کف پای صاف دارند درد یا مشکلات دیگری را تجربه نمی کنند. اما برخی از انواع کف پای صاف می تواند دردناک باشد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گرفتگی عضلات پا
• درد عضلانی (درد یا خستگی) در پا یا ساق پا
• درد در قوس، مچ پا، پاشنه یا خارج پا.
• درد هنگام راه رفتن یا تغییر در نحوه راه رفتن
• رانش انگشتان پا (قسمت جلوی پا و انگشتان پا به سمت بیرون)

عوارض صافی کف پا:

یکی از اولین علائم صافی کف پا، درد است. سوزش پا و متورم شدن مچ پا که به خصوص پس از ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت ایجاد می شوند، علائم کلاسیک صافی کف پا هستند. سایر علائم به شرح زیر است:

التهاب کف پا:

رباطی که از پشت پاشنه پا و در طول قسمت پایینی پا که به آن فاسیای پلانتار (کف پا) گفته می شود، می گذرد، مستعد التهاب است. مشخصه درد پاشنه پا که صبح زود هنگام برداشتن اولین قدم های روز بدتر می شود، اغلب با صافی کف پا شروع می شود.

تاندونیت آشیل:

صافی کف پا باعث می شود تاندون آشیل که ساق پا را به پاشنه پا متصل می کند، در هر بار راه رفتن یا دویدن، سخت کار کند. این استرس اضافی می تواند باعث بروز پارگی و التهاب تاندون شود، شرایطی که تاندونیت آشیل نامیده می شود.

آرتروز:

یک قوس خوب و قوی به پا، مچ پا و بقیه بدن یک پایه ثابت و محکم می بخشد. هنگامی که کف پا صاف است، ثبات قابل توجهی را از دست می رود و مفاصل بیشترین آسیب را به خود وارد می کنند. مفاصل بیش از حد مستعد ابتلا به آرتریت هستند، زیرا غضروف محافظ از بین می رود و به استخوان ها اجازه می دهد تا به یکدیگر بسایند.

مشکلات انگشتان پا:

کفش ها طوری طراحی شده اند که پای انسان را با ارتفاع قوس معمولی جا می دهند. وجود کف پای صاف باعث می شود که کفش ها به پاها را در تمام نقاط اشتباه فشار آورده و منجر به ایجاد پینه و میخچه شوند. با گذشت زمان همچنین ممکن است منجر به بونیون، تغییر شکل مفصل در قاعده انگشت بزرگ پا یا انگشت چکشی و انقباض غیرطبیعی مفصل انگشتان پا شود.

مشکلات پا (مچ پا به پائین):

به طور طبیعی، صافی کف پا به خودی خود از مشکلات پا است، اما منجر به عوارض دیگر پا نیز می شود. تاندونی که یک قوس معمولی پا را تشکیل می دهد، از نظر فنی تاندون تیبیای خلفی نامیده می شود و در صورت ملتهب شدن، باعث تاندونیت تیبیای خلفی و در کنار آن درد و بی ثباتی در پا می شود.

و اگر پا به دلیل نبود حمایت قوسی، به داخل بچرخد، فاسیای کف پا را بیش از حد کشیده و منجر به تجمع رسوبات کلسیم و رشد غیرطبیعی استخوان به نام خار پاشنه می شود.

مشکلات پا (کل اندام پا):

پا و مچ پا وزن کل بدن را تحمل می کنند. این بدان معناست که هر مشکل کوچکی در پاها به طور خودکار همه چیز را از تراز خارج کرده و زمینه را برای آسیب های دیگر فراهم می کند.

کف پای صاف نمی تواند وزن را به طور مساوی توزیع کند و باعث ایجاد استرس بی مورد روی ماهیچه ها، استخوان ها و تاندون های پا می شود و در نتیجه شین اسپلینت (شکستگی های استرسی تیبالی) ایجاد می شود.

شین اسپلینت:

چرخش بیش از حد به داخل ناشی از صافی کف پا، استرس مضاعف یا تغییریافته ای را در قسمت پایینی پا ایجاد می کند. این امر در قسمت داخلی استخوان درشت نی (ران) تأثیر می گذارد که می تواند منجر به شین اسپلینت شود. شین اسپلینت باعث درد مبهمی در قسمت جلوی ساق پا، در اطراف استخوان و عضلات می شوند.

تشخیص کف پای صاف:

پزشک می تواند با ارزیابی علائم و ظاهر قوس های پا هنگام ایستادن، نشستن و راه رفتن، صافی کف پا را تشخیص دهد. ممکن است برای بررسی ساختار استخوان از اشعه ایکس استفاده کند.

درمان کف پای صاف:

بسیاری از افرادی که کف پای صاف دارند، مشکلات قابل توجهی نداشته یا نیاز به درمان ندارند. اگر درد پا، سفتی یا مشکلات دیگری وجو دارد، ممکن است پزشک درمان های غیر جراحی را توصیه کند. به ندرت، افراد برای رفع صافی کف پای صاف یا مشکلات استخوان ها یا تاندون ها به جراحی نیاز دارند. درمان ها عبارتند از:

• وسایل حمایتی مانند ارتز پا ، بریس پا یا ساق پا و کفی و کفش های سفارشی.
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، استراحت و یخ برای تسکین التهاب و درد
• درمان های فیزیکی برای کشش و تقویت تاندون ها و ماهیچه های سفت، بهبود انعطاف پذیری و تحرک