جوراب ضد آمبولی یا آنتی ترمبیوز چیست؟

دکتر بیژن فروغ [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drforogh.ir
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف تلفن مطب : 66576424 - 021

جوراب ضد ترومبوز یا ضد آمبولی جوراب هایی از الیاف خاص و محکم هستند که مانع لخته شدن خون در ساق پا و یا ران پا می شوند و از ترومبوز جلوگیری می کنند. جوراب های آنتی آمبولی و ضد ترومبوز یا تد (D.E.T) را پزشکان متخصص برای درمان و جلوگیری از مشکلات و بیماری های مختلفی تجویز می کنند. جوراب های آنتی آمبولی با هدف پیشگیری و کاهش ریسک ایجاد ترومبوز های وریدی DVT ناشی از عوارض اعمال جراحی بیماران بستری طولانی Bed Rest و کمک به ایجاد شرایط ایمن برای حفظ سلامتی مادر و جنین در دوران بارداری طراحی و تولید شده اند. اغلب آن ها برای استفاده ی ساعتی در روز تجویز می شوند که در مدت زمان یک ساعته می توان برای حمام و کارهایی دیگر، آن ها را از پا درآورد. جوراب آنتی آمبولی یا تد، نوعی جوراب فشرده کننده هستند.

عملکرد جوراب ضد آمبولی

جوراب های تد، از تشکیل شدن لخته ی خون در پاها جلوگیری می کند و این کار را با افزایش میزان برگرداندن خون داخل وریدی از کف پاها به بالای پا انجام می دهد. فشرده سازی خفیف این جوراب ها، در افرادی که بستری یا بسیار کم تحرک هستند، به رگ ها و مجاری لنفاوی کمک می کند تا خون را به طرف قلب و مایع لنفاوی را در جریان نرمال خود بازگردانند.

انواع جوراب ضد آمبولی

این جوراب ها در سایزهای تا روی زانو و تا روی ران موجود هستند که طبق تجویز متخصص انتخاب می شوند. این جوراب ممکن است دارای روی شست باز یا بسته باشد.

ویژگی ها جوراب ضد آمبولی

جوراب های باخاصیت ضدآمبولی که باطول های مختلف نظیر جوراب با طول زانو(AD)،با طول ران(AG)وجوراب با طول ران به همراه نوع کمربندی تولید می شوند ودرمقیاس های متنوعی وجود دارند همچنین درهرکدام ازاندازه وسایزبندیهای مختلف این جوراب ها در ناحیه پاشنه ،رنگ های مختلفی اختصاص داده شده است تا به راحتی بتوان آن ها را از هم تشخیص داد. دراین جوراب های واردی سوراخ هایی در قسمت جلویی کف پاهستند که سبب می شوند تاجریان خون زیر انگشتان پا را کنترل شوند .جوراب های ضد آمبولی در مقیاس ران ،دارای باند هایی در انتها فوقانی جوراب هستند که از جنس سیلیکونی اند که سبب می شوند جوراب بر روی پوست نلغزد ودر عین حال فشارلازم را حفظ کند.

در طی ساخت جوراب های ضد آمبولی با طول ران(AG)به همراه نوع کمربندی ،از کمربندهای لاستیک ،قابل تنظیم باتوجه به کمرشما ویک نوار لاستیکی که با ساق شما اصطحکاک ندارد واز خاصیت انعطاف پذیری ونرمی برخوردار است استفاده می شود. باتوجه به اینکه تمام موادخام مورد استفاده دراین محصول دارای گواهینامه ی استاندارد است،تاثیرات آلرژیک این محصول بر روی پوست به حداقل رسیده است . جوراب های ضد آمبولی varimed به نحوی طراحی شده اند که در ناحیه مچ پا حداکثر فشردگی وهرچه به سمت ران می رود ازفشار آن کاسته می شود. به طور خلاصه:

• کارآمدترین جوراب در درمان نارسایی های وریدی پیشرفته
• پیشگیری از ایجاد آمبولی
• دارای فشار کاهشی ۱۸ میلیمتر جیوه در ناحیه مچ و فشار ۹ میلیمتر جیوه در ناحیه ران
• مناسب افراد بدون تحرک و یا کم تحرک و بیماران با نقص حرکتی
• جوراب انتهای کشاله ران با پوشیدن آسان
• با بافت متخلل و ایجاد تنفس پوستی بهتر
• دارای inspection hole جهت بررسی وضعیت عمومی بیمار بستری

روش استفاده جوراب های ضد آمبولی

جوراب های ضد آمبولی اغلب در ابتدا توسط یک پرستار برای بیمار پوشیده می شوند. وقتی که بیمار خود این جوراب ها را به پا می کند، باید به دقت از دستورالعمل های پرستار یا پزشک خود پیروی کند. اگر به یادآوری نکته ای نیاز داشتید، دستورالعمل نوشته شده ای که نحوه ی صحیح استفاده از جوراب را شرح می دهد، معمولاً در بسته بندی جوراب یافت می شود. جوراب باید در قسمت انگشتان پا راحت باشد، بدون آنکه هیچ چین وچروک یا برآمدگی ایجاد کند. اگر پرستار یا شخصی که مراقبت بیمار است به او در پوشیدن جوراب کمک می کند، بهتر است بجای آنکه در جلوی انگشتان پای فرد بیمار قرار بگیرد، در نزدیکی بالاتنه ی او بنشیند یا بایستد. از این زاویه، می توان جوراب را راحت تر از پا بالا کشید.

چه زمانی باید از جوراب های ضد آمبولی استفاده کرد؟

جوراب های ضد آمبولی برای استفاده ی بیمارانی که بی حرکت هستند یا برای چند روز، بیشتر وقت خود را در حالت نشسته روی یک صندلی یا دراز کشیده به سر می برند (در اصطلاح پزشکی به آن ها بیماران غیر سرپایی می گویند)، طراحی شده اند. پزشک متخصص یا جراحی که مسئول سلامتی شما می باشد، شما را از زمان استفاده از این جوراب ها (روز و یا شب) و مدت زمان استفاده از آن ها (مثلاً بعد از جراحی) مطلع خواهد ساخت. هدف از پوشیدن جوراب تد، کمک به جلوگیری از جمع شدن خون در پاها و کاهش خطر تشکیل لخته خون در رگ های پا می باشد. تشکیل لخته های خونی در رگ ها را نیز ترومبیوز سیاهرگی،DVT یا ترومبوآمبولی می گویند. خطر ابتلا به این عارضه در طی مدت بستری شدن در بیمارستان، به طور مثال بعد از یک جراحی طولانی (بیشتر از یک ساعت)، یا در مواردی از جراحی لگن یا پا افزایش خواهد یافت. لخته های خونی می توانند بسیار خطرناک باشند. اگر در داخل رگ رها شوند، می توانند به قلب و ریه ها برسند که در آنجا ممکن است باقی بمانند و منجر به بروز یک آمبولی ریوی (PE) شوند که می توانند باعث ایجاد آسیبی جدی شود.

جوراب های ضد آمبولی معمولاً برای استفاده بلندمدت برای یک بیمار نمی باشند. این جوراب ها دارای یک روند فشرده سازی تدریجی هستند که به طور کلی در دامنه ی ۸ تا ۱۵ میلی متر جیوه می باشد. فشرده سازی تدریجی به این معناست که فشار اعمال شده در ناحیه ی قوزک پا در بالاترین حد است و هر چه از پا بالا می رود این فشار به تدریج کمتر می شود. موضوعی که درباره ی جوراب های ضد آمبولی گفته می شود این است که پوشیدن آن ها برای افرادی که از آرتروز رنج می برند یا قدرت کافی در دستانشان ندارند، کاری دشوار خواهد بود. برای بیمارانی که بستری هستند، این مشکل وجود ندارد زیرا پرستارها و کارکنان بیمارستان به آن ها در پوشیدن و درآوردن جوراب ها کمک می کنند. برخی از افرادی که از این جوراب ها استفاده می کنند، علی رغم بستن باند به دور جوراب، به خوبی نمی توانند آن را تحمل کنند و در پای خود نگه دارند و مجبورند آن را در طی روز تنظیم و جابه جا کنند. همانند همه ی جوراب های فشرده کننده، اندازه گیری مناسب سایز پای بیمار برای متناسب بودن جوراب های ضد آمبولی و پیشگیری از هرگونه فشردگی و رول شدگی جوراب بسیار حائز اهمیت است، زیرا این مشکلات می توانند سبب بروز یک اثر شریان بند شوند که دارای تأثیر خلاف انتظار و زیان بخش برای بیمار خواهد بود.
نکته:جوراب های ضد آمبولی، مانند همه ی انواع جوراب های فشرده کننده، برای همه ی بیماران مناسب نیستند. بطور مثال، اگر دچار بیماری سرخرگ محیطی (PAD) هستید، این جوراب ها به شما توصیه نمی شود زیرا مانع از خون رسانی به پاها می شوند.

چند نکته درباره جوراب های ضد آمبولی

جوراب تد را باید تمیز و خشک نگه داشت. اگرچه می توان آن ها را هر روز شست، اما بهتر است دو یا چند جفت از آن ها را داشته باشید تا در صورت کهنگی و پارگی جوراب آن را تعویض کنید. اگر پوشیدن این جوراب ها برایتان دشوار است، می توانید قبل از پوشیدن مقدار پودر بچه به پاها بزنید. جوراب نباید در ناحیه ی ران یا ساق پا برگردانده شود. اگر فردی دارای علائمی از تشکیل لخته در جریان خون در پا باشد، باید قبل از استفاده از جوراب های ضد آمبولی با پزشک خود مشورت کند، زیرا استفاده از آن ممکن است موجب رها شدن و راندن لخته ی خون شود.

نکات مهم در نحوه استفاده از جوراب

• جوراب را صبح قبل از برخواستن پوشیده و سپس از جا بلند گردید.
• هنگام پوشیدن جوراب، پاها را خم نکنید، زیرا تاثیر فشاری جوراب را بسیار کاهش می دهد.
• قبل از پوشیدن جوراب از کرم یا پماد استفاده نکنید، زیرا این مواد می تواند به دوام جوراب آسیب برساند.توجه فرمایید جوراب ها را باید هر 6 ماه یکبار تعویض نمایید تا بهترین اثر درمانی را برای بیمار داشته باشد.
• برای نتیجه و تاثیر بهتر جوراب حتما به اندازه گیری توجه نمایید.

سایر موارد کاربرد جوراب های آنتی ترومبوز یا ضد آمبولی

• پروفیلاکسی علیه ترومبوز عمیق وریدی در بیماران مستعد جراحی وغیرجراحی
• افزایش سرعت جریان خون با فراهم کردن فشار درجه بندی شده
• بهبود مسیر خون اختلالات دیگر وریدی نظیر گیرافتادگی مزمن وریدی