سونوگرافی فراصوتی داپلر چیست؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

سونوگرافی داپلر نوعی سونوگرافی است که با استفاده از امواج صوتی به بررسی ضربان قلب و جریان خون جنین می پردازد. سونوگرافی داپلر روش بسیار خوبی برای تعیین سرعت و جهت جریان خون جنین می باشد. نتایج حاصل از سونوگرافی داپلر می تواند در تعیین طبیعی بودن میزان رشد جنین، تأمین خون و مواد مغذی کافی به بافت ها در بارداری مفید باشد.

سونوگرافی داپلر همچنین در تشخیص و درمان انواع مختلفی از بیماری ها از قبیل لخته شدن خون و کاهش گردش خون نیز مؤثر است. به طور کلی سونوگرافی داپلر جهت تشخیص ترومبوز وریدی عمقی (لخته شدن خون در عروق عمقی)، ترومبوفلبیت (لخته شدن خون در وریدهای زیر سطح پوست)، آترواسکلروزیس (تنگی و سخت شدن عروق پاها) و التهاب عروق خونی دست و پا کاربرد دارد. سونوگرافی داپلر با همان دستگاه سونوگرافی معمولی انجام شده و غالباً در سه ماه سوم بارداری، در حاملگی های پر خطر و موارد لخته شدن خون نیز، استفاده می شود.

کاربرد سونوگرافی داپلر

تشخیص ترومبوزهای وریدی

ترومبوزهای وریدی عمقی (DVT) یا به عبارتی لخته هایی که در رگ های عمقی بیمار (معمولاً در پاها) به وجود می آیند، می تواند باعث مشکلات جدی تری در بیمار شود، از جمله اینکه لخته ها شکسته و وارد سرخرگ های بزرگ منتهی به ریه ها شوند که می تواند مرگ و یا عوارض جدی و دائمی را برای بیمار به وجود بیاورد. این اختلال در زنان بالای ۴۰ سال بیشتر اتفاق می افتد. پزشک رادیولوژی توسط سونوگرافی داپلر این رگ ها را بررسی می کند تا از وجود و یا عدم وجود لخته ها در این رگ های عمقی مطمئن شود. بنابراین توصیه پزشکان و متخصصان این است که در صورت وجود علائم حتماً این تست را انجام دهند تا از عوارض بعدی آن و مشکلاتی که بیمار را تهدید می کند جلوگیری کند.

وریدهای مسدود شده

تشخیص وریدهای مسدود شده توسط متخصص رادیولوژی و در دستگاه داپلر از دیگر موارد شایعی است که در این تست مطرح می گردد. مسدود شدن رگ ها همراه با ایجاد یک سری علائم بالینی در بیمار است که در صورت بروز هرکدام از علائم و اینکه پزشک احتمال مسدودی رگ ها را بدهد، توصیه می کند تا با استفاده از این تست آنها را تشخیص داده و پیش از ایجاد مشکلات جدی آنها را درمان کنند.

بیماری های شریان های محیطی

بیماری شریان های محیطی (PAD) زمانی اتفاق می افتد که بر اثر تنگ و یا باریک شدن شریان های محیطی، خونرسانی به بافت ها به طور دائمی و یا به طور موقت کاهش پیدا کند. (ایسکمی) و این بیماری اکثراً در اثر ایجاد لخته در دیواره داخلی شریان ها به وجود می آید و به این ترتیب زندگی بیمار را تهدید می کند. از جمله ایسکمی در مغز که منجر به آسیب به بافت مغزی و مرگ سلول های مغز می گردد، تکنولوژی سونوگرافی داپلر کمک می کند تا این شریان ها را بررسی و پزشک از وجود لخته ها اطلاع پیدا کند. در صورت وجود لخته ها دکتر با کمک کویل و استنت لخته را شکسته و سپس آن را با یک وسیله مکنده از رگ ها جمع آوری می کند و یا در مواردی که گرفتگی محدود بوده و لخته کوچک باشد با کمک دارو اقدام به رفع آن می نماید.

مزایای انجام سونوگرافی داپلر

• ارائه یک تصویر کلی از جریان خون در قلب و یا عروق
• تشخیص سریع دریچه ها، رگها و جریان آشفته
• بررسی مسیر و جریان خون
• ترکیب حجم و درصد عروق در حالت سه بعدی
• اندازه گیری جریان خون با کمک پالس موج

سونوگرافی داپلر چگونه انجام می شود؟

این سونوگرافی بسته به اطلاعاتی که به دنبالش هستند از دستگاه دستی به نام مبدل استفاده می کند تا قسمت های مختلف را بررسی کند. آزمایش سونوگرافی داپلر توسط رادیولوژیست نیز قابل انجام است و معمولاً در اتاق سونوگرافی انجام می شود و از شما خواسته می شود بر روی کمر یا سمت چپ خود دراز بکشید. ژل روی شکم شما زده می شود. متخصص سونوگرافی داپلر، وسیله ای به اندازه یک قالب صابون را بر روی ناحیه خاصی از بدن (ناحیه ای که سونوگرافی داپلر بر روی آن انجام می گیرد) قرار می دهد. این روش بسیار امن هست و این کار بدون هیچگونه عمل تهاجمی و یا وارد شدن از طریق پوست صورت می گیرد. پس از قرار گرفتن این وسیله بر روی پوست، متخصص آن را حرکت می دهد.

حرکت گلبول های خونی در رگ های فرد، سرعت برگشت امواج را تغییر می دهد و دستگاه پردازشگر بر اساس بازگشت امواج فراصوت، تصاویری را بر روی مانیتور ثبت می کند که جریان خون در فرد را نشان می دهد. سونوگرافی داپلر برای بررسی میزان آسیب به شریان ها به کار می رود و به پزشک کمک می کند تا بر اساس میزان صدمات وارده، اقدامات درمانی خاصی را انجام دهد.

آمادگی قبل از انجام سونوگرافی داپلر

قبل از انجام سونوگرافی داپلر لازم است جهت آمادگی، کارهایی را انجام دهید که شامل موارد زیر است:

1. پوشش و زیورآلات آن ناحیه از بدن را که تحت سونوگرافی قرار می گیرد، بیرون آورید.
2. دو ساعت قبل از انجام آزمایش از کشیدن سیگار و دیگر موادی که حاوی نیکوتین هستند، خودداری کنید. نیکوتین باعث می شود عروق خونی باریک شود که می تواند بر نتیجه آزمایش شما اثر بگذارد.
3. برای انواع خاصی از سونوگرافی داپلر، ممکن است از شما بخواهند از چند ساعت قبل از انجام آزمایش ناشتا باشید (غذا و نوشیدنی نخورید). در صورتی که آمادگی برای آزمایش، نیاز به انجام کار خاصی داشته باشد، پزشک به شما اطلاع خواهد داد.

تفسیر نتایج سونوگرافی داپلر

اگر نتایج سونوگرافی طبیعی نباشد، ممکن است به این معنی باشد:

1. انسداد یا لخته خون در یک شریان
2. باریک شدن عروق خونی
3. جریان خون غیرطبیعی
4. آنوریسم یا گشاد شدن شریان ها که برآمدگی بالون شکل در شریان ایجاد می شود و باعث می شود که عروق کشیده شده و نازک شوند. اگر دیواره عروق بیش از حد نازک شود، ممکن است شریان پاره شده که منجر به خونریزی خطرناک می شود. نتایج همچنین ممکن است جریان خون غیرطبیعی در جنین را نشان دهد.

هزینه سونوگرافی داپلر

هزینه سونوگرافی داپلر بر اساس مصوبات وزارت بهداشت می باشد؛ اما به دلیل ارائه خدمت متعدد در مراکز گوناگون هزینه سونوگرافی داپلر به صورت دقیق مشخص نمی باشد و در مراکز درمان، هزینه سونوگرافی داپلر متغیر است.

عوارض جانبی سونوگرافی داپلر

هیچ خطر شناخته شده ای برای سونوگرافی داپلر وجود ندارد. انجام این سونوگرافی حتی در دوران بارداری نیز بی خطر است.