پیچ خوردگی تخمدان یا تورشن تخمدان چیست؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

تخمدان یکی از مهمترین عضوهای بدن است که نقش مهمی در باروری زنان دارد. یکی از بیماری های تخمدان، پیچ خوردگی یا تورشن تخمدان است که در کنار تخمدان پلی کیستیک، یکی از بیماری های شایع در زنان است. پیچ خوردگی تخمدان یا تورشن تخمدان (Ovarian Torsion) اختلالی است که به دلایل مختلف در خانم ها بروز می کند. این اتفاق، بیشتر در سنین باروری شایع است. پیچ خوردگی تخمدان زمانی رخ می دهد که تخمدان، به صورت ناگهانی به دور بافت های اطراف خود بپیچد. این اتفاق باعث می شود که روند خونرسانی به این اندام ها مختل شود. پیچ خوردگی تخمدان عارضه ای بسیار دردناک و اورژانسی است و باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه کرد. تورشن تخمدان هرچه دیرتر درمان شود، احتمال بروز عوارض آن بیشتر است.

سونوگرافی با استفاده از یک دستگاه انجام می شود که امواج فراصوت با فرکانس بسیار بالا را از خود ساطع می کند. مبدل سونوگرافی روی سطح پوست قرار می گیرد و امواج فراصوت از اندام های بدن و ساختار درون آنها عبور می کنند. امواج صوتی از سطح اندام های مختلف با طول موج های متفاوت منعکس می شوند و پدیده ای مانند اکو ایجاد می کنند که این امواج منعکس شده به وسیله کامپیوتر به تصاویر قابل مشاهده از اعضا و بافت های مورد آزمایش تبدیل می شوند.

علائم تورشن یا پیچ خوردگی تخمدان

تورشن تخمدان ممکن است باعث بروز هر یک از علائم زیر شود:

• درد شدید و ناگهانی در بخش تحتانی شکم
• گرفتگی شکم
• حالت تهوع
• استفراغ

این علائم، اغلب به صورت ناگهانی و بدون هیچ علت قبلی بروز پیدا می کنند. تشخیص تورشن تخمدان می تواند دشوار و یا چالش برانگیز باشد؛ چون علائم آن با تشخیص های دیگر از قبیل آپاندیسیت، سنگ کلیه و یا عفونت مجاری ادراری می تواند همپوشانی داشته باشد. با این حال در برخی از زنان ممکن است این علائم به مدت چند هفته تکرار شوند، بیایند و بروند. این شرایط زمانی رخ می دهد که تخمدان تلاش کند دوباره به جای اصلی خودش برگردد. با این حال فراموش نکنید که این ناهنجاری بدون درد بروز نمی کند.

علت پیچ خوردگی تخمدان

تورشن تخمدان به طور کلی زمانی رخ می دهد که تخمدان در جای خودش پایدار نباشد. کیست تخمدان و یا حضور توده ای در تخمدان می تواند علت ناپایداری تخمدان باشد. همچنین در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر، بیشتر در معرض ابتلا به تورشن تخمدان هستید:

• در صورتی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCO باشید.
• چنانچه رباط تخمدانی بلندی داشته باشید. رباط تخمدانی یک رباط فیبری است که تخمدان را به رحم متصل می کند.
• چنانچه لوله های رحمی بسته باشد.
• چنانچه حامله باشید.
• چنانچه تحت درمان هورمونی به عنوان مثال برای درمان نازایی باشید که می تواند باعث تحریک تخمدان ها شود.
• با اینکه این ناهنجاری در همه زنان و در هر سنی می تواند بروز کند، با این حال در سنین باروری شایع تر است.

درمان پیچ خوردگی تخمدان

تنها راه درمان پیچ خوردگی تخمدان، جراحی است. تا چند سال قبل، پزشکان به دلیل پیشگیری از تکرار این اتفاق، توصیه به برداشتن تخمدان می کردند؛ اما در سال های اخیر و با پیشرفت علم پزشکی، در تمامی بیماری ها، پزشکان تلاش می کنند که تا حد ممکن، از برداشتن عضو اجتناب کنند. جراحی تورشن تخمدان برای باز کردن پیچ خوردگی انجام می شود.

انواع روش سونوگرافی تخمدان

سونوگرافی از روی شکم

برای انجام این روش تشخیصی لازم است بیمار بر روی تخت به پشت دراز کشیده تا پزشک یا تکنسین بتواند سونوگرافی را انجام دهد. پزشک یا تکنسین توسط مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا را ارسال و دریافت می کند تا تصویر از تخمدان های بیمار بر روی صفحه نمایش رایانه ایجاد شود.

سونوگرافی ترانس واژینال

1. از شما خواسته می شود لباس خود را خارج کنید و گان مخصوص پزشکی بپوشید.
2. روی تخت سونوگرافی دراز می کشید و پاهای خود را در موقعیت مناسب برای سونوگرافی قرار می دهید.
3. یک روکش پلاستیکی یا لاتکس روی مبدل صوتی کشیده می شود و مبدل به آرامی وارد واژن می شود.
4. متخصص سونوگرافی به آرامی مبدل را در زوایای مختلف درون واژن حرکت می دهد.
5. تصویر اعضای درون لگن شامل تخمدان ها روی صفحه کامپیوتر به نمایش گذاشته می شود و این تصاویر ضبط می شوند.

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی تخمدان

نیاز به انجام اقدام خاصی قبل از سونوگرافی رحم و تخمدان نیست؛ اما اگر قصد انجام سونوگرافی شکمی دارید سعی کنید لباس های گشاد و راحت بپوشید و حتماً مقدار زیاد آب بنوشید تا مثانه پر شود و احشای لگنی راحت تر دیده شوند.

عوارض جانبی سونوگرافی تخمدان

آزمایش سونوگرافی کمترین خطر را دارد. برخلاف دیگر روش های عکسبرداری پزشکی مثل رادیوگرافی یا سی تی اسکن، در سونوگرافی از اشعه استفاده نمی شود.