تصویربرداری مجاری و غدد لنفاوی (لنفوسیتی گرافی) چیست؟

دکتر سید محمد رضا حکیمیان [ بورد جراحی و فلوشیپ جراحی سرطان ]آدرس وب سایت : www.drhakimian.com
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، کوچه 23 تلفن مطب : 36294896 - 031

لنفوسیتی گرافی، نوع خاصی از تصویربرداری پزشکی هسته ای است که تصاویری به نام سیتیگرام های سیستم لنفاوی ارائه می دهد.

تصویربرداری مجاری و غدد لنفاوی (اسکن لنفوسینتی گرافی)

در تصویربرداری پزشکی هسته ای از مقادیر کمی مواد رادیواکتیو برای تشخیص، ارزیابی یا معالجه انواع بیماری ها استفاده می شود.از آنجا که اسکن های پزشکی هسته ای می توانند فعالیت مولکولی را مشخص کنند، این توانایی را دارند که بیماری را در مراحل ابتدایی خود شناسایی کنند.آنها همچنین می توانند نشان دهند که آیا بیمار به درمان پاسخ می دهد یا خیر.روش های تصویربرداری پزشکی هسته ای غیر تهاجمی است. به استثنای تزریق داخل وریدی، آنها که معمولاً بدون درد هستند.

این آزمایش ها از مواد رادیواکتیو به نام رادیودارو برای کمک به پزشکان در تشخیص و ارزیابی بیماری ها استفاده می کنند. رادیودارو ها، مولکول هایی هستند که به مقدار کمی از مواد رادیواکتیو که با دوربین های گاما قابل شناسایی هستند متصل می شوند.رادیودارو ها در تومور ها یا نواحی التهابی جمع می شوند. آنها همچنین می توانند به پروتئین های خاصی در بدن متصل شوند.بسته به نوع معاینه، رادیودارو به صورت تزریقی، خوراکی یا استنشاقی تجویز می شوند و سپس در ناحیه مورد معاینه بدن تجمع می یابد.یک دوربین ویژه یا دستگاه تصویربرداری، تشعشع رادیواکتیو را از رادیودارو تشخیص می دهد. دوربین یا دستگاه ، تصاویری تولید می کند که اطلاعات مولکولی را در اختیار پزشک معالج شما قرار می دهد.

سیستم لنفاوی شبکه ای از کانال های کوچک مشابه رگ های خونی است که مایعی به نام لنف و سلول های سیستم ایمنی بدن به نام لنفوسیت را در بدن گردش می دهد.گره های لنفاوی، که مانند فیلتر بدن عمل می کنند و اجسام خارجی مانند میکروب ها، ویروس ها و گرده ها را به دام می اندازند، در این شبکه قرار دارند.

÷

اسکن مورد نظر چه چیزی را تعیین می کند

نوع اسکنی که انجام می دهید، محل تزریق شما و تعداد تصاویر لازم را تعیین می کند:
در بیماران مبتلا به سرطان ملانوما دو تا پنج تزریق به پوست یا سایر بافت های اطراف محل ملانوما انجام می شود. بسته به محل ملانوم ممکن است تزریق در بازو ها و زیر بغل، پا و کشاله ران، سر، گردن و قفسه سینه یا مناطق دیگر انجام شود. تصویربرداری برای این روش معمولاً حدود یک تا دو ساعت طول می کشد.
در بیماران مبتلا به سرطان پستان ممکن است رادیودارو در چندین مکان در نزدیکی تومور و یا اطراف آرئولا تزریق شود. سپس مناطق سینه و زیر بغل تصویر برداری خواهد شد. تصویربرداری معمولاً طی 30 دقیقه انجام می شود.
در بیماران مبتلا به تورم ساق و بازو (لنف ادم) رادیودارو بین انگشتان اول و دوم پا یا دست تزریق می شود. هر دو بازو یا پای متورم و سالم به تصویر کشیده می شود تا دو طرف قابل مقایسه باشند. بسته به میزان انسداد لنفاوی و علت آن، تصویربرداری ممکن است 30 دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.

اسکن لنفوسینتی گرافی (Lympho Scintigraphy)

لنفادم بیماری خاص دستگاه لنفی بدن است که به صورت تورم اندام ها (دست ها و پا ها) خود را نشان می دهد و معمولا به دنبال جراحی های زیر بغل یا کشاله ران اتفاق می افتد ولی انواع اولیه (بدون علت مشخص) آن هم وجود دارد. لنفادم اولیه معمولا در سنین جوانی اتفاق افتاده و با تورم پیش رونده اندام ها همراه است. افتراق این بیماری از سایرعلت های تورم اندام ها بسیار مهم است. اسکن لنفوسینتی گرافی روشی سودمند در تعیین و افتراق تورم لنفاوی از غیرلنفاوی است.

سرطان پستان یکی از شایع ترین سرطان های زنان است. یکی از مراحل درمانی در سرطان پستان مرحله بندی زیربغل است به این مفهوم که باید مشخصص گردد آیا سرطان پستان به زیربغل و لنف نود های آن گسترش یافته اند یا خیر. در گذشته مرحله بندی با برداشتن تمام لنف نود های زیربغل همراه بود که عوارض بسیاری داشت. امروزه با کمک اسکن لنفوسینتی گرافی اولین گره لنفی در مسیر لنفاوی سرطان پستان مشخص شده و فقط این گره برداشته و مورد بررسی قرار می گیرد.

اسکن لنفوسینتی گرافی ، روشی بسیار عالی برای ترسیم نقشه درناژ غدد لنفاوی و یک گره پیش آهنگ است .

اسکن لنفوسینتی گرافی در موارد زیر انجام می شود :

• تشخیص ادم لنفی اندام ها (لنفادم)
• تعیین گره پیشاهنگ در تومور ها
• بررسی مسیر درناژ لنفاوی اندام ها ( دست ها و پا ها) و غدد لنفاوی در زمان تورم اندام ها

آمادگی بیمار قبل از انجام اسکن لنفوسینتی گرافی:

آمادگی خاصی مانند ناشتا بودن ، رژیم غذایی خاص ، مصرف داروی خاص و حتی قطع دارو های مصرفی قبلی مورد نیاز نیست.
موارد زیر را رعایت کنید :

1. جواهرات فلزی به همراه نداشته باشید.
2. لیستی از دارو های مصرفی خود به همراه داشته باشید.
3. در صورتی که به هرگونه داروی شیمیایی یا لاتس یا رنگ یا ید حساسیت دارید، پزشک هسته ای را در جریان قرار دهید.
4. کلیه مدارک قبلی خود مانند ( سي تي اسكن و ساير آزمايشات تشخيصی قبلی و ...) را در روز اسکن همراه خود داشته باشید.
5. نکته مهم : اگر باردار یا شیرده هستید به تکنسین اطلاع دهید.( زیرا اسکن هسته ای برای زنان باردار یا شیرده امن نیست و ماده رادیواکتیو تزریقی ممکن است به جنین یا نوزاد آسیب برساند).

آمادگی برای لنفوسیتی گرافی

ممکن است در طول اسکن گان بپوشید یا مجاز به پوشیدن لباس شخصی خود باشید.
شما باید پزشک و تکنسین خود را که اسکن شما را انجام می دهد از هر دارویی که مصرف می کنید از جمله ویتامین ها و مکمل های گیاهی مطلع کنید.
در صورت وجود آلرژی، بیماری های اخیر یا هرگونه بیماری زمینه ای دیگری که مبتلا هستید آگاه نمایید.
خانم ها همیشه باید در صورت شیردهی و احتمال بارداری به پزشک یا تکنسین خود اطلاع دهند.
جواهرات و سایر زیورآلات فلزی را در خانه بگذارید یا آن ها را قبل از اسکن در بیاورید. چنین اشیایی ممکن است در تفسیر این اسکن تداخل ایجاد کنند. شما دستورالعمل های خاصی را بر اساس نوع اسکن دریافت خواهید کرد.

نحوه انجام لنفوسیتی گرافی

• در عکس های رادیولوژی با اشعه ایکس معمولی با عبور اشعه ایکس از بدن، تصویری ایجاد می شود.
• در اسکن های پزشکی هسته ای از ماده رادیواکتیو به نام رادیودارو استفاده می شود که در جریان خون تزریق می شود.
• این ماده در ناحیه تحت بررسی بدن شما تجمع می یابد، جایی که مقدار کمی انرژی را در قالب پرتوهای گاما به شما می دهد.
• دوربین های ویژه این انرژی را ردیابی می کنند و به کمک رایانه، تصاویری ایجاد می کنند که جزئیاتی از ساختار و عملکرد اندام ها و بافت ها ارائه می دهد.
• با استفاده از یک سوزن بسیار کوچک، رادیودارو درست زیر پوست یا گاهی عمیق تر در محل خاصی از بدن بسته به نوع بیماری شما تزریق می شود.

تصویربرداری مجاری و غدد لنفاوی

• بلافاصله پس از تزریق، دوربین گاما مجموعه ای از تصاویر از ناحیه مورد بررسی بدن را می گیرد.
• هنگامی که تصویربرداری شروع شد، دوربین یا اسکنر یک سری تصاویر را می گیرد.
• ممکن است دوربین در اطراف شما بچرخد یا ممکن است در یک موقعیت باقی بماند و ممکن است از شما خواسته شود موقعیت بدن خود را بین تصاویر تغییر دهید. در حالی که دوربین گاما بدن شما را اسکن می کند.
• شما باید برای مدت زمان کوتاهی بدون حرکت دراز بکشید. در بعضی موارد، دوربین ممکن است بسیار نزدیک به بدن شما حرکت کند. این برای دستیابی به بهترین کیفیت تصاویر لازم است.
• اگر کلاستروفوبیک هستید، قبل از شروع اسکن خود باید به تکنسین اطلاع دهید.