دون ژوان به چه مردی گفته می شود؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

شاید شما هم تا به حال با افراد یا به ویژه مردانی که ظاهرا روابط بسیار گسترده و پیچیده ی جنسی دارند برخورد کرده باشید. مردانی که چندین رابطه دارند، سریعا از روابط خارج می شوند و به همان سرعت وارد رابطه ی جدید می شوند. توانایی این را دارند که شدیدا برای رسیدن به معشوقه شان تلاش کنند و وقتی او را به دست آوردند به راحتی او را رها کنند.

دون ژوانیسم چیست؟

دون ژوانیسم نوعی از اختلالات شخصیت و اصطلاحی است برگرفته از ادبیات و نمایش های اپرا. نمایشنامه روایتی از زندگی مردی افسانه ای به نام دون ژوان یا دون خوآن می باشد، مردی بی بند و بار که زنان را اغوا می کند. اصطلاح دون ژوانیسم در ادبیات روانشناسی به مردی اطلاق می شود که مایل به برقراری رابطه با زنان متعدد می باشد. معمولا اصطلاح ساتیریازیس (satyriasis) هم معنی دون ژوان تلقی می شود و به افرادی که از لحاظ جنسی بسیار فعال هستند، به کار برده می شود.

علل بنیادین در شکل گیری شخصیت دوان ژوان از دیدگاه روان تحلیلی:

• نیاز زن به حفظ پسر خود در نزد خویش

خاموش ساختن تمایل به برخورداری از محبت همسر و تمایل به اثبات مرد بودن پسر خود از طریق محبت افراطی به فرزند پسر توسط مادر شکل می گیرد. نتیجه این وضع مردان بزرگسال وابسته ای هستند که به همسر خویش به چشم مادر خود نگاه می کنند. افراد مبتلا به اختلال عقده ی مادر در دوران کودکی شان، فرزند پروری معکوس را تجربه کرده اند. به عبارتی دیگر این افراد غم خوار، حامی، سنگ صبور و حمایت گر مادر خود بوده اند. پسرانی که روابط عاطفی بسیار نزدیکی با مادرشان دارند، الزاما مرد هایی نیستند که بتوانند با زنان دیگر ارتباط صمیمی سالم برقرار کنند و می توان گفت معمولا از روابط صمیمانه می ترسند. چالش عمده ای که مادرشان با آن رو به روست این است که نمی دانند کجا در وظائف خود افراط یا تفریط کرده اند.

در صورتی که مادر گرسنگی عاطفی داشته باشد، یعنی از محبت همسر خود محروم باشد، پسر را جایگزین مرد زندگی اش می کند. پسرانی که توسط مادر تصرف می شوند و با او رابطه قوی پیدا می کنند، پسرانی می شوند که عکس های پورن نگاه می کنند ولی توان برقراری رابطه جنسی با زنشان را به طور کامل ندارند. عزت نفس پسر زیر سوال است و انگار آن ها را در شیشه نگه داشتند و نمی توانند رابطه نزدیکی با زن ها داشته باشند. حتی وقتی ازدواج می کنند، برای تصمیم گیری درباره زندگی زناشویی به مادرشان متکی اند. در این وضعیت می گوییم پسر اسیر عقده مادر شده و اگر کاری برای آن انجام ندهند، مادر و پسر زندانیان هم می شوند و این وضعیت تا آخر عمرشان ادامه می یابد. بهترین راه این است که مادر، زنانگی خود را به یاد بیاورد و توجه افراطی به پسر را متوقف کند.

• احساس گناه نسبت به هر گونه خوشحالی و خوش گذرانی در نبود مادر

داشتن احساس گناه همیشگی به وضوح در این افراد قابل مشاهده است. احساس گناهی که در روانشناسی به احساس گناه سمی ( toxic guilt ) شناخته می شود. افرادی دچار عقده مادر یا عقده ژوکاست می شوند که احساس بدهکاری عاطفی و نوعی مدیون محب مادر بودن را همیشه دارند و این امر باعث می شود که این مردان حق هیچ گونه لذت بردن از زندگی را بدون حضور مادر برای خود قائل نشوند. چنین مردانی نه قادر هستند دوست بدارند و نه دوست داشته شدن را باور می کنند و یک حالت پارانویا و بدبینی نسبت به گرفتن پیغام های دوست داشته شدن از شریک عشقی خود دارند.

در بسیاری از موارد نیاز به دوست داشته شدن را در خود انکار می کنند و بیشتر ترجیح می دهند به جای دوست داشته شدن، مورد تحسین واقع شود تا من آزرده شان ترمیم پیدا کند. به ظاهر و پوشش خود، ارتباطات کلامی، ژست ها و فیگور های خود علی الخصوص در برخورد با جنس مخالف بسیار اهمیت می دهند و در تلاش هستند که از لحاظ جنسی خود را پر کار و فعال نشان دهند. در واقع این افراد از فعالیت های جنسی افراطی خود برای پوشاندن احساس حقارت عمیق خود استفاده می کنند . احساس می کنند اگر کسی دوستشان داشته باشد و ابراز علاقه کند، می خواهد از آن ها بهره برداری خاصی کند. در واقع به هیچ زنی اعتماد نمی کنند. در حقیقت این گونه مردان تنها با سطح بدن زنان ارتباط برقرار می کنند نه با هستی درونی آن ها. به عبارتی هدف آن ها به دست آوردن است نه رابطه داشتن!

آن ها می خواهند زن ها را به دست بیاورند، تصاحب کنند و بعد با رها کردن آن ها خشم و میل به انتقام جویی خود را که از رابطه با مادر نا کام کننده سرچشمه گرفته ارضا نمایند. دون ژوان فردی است که قادر به برقراری ارتباط عاطفی عمیق و عشق ورزیدن به شریک جنسی خود نمی باشد. دون ژوانیسم (هرزه انگاری جنسی) در مردان دیده می شود و حاصل ترکیب درجاتی از اختلال شخصیت خود شیفته و انحرافات جنسی است.

مردان دون ژوان

برخی از آن ها تکانه های ناخود آگاه همجنسگرایی دارند و با روابط جنسی وسواس گونه با زنان آن را انکار می کند. اکثر آن ها پس از رابطه جنسی دیگر علاقه به همان زن ندارند و احساس می کند اگر کسی دوستش داشته باشد و ابراز علاقه کند می خواهد از او یا موقعیتش بهره برداری کند. در واقع به هیچ زنی نمی تواند اعتماد کند.
این گونه مردان به جای عشق در رابطه احساس تملک زیادی دارند. در حقیقت حضور شریک عاطفی شان در کنار آن ها مانند وسیله نقلیه شان، لوازم زندگی، منزلشان و سایر اشیایی است که باید از آن ها به موقع برای رفع نیاز های شخصی بهره برداری کرد. اغلب این مردان به دنبال دو گونه زنان می روند.

دسته اول زنانی که به دلیل شرایط شان بسیار مورد توجه می باشند. شرایطی مانند زیبایی، ثروت، شهرت و مقام که در این حالت مرد خود شیفته «منِ ایده آل ناقص» خود را به او فرافکنی کرده و مدعی است که انتخاب چنین زنی از عهده سایر هم جنسانش خارج است و این فتح کبیر در ید قدرت اوست.
در نا خود آگاه باور دارد که گویی این خود اوست که دارای چنین محسناتی است. در واقع این شرایط ابزاری است برای تغذیه هر چه بیشتر خودشیفتگی مرد. پس از گذشت دوران سرخوشی حاصل از فتح چنین زنانی چون باور دارند که بالا تر از خودشان است به تخریب و تحقیر زن می پردازند.

دسته دوم زنانی هستند با هویتی بسیار کمرنگ که باید در محدوده مشخص شده توسط مرد دون ژوان به صورت یک زائده و دنباله برای مدتی در کنارش باشند که او را دائماً تحسین کنند و من آزرده او را دائماً ترمیم کنند تا این ایگوی زخمی اما پر باد از تعریف و تمجید های دروغین و سطحی ورم بتواند احساس حقارت و عزت نفس آسیب دیده آنان را التیام بخشند.

دون ژوان ها کسانی هستند که مبتلا به اعتیاد جنسی می باشند و اختلال شخصیت خودشیفته نیز در آن ها دیده می شود. افراد خودشیفته، خود خواه و خود پسند بوده و اعتماد به نفس شکننده ای دارند.
خودشیفته ها اغلب مغرور و تنها هستند. زیرا غرور آن ها اجازه نمی دهد با کسی همدلی و همراهی داشته باشند این افراد همواره باید مورد ستایش دیگران واقع شوند تا احساس رضایت داشته باشند. مردی با شخصیت دون ژوان نه کسی را دوست دارد و نه دوست داشته شدن را باور می کند. در واقع یک حالت بدبینی نسبت به گرفتن پیغام های دوست داشته شدن دارد.
این افراد تمایل بیش از اندازه ای برای به دست آوردن لذت جنسی از دیگران با استفاده از رابطه جنسی دارند. به احساس رضایت یا سایر احساسات دیگران اهمیت نمی دهند و تنها آن ها را ابزاری تحریک آمیز برای تقویت نفس خود می بینند. رابطه جنسی یک ابزار مداوم و ثابت برای آن ها می شود. در حالی که مردانی جذاب و خوشتیپ به نظر می رسند اما به دنبال روابط صمیمی واقعی نیستند و در عوض به دنبال تامین نیاز سیری نا پذیری خود به برتری یا کمال می باشند.
به طور کلی مرد های دون ژوان نسبت به تمامی زنان به نوعی بی اعتماد هستند و خشم درونی عمیقی نسبت به آن ها دارند. با به دست آوردن سوژه های جنسی و سپس رها کردن آنها در واقع به نوعی خشم درونی خود را ارضا می کنند.

ویژگی های افراد دون ژوان

• اصطلاح دون ژوانیسم عموما برای مردان به کار برده می شود. مردانی که در آن واحد می توانند وارد روابط جنسی و عاطفی متعدد شوند و میل و اشتیاق شدیدی برای رابطه ی جنسی با زنان دارند.
• آن ها از درگیری عاطفی اجتناب می کنند و اصولا توانایی برقراری رابطه ی عاطفی عمیق با زنان را ندارند. آن ها روابطشان را در سطح روابط فیزیکی و اشتیاق و علاقه به بدن زن نگه می دارند.
• اصولا آن ها میل و اشتیاق شدیدی به فتح کردن دارند، به خصوص اگر زن یا زن های مورد نظرشان دور از دسترس، سرد، بی اشتیاق یا جنگجو به نظر برسند. برای آن ها هیچ اهمیتی ندارد که زن مورد نظر چقدر دور از دسترس باشد، آن ها بالاخره آن قله را فتح خواهند کرد.
• داستان با به دست آوردن فرد مورد نظر تمام نمی شود، آن ها برای ماندن وارد رابطه نمی شوند. تنها می خواهند فاتح باشند و پس از فتح ترک می کنند.
• اصولا آن ها برای پنهان کردن حس حقارت درونی و عمیقشان، خود را درگیر روابط می کنند.
• آن ها مردانی با ظاهر جذاب، پر سرو زبان، به لحاظ جنسی فعال، دلربا و خوش پوش هستند.
• آن ها تمایل شدیدی برای این دارند که از نظر جنسی فعال به نظر برسند و جنس مخالف آن ها را اینگونه پردازش کند در حالی که ممکن است در واقعیت خود انگیختگی جنسی اش به مقدار شریک جنسی اش نباشد.
• آن ها تمایل به دوست داشته شدن ندارند بلکه بیشتر نیازمند تحسین هستند.
• دوست داشته شدن برای آن ها از جانب دیگران امری خطرناک می باشد و فکر می کنند اگر کسی آن ها را دوست بدارد، قصد بهره کشی از آن ها را دارد.

درمان دون ژوانیسم

لازم به ذکر است که اگرچه این اصطلاح برای مردان به کار می رود ولی لزوما نمی توان تمام نمونه های آن را بین مردان پیدا کرد. چه بسا زنانی که این ویژگی را دارند و تعدادشان هم رو به ازدیاد است. در بسیاری موارد زندگی کردن با چنین افرادی بسیار سخت به نظر می رسد؛ در این زمینه لازم است نحوه رفتار با آن ها را بلد باشید به همین دلیل پیشنهاد می کنیم در صورتی که در اطرافیان خود فردی با این اختلال را دارید، برای حفظ سلامت روان خود و کمک به درمان او از مشاوره روانشناسی کمک بگیرید.

روش های روان درمانی برای اختلال دون ژوانیسم

برای درمان مراجعینی با شخصیت خودشیفته و رفتار دون ژوان جلسات روان درمانی ضروری می باشد. راه حل دارویی برای آن وجود ندارد و معمولا با جلسات عمیق روان درمانی و روانکاوی می توان تا حدودی انتظار بهبود داشت.

پیش از هر چیز در این جلسات ریشه ی مشکل در کودکی و نوجوانی فرد مورد بررسی قرار می گیرد؛ در روان درمانی فرد دون ژوان علاوه بر این که نسبت به ویژگی ها و رفتار های آسیب زننده خود آگاهی می یابد به کمک درمانگر تلاش می کند تا آن ها را اصلاح و یا با رفتار های مناسب جایگزین کند. علاوه بر این تکنیک های برقراری رابطه عاطفی مؤثر به این افراد آموزش داده می شود.