بهترین آزمایش های تصویربرداری برای تشخیص سرطان

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

شانس درمان برای یک بیمار سرطانی به شدت به مرحله بیماری در زمان تشخیص بستگی دارد. وقتی تومور در مراحل اولیه تشخیص داده شود - قبل از اینکه خیلی بزرگ باشد یا گسترش یابد - احتمال درمان موفقیت آمیز تومور بیشتر است. تشخیص زود هنگام سرطان به عوامل بسیاری بستگی دارد: غربالگری جمعیت در معرض خطر، توانایی بیماران و متخصصان در تشخیص علائم هشدار دهنده، استفاده از روش های تشخیصی برای افتراق بین سرطان و سایر شرایط پزشکی و همچنین تعیین دقیق محل و میزان گسترش تومور.
اگر پزشک شما فکر می کند که سرطان دارید، یک بررسی کامل انجام می شود. این احتمالاً شامل یک معاینه فیزیکی و بررسی علائم، سابقه بیماری خانوادگی، آزمایش خون و آزمایش های تصویربرداری خواهد بود. در بسیاری از مواقع، یک قطعه کوچک (نمونه) از سلول ها یا تومور تغییر یافته باید خارج شود و مورد آزمایش قرار گیرد که به این فرایند، بیوپسی می گویند. گاهی اوقات این تنها راه برای اطمینان از ابتلا به سرطان است.

هنگامی که سرطان پیدا شد، آزمایش های تصویربرداری بیشتری انجام می شود تا مشخص شود که آیا سرطان رشد یا گسترش یافته است یا نه. از همه این اطلاعات برای ایجاد بهترین برنامه درمانی برای هر فرد استفاده می شود.

انواع مختلف تصویربرداری تشخیصی مورد استفاده برای سرطان چیست؟

تصویربرداری برای ایجاد تصاویری از داخل بدن شما استفاده می شود که می تواند به یافتن تومورها و سایر تغییرات کمک کند و نشان دهد که چه میزان بیماری وجود دارد و کمک کند که آیا درمان موثر است یا خیر. همچنین ممکن است از تصویربرداری برای انجام بیوپسی و سایر روش های جراحی استفاده شود. در اینجا برخی از آزمایشات تصویربرداری رایجی که ممکن است برای سرطان استفاده شود، آورده شده است.

• اشعه ایکس:

اشعه ایکس از دوزهای کم تابش برای ایجاد تصاویر درون بدن شما استفاده می کند. تکنسین دستگاه اشعه ایکس شما را در موقعیت مورد نظر قرار داده و پرتو اشعه ایکس را به قسمت صحیح بدن شما هدایت می کند. در حالی که تصاویر گرفته می شوند، باید بی حرکت بمانید و ممکن است لازم باشد نفس خود را برای یک یا دو ثانیه حبس کنید.

• سی تی اسکن:

سی تی اسکن از یک دستگاه اشعه ایکس متصل به کامپیوتر برای گرفتن یک سری عکس از اندام های شما از زوایای مختلف استفاده می کند. این تصاویر برای ایجاد تصاویر سه بعدی دقیق از داخل بدن شما استفاده می شود.
گاهی اوقات، ممکن است قبل از انجام اسکن، رنگ یا مواد کنتراست دیگری دریافت کنید. ممکن است رنگ را قورت دهید یا ممکن است توسط یک سوزن وارد رگ شود. مواد کنتراست با برجسته کردن قسمت های خاصی از بدن به آسان تر خواندن تصاویر کمک می کند. در طول سی تی اسکن، روی میزی که در یک اسکنر دونات شکل قرار می گیرد، بی حرکت دراز می کشید. دستگاه سی تی در اطراف شما حرکت می کند و عکس می گیرد.

• ماموگرافی:

ماموگرافی یک اسکن اشعه ایکس از پستان است. این برای یافتن و تشخیص بیماری پستان در زنانی که دارای مشکلات سینه مانند توده، درد یا ترشح از نوک سینه هستند، استفاده می شود. همچنین برای بررسی بیماری های پستان در زنانی که مشکلات سینه ندارند، استفاده می شود (به این ماموگرافی غربالگری می گویند). ماموگرافی نمی تواند ثابت کند که تغییر پستان سرطانی است. اما اگر چیزی را نشان دهد که ممکن است سرطان پستان باشد، می توان آزمایش های بیشتری انجام داد.

• ام آر آی:

MRI از یک آهنربای قوی، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از اندام ها و سایر ساختارهای داخل بدن شما استفاده می کند. MRI اغلب برای بررسی قلب، مغز، کبد، پانکراس، اندام های تناسلی مردانه و زنانه و سایر بافت های نرم استفاده می شود. MRI می تواند حتی تغییرات جزئی را در بافت ها نشان دهد. می تواند جریان خون را ارزیابی کند، تومورها را شناسایی کند و بسیاری از انواع سرطان را تشخیص دهد، عفونت ها و آسیب های استخوان ها و مفاصل را ارزیابی کند.
هنگامی که MRI انجام می دهید، روی میزی که به داخل اتاقک گرد و طولانی وارد می شود، بی حرکت دراز می کشید. دستگاه ام آر آی صداهای بلند و ضربان ریتمیک تولید می کند. گاهی اوقات، ممکن است قبل یا در طول معاینه ام آر آی، رنگ خاصی به رگ شما تزریق شود. این رنگ که ماده کنتراست نامیده می شود، می تواند تومورها را در تصاویر روشن تر نشان دهد.

• اسکن هسته ای:

اسکن هسته ای از مواد رادیواکتیو برای گرفتن عکس از داخل بدن استفاده می کند. این نوع اسکن ممکن است اسکن رادیونوکلئیدی نیز نامیده شود. قبل از این اسکن، مقدار کمی از مواد رادیواکتیو تزریق می شود که گاهی اوقات به آن ردیاب می گویند. از طریق خون شما جریان یافته و در استخوان ها یا اندام های خاصی جمع می شود. در طول اسکن، شما هنوز روی میز دراز می کشید در حالی که دستگاهی به نام اسکنر، رادیواکتیویته بدن شما را تشخیص داده و اندازه گیری می کند و تصاویری از استخوان ها یا اندام ها را بر روی صفحه کامپیوتر یا فیلم ایجاد می کند.
تصاویری که اسکنر ایجاد می کند نشان دهنده مسیر حرکت ردیاب است. لکه های موجود در تصاویر ممکن است تومور یا سایر آسیب های بافتی باشند. برخی از اسکن های هسته ای رایج عبارتند از اسکن استخوان، اسکن PET، اسکن تیروئید، اسکن MUGA و اسکن گالیوم. نوع اسکن انجام شده بستگی به این دارد که پزشک شما می خواهد کدام قسمت از بدن را بررسی کند. پس از اسکن، مواد رادیواکتیو در بدن شما به مرور زمان رادیواکتیویته خود را از دست خواهند داد. همچنین ممکن است از طریق ادرار یا مدفوع از بدن شما خارج شود.

• اسکن استخوان:

اسکن استخوان نوعی اسکن هسته ای است که برای بررسی نواحی غیر طبیعی یا آسیب در استخوان ها انجام می شود. آنها ممکن است برای تشخیص سرطان استخوان یا سرطانی که به استخوان ها گسترش یافته است (که تومورهای استخوان متاستاتیک نیز نامیده می شوند) استفاده شوند. قبل از این آزمایش، مقدار بسیار کمی از مواد رادیواکتیو به رگ شما تزریق می شود. همانطور که در خون حرکت می کند، مواد در نواحی غیر طبیعی استخوان جمع می شوند. مناطقی که مواد جمع آوری می شوند در تصاویر گرفته شده توسط یک اسکنر خاص نشان داده می شوند. به این مناطق «نقاط داغ» می گویند.

• اسکن PET (اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون):

اسکن PET می تواند تفاوت هایی را در فعالیت بافت های بدن شما نشان دهد. از مقدار کمی از ماده رادیواکتیو متصل به قند استفاده می کند. (به آن رادیونوکلئید یا رادیودارو یا رادیواکتیو ردیاب می گویند) ردیاب در خون شما قرار می گیرد. بیش از یک ساعت یا بیشتر، در سلول های فوق فعال مانند سلول های سرطانی جمع می شود. سپس از یک اسکنر مخصوص برای دیدن جایی که ردیاب در بدن شما جمع شده است، استفاده می شود. اسکن PET و CT اغلب با هم انجام می شود که به آن PET/CT گفته می شود. تصاویر دقیقی از ساختار درون بدن به همراه اطلاعاتی در مورد فعالیت سلول ها و بافت ها ارائه می دهد. اسکن PET نوعی اسکن هسته ای است که تصاویر سه بعدی دقیقی از نواحی داخل بدن شما که گلوکز می گیرند، می سازد. از آنجایی که سلول های سرطانی معمولاً گلوکز بیشتری نسبت به سلول های سالم مصرف می کنند، می توان از این تصاویر برای یافتن سرطان در بدن استفاده کرد.
در طول اسکن، روی میزی که از طریق اسکنر به جلو و عقب حرکت می کند، بی حرکت دراز می کشید.

• سونوگرافی یا اولتراسوند:

در معاینه اولتراسوند از امواج صوتی با انرژی بالا استفاده می شود که افراد قادر به شنیدن آنها نیستند. امواج صوتی از بافت های داخل بدن شما منعکس می شود. یک کامپیوتر از این پژواک ها برای ایجاد تصاویری از نواحی داخل بدن شما استفاده می کند. این عکس سونوگرافی نام دارد. در طول معاینه اولتراسوند، روی یک میز دراز می کشید در حالی که یک متخصص به آرامی وسیله ای به نام مبدل را روی پوست قسمتی از بدن که در حال بررسی است حرکت می دهد. مبدل با یک ژل پوشانده شده است که باعث می شود راحت تر روی پوست سر بخورد.