اطلاعاتی درباره بکارگیری امواج اولتراسوند در تشخیص بیماری ها

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

بیماری به ناهنجاری در بدن یا روان می گویند که به علت ناراحتی، اختلال عملکرد یا تنش در بیمار یا سایر افراد مرتبط با او ایجاد می گردد. یکی از روشهای تشخیص بیماری ها سونوگرافی می باشد. سونوگرافی نوعی روش تصویربرداری است که در حوزه پزشکی استفاده می شود. در این روش تصویربرداری، امواج فراصوتی با فرکانس بالا کاربرد دارد، بنابراین مضرات احتمالی سایر روش های تصویربرداری را که در آن از اشعه ایکس استفاده می شود، ندارد. بخشی از دستگاه به نام پروب روی بدن بیمار قرار می گیرد.

امواج فراصوتی با قرار گرفتن پروب روی بدن به داخل بدن و به سمت عضو مورد نظر ارسال می شود. امواج فراصوتی بازگشتی توسط دستگاه دریافت و پروسسورهای موجود در آن با استفاده از رایانه و نرم افزارهای تخصصی، امواج فراصوتی دریافتی را به تصویر تبدیل می کنند. به این ترتیب تصاویری از اعضای داخلی بدن بیمار تهیه می شود که در تشخیص به پزشک کمک بسیار زیادی می کند.

کاربردهای امواج اولتراسوند

سونوگرافی در تشخیص طیف متنوعی از عارضه ها و ارزیابی آسیب اعضای بدن بر اثر بیماری کاربرد دارد و به پزشکان در ارزیابی علائمی همچون موارد زیر کمک می کند:

• درد
• تورم
• عفونت

همچنین از سونوگرافی در موارد زیر نیز استفاده می شود:

• هدایت روش هایی همچون سوزن بیوپسی، سوزن هایی که برای نمونه برداری سلولی از ناحیه غیر عادی برای آزمایش لاپاروسکوپی انجام می شود.
• تصویربرداری از پستان و هدایت بیوپسی سرطان پستان
• تشخیص برخی از بیماری های قلبی شامل مشکلات دریچه و ناراحتی قلبی و ارزیابی آسیب های بعد از حمله قلبی.
• تشخیص امکان وجود عفونت های لگنی
• مشخص شدن مشکلات ساختاری رحم
• امکان تشخیص تومورهای لگنی
• بررسی وجود یا عدم وجود کیست
• بررسی وجود تومورهای فیبروئیدی

سونوگرافی داپلر به پزشک به تشخیص و ارزیابی موارد زیر کمک می کند:

• انسداد جریان خون (مانند لخته شدن)
• تنگ شدن عروق
• تومورها و ناهنجاری های عروقی مادرزادی
• کاهش و یا قطع جریان خون به برخی اعضای بدن
• وجود کالکشن های عفونی و تخلیه آنها
• در بعضی موارد که شخص، دارای علائم التهاب آپاندیس یا پاره شدن زائده آپاندیس باشد پزشک دستور سونوگرافی شکم و لگن اورژانسی می دهند.

مزایای استفاده از امواج اولتراسوند

سونوگرافی با مزایای بسیاری همراه است:

1. معمولاً بدون درد هستند و نیازی به سوزن، تزریق و برش ندارند.
2. بیماران در معرض تشعشعات یونیزه کننده قرار نمی گیرند.
3. سونوگرافی تصاویری از بافت های نرمی فراهم می کند که در اشعه X به خوبی نمایش داده نمی شوند.
4. سونوگرافی به طور گسترده در دسترس است و ارزان تر از سایر روش ها است.

انواع سونوگرافی

1. سونوگرافی واژینال : این سونوگرافی برای تولید تصاویر از داخل واژن مورد استفاده قرار می گیرد که معمولاً در ماه های اولیه بارداری انجام می شود.
2. سونوگرافی معمولی: از این سونوگرافی در نواحی مختلف بدن استفاده می شود و همچنین برای تولید تصاویر دو بعدی از جنین مورد استفاده قرار می گیرد.
3. سونوگرافی تخصصی: این سونوگرافی مانند سونوگرافی معمولی است اما معمولاً برای مشکلی خاصی از آن استفاده می شود و تجهیزات آن پیشرفته تر است.
4. سونوگرافی رنگی یا کالر داپلر: این سونوگرافی تصاویری را از اجسام متحرک مانند سلول های خونی تهیه می کند .
5. سونوگرافی سه بعدی: از این سونوگرافی برای تهیه تصاویر سه بعدی از جنین در حال رشد استفاده می شود و با استفاده از پروپ های مخصوص انجام می شود.
6. سونوگرافی 4 بعدی یا 3 بعدی داینامیک: این سونوگرافی برای دیدن صورت و حرکات جنین استفاده می شود که با استفاده از پروپ های مخصوص انجام می شود.
7. اکوکاردیوگرافی جنینی: از این روش برای ارزیابی مشکلات نقص قلب مادرزادی می باشد و با استفاده از امواج اولتراسوند آناتومی و عملکرد قلب جنین را مورد بررسی قرار می دهند.

آمادگی جهت سونوگرافی

آماده سازی برای انجام سونوگرافی به نوع سونوگرافی بسته دارد. برای برخی از موارد، پزشک از بیمار می خواهد که از ۱۲ ساعت قبل از سونوگرافی ناشتا باشد. در این مدت نباید غذایی خورده شود و یا مایعات نوشیده شود. در دیگر موارد از بیمار خواسته می شود که تا ۲ ساعت قبل از سونوگرافی تا ۶ لیوان آب بنوشد و در این مدت از دفع ادرار خودداری کند. در این شرایط تا زمانی که سونوگرافی انجام می شود، مثانه باید پر باشد.

عوارض امواج اولتراسوند

سونوگرافی را می توان عکس برداری بدون درد با استفاده از امواج فراصوت تعریف کرد که ممکن است این امواج آسیب زننده به نظر برسند. در واقع سونوگرافی به طور کامل روی پوست انجام می شود و به اعضای داخلی بدن نمی رسد.