آیا زنان زیر ۴۰ سال باید ماموگرافی انجام دهند؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

سرطان سینه یکی از شایع ترین انواع سرطان در زنان است. تشخیص سرطان سینه در مراحل اولیه، روند درمان را کمتر دردناک و مثبت می کند. ماموگرافی به طور گسترده در غربالگری و تشخیص بیماری های پستان استفاده می شود که یک سیستم تصویربرداری رادیولوژیک با استفاده از اشعه ایکس با دوز پایین است. این روش که به ویژه زنان بالای 40 سال باید حداقل سالی یک بار در مرکز تخصصی ماموگرافی انجام دهند، امکان تشخیص بیماری های سینه را فراهم می کند.

به لطف ماموگرافی، تغییراتی در بافت پستان که در معاینه پزشک قابل مشاهده نیست، واکنش های خوب یا بد را می توان تشخیص داد. در این روش، خطر پرتوهای ماموگرافی یکی از نگرانی های بیماران است. زنان در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه باید با پزشک خود در مورد اینکه آیا ماموگرافی را از سن 40 سالگی شروع کنند یا خیر صحبت کنند. انجام ماموگرافی زیر 40 سال در حالت کلی توصیه نشده است؛ زیرا با توجه به بالا بودن سطح هورمون های استروژن و پروژسترون در بدن زنان جوان، خطر بروز سرطان سینه ناشی از تشعشع بیشتر است.

کاربردهای ماموگرافی

• ماموگرافی ریسک مرگ به علت سرطان سینه را کاهش می دهد و برای تشخیص انواع سرطان پستان، از جمله سرطان داکتال تهاجمی و لوبولار تهاجمی کاربردی است.
• ماموگرافی توانایی پزشک را در تشخیص تومورهای کوچک بالا می برد. هنگامی که سرطان کوچک است، گزینه های درمانی بیشتری در دسترس هستند.
• استفاده از ماموگرافی احتمال تشخیص بافت های غیرطبیعی مجاری شیر را موسوم به کارسینوم داکتال درجا افزایش می دهد.
• غربالگری بانوان بالای 40 سال از نظر سرطان پستان
• ارزیابی بیمارانی که توده مشترک در پستان دارند.
• پیگیری درمان بیماران رادیوتراپی یا ماستکتومی شده است.
• پیگیری پستان مقابل در فردی که یک سینه مبتلا به سرطان سینه را برداشته است.

سن انجام ماموگرافی

نهادهای مختلف توصیه های متفاوتی درباره زمان آغاز آزمایش های ماموگرافی برای هر شخص دارند. خانم هایی که با خطر کمتری برای سرطان سینه روبرو هستند یعنی هیچگونه سابقه خانوادگی سرطان یا عامل های خطرزای سرطان را ندارند می توانند تا سن 45 سالگی صبر کنند و ماموگرافی انجام ندهند؛ ولی خانم هایی که احتمال خطر سرطان برای آنها بیشتر است لازم است در سن پایین تر و دفعات بیشتر از سایر زنان آزمایش ماموگرافی انجام دهند. به طور کلی زنان می توانند از سن 40 سالگی آزمایش های ماموگرافی انجام دهند.

آمادگی جهت انجام ماموگرافی

بهتر است پزشک را از وجود هرگونه جراحی که در گذشته انجام شده و یا مصرف هورمون و یا سابقه وجود سرطان سینه در خانواده خود آگاه کنید؛ اما در کل هیچ آمادگی خاصی پیش از انجام ماموگرافی نیاز نیست و برای شخص هیچ محدودیت غذایی وجود ندارد. بهتر است در روزهای نزدیک به دوران عادت ماهانه و یا حتی روزهای خونریزی ماموگرافی انجام نشود.

روش انجام ماموگرافی

این آزمایش معمولاً به صورت ایستاده انجام می شود. تکنسین، پستان شما را بر روی یک صفحه قرار می دهد. در حین آزمایش هر کدام از سینه ها بین دو صفحه قرار می گیرد. این عمل باعث مسطح و یکنواخت شدن پستان ها شده تا بتوان تصاویر واضحی را از بافت پستان با حداقل دور اشعه تهیه نمود. فشرده شدن سینه بین دو صفحه ممکن است کمی موجب ناراحتی به مدت چند دقیقه برای فرد ایجاد کند. صفحه متحرک بالایی با نزدیک شدن به صفحه ثابت پایین موجب فشرده شدن بافت سینه خواهد شد. سپس دستگاه شروع به گرفتن تصویر می نماید.

این روش برای سینه دیگر نیز تکرار می شود و از شخص تقاضا می شود تا مشابه روش قبل عمل نماید. صفحه دستگاه ماموگرافی برای گرفتن تصاویر اشعه ایکس از زاویه دیگر باید بچرخد تا عکس دیگری از زاویه مخالف گرفته شود. با این عکس دو تصویر از دو زاویه پستان حاصل خواهد شد.

هزینه ماموگرافی

هزینه ماموگرافی براساس تعرفه وزارت بهداشت بخش خصوصی محاسبه می شود. هزینه انجام این تصویربرداری به عواملی چون یک طرفه بودن یا دو طرفه بودن و میزان بزرگنمایی بستگی دارد. نوع روش ماموگرافی نیز می تواند قیمت ماموگرافی را تغییر دهد.

عوارض ماموگرافی

ماموگرافی، بافت پستان ها را با مقادیر اندکی از پرتوهای رادیواکتیو مواجه می سازد؛ اما معمولاً فایده های این تکنیک تصویر برداری بیشتر از مضرات آن است. با این حال توصیه می شود اگر باردار هستید، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید تا در خصوص گزینه های جایگزین تصمیم گیری شود. اگر ریسک آسیب به جنین و مادر بسیار کم است، انجام ماموگرافی های مکرر و دوره ای در افراد بارداری که در معرض ریسک بالای ابتلا به سرطان پستان هستند توصیه نمی شود.