اولین قدم برای یادگیری تکلم در کودک چیست

دکتر سعید ملایری [ شنوایی شناسی ]آدرس وب سایت : www.samakonline.ir
آدرس مطب : تهران ،انتهای خیابان امام خمینی سپه غربی نرسیده به بزرگراه یادگار امام خمینی ،پلاک 1386 تلفن مطب : 66845959 - 021

در سه ماهگی کودک به صدای شما گوش میدهد، چهره شما را درحالیکه صحبت میکنید نگاه میکند و به سمت صداها، موسیقی و اصوات دیگر که از اطراف شنیده میشوند، برمیگردد.کودکان قبل از صحبت کردن کامل مراحلی را طی می کنند که به نظر می رسد در اکثر آن ها مشابه است. در این مقاله با مراحل و روش های کمک برای سریع تر شدن این فرآیند آشنا خواهید شد.پیش از این که کودکان بتوانند واقعاً صحبت کنند، با صداها بازی کرده و غان و غون میکنند. این گفتار کودکانه است و به نظر میرسد این شیوه صحبت در کودکان در همه جای دنیا شبیه به هم است."مراحل مهم یادگیری تکلم کودک در سه سال اول زندگی اش اتفاق میافتد"

اما چه زمانی اولین کلمات کودک را میشنوید ؟
مراحل مهم یادگیری تکلم در سه سال اول زندگی که مغز کودک به سرعت در حال رشد است، اتفاق میافتد. در این زمان توسعه تکلم کودک بستگی به مهارتهای شما در گفتار کودکانه و نیز مهارتهای کودک دارد.

چه زمانی اولین کلمات کودک را میشنوید ؟
اولین گفتار کودکانه غیرکلامی است و بلافاصله پس از تولد اتفاق میافتد. کودک چهره خود را در هم میکشد، گریه میکند و دست و پا میزند تا انواع احساسات و نیازهای فیزیکی خود از ترس و گرسنگی تا ناکامی و سیری را نشان دهد. والدین خوب یاد میگیرند که انواع گریههای کودک را گوشداده و تفسیر کنند.این که دقیقاً چه زمانی کودک اولین کلمات مشخص خود را میگوید از کودکی تا کودک دیگر بسیار متفاوت است، اما اگر کودک شما در رشد تکلم خود، به هر یک از مراحل مهم زیر دست پیدا نکرد، با پزشک درباره آن صحبت کنید.

نقاط عطف تکلم کودک
گفتار کودک در سه ماهگی :
در سه ماهگی کودک به صدای شما گوش میدهد، چهره شما را درحالیکه صحبت میکنید نگاه میکند و به سمت صداها، موسیقی و اصوات دیگر که از اطراف شنیده میشوند، برمیگردد. بسیاری از نوزادان صدای زن را به مرد ترجیح میدهند. بسیاری از نوزادان نیز صداها و موسیقیهایی را که در دوران جنینی میشنیدند را ترجیح میدهند. در پایان سه ماهگی کودکان شروع به درآوردن اصوات تکراری و یکنواخت مصوت از خود میکنند.

گفتار کودک در شش ماهگی :
در شش ماهگی کودک با اصوات مختلف شروع به غان و غون میکند. مثلاً ممکن است بگوید “با-با” یا “دا دا”. در پایان شش یا هفت ماهگی کودکان به اسم خود واکنش نشان میدهند و زبان مادری خود را تشخیص میدهند و از تن صدا برای بیان خوشحالی یا ناراحتی استفاده میکنند. برخی از والدین مشتاق، “با با” گفتن کودک را اولین کلمه کودک تفسیر میکنند (آن را به معنی بابا میگیرند) اما در این سن این صداها معمولاً هنوز به صورت تصادفی از هجاها ساخته میشوند و معنی یا مفهوم واقعی ندارند.

گفتار کودک در نه ماهگی :
کودک پس از نه ماهگی میتواند چند واژه معدود اصلی مانند “نه” و “بای بای” را درک کند. همچنین میتواند از طیف گستردهای از صامتها و تن صدا استفاده کند.

گفتار کودک در دوازده ماهگی :
بیشتر کودکان چند کلمه ساده مانند مامان و بابا را در پایان دوازده ماهگی میتوانند ادا کنند، در این سن با شنیدن این صداها میتوانید کلمه واقعی مامان و بابا را از صحبت او برداشت کنید. در این سن کودکان درخواستهای کوتاهی مانند “آن را زمین بگذار” را درک کرده و اگر بخواهند واکنش نشان میدهند.

گفتار کودک در ۱۸ ماهگی :
کودکان در این سن تا ده کلمه ساده را میتوانند بگویند و میتوانند به اشیاء، مردم، و اعضای بدن که از آنها نام میبرید، اشاره کنند. آنها کلمات یا صداهایی را که از شما میشنوند، مانند آخرین واژه در جملهای که بیان کردید، را تکرار میکنند اما اغلب ابتدا یا انتهای کلمات را ادا نمیکنند. مثلاً ممکن است به جای “مامان” بگویند “ماما” یا به جای “میخوام” بگویند “اِخام”.

"کودکان سعی میکنند صدای والدینشان را تقلید کنند و همان تن صدا را ایجاد کنند"
گفتار کودک در دو سالگی :
در این سن کودک چند کلمه را در کنار هم میگذارد و جملات دو تا چهار کلمهای درست میکند مانند “بای بای ماما” یا “شیر میخوام”. کودک در این سن یاد میگیرد که کلمات فقط به معنی اشیا نیستند و مفاهیم انتزاعی مانند “مال من” را نیز درک میکنند.

گفتار کودک در سه سالگی :
در این سن دایره لغات کودک به سرعت گسترده شده است. بازیهایی مانند نقش بازی کردن، درک زبان انتزاعی و نمادینی مانند “اکنون”، احساساتی مانند “ناراحتی”، و مفاهیم سه بعدی مانند “داخل و خارج” را بهبود میبخشد.

آیا میتوانید به کودک صحبت کردن را یاد دهید ؟
کودکان مدتها پیش از این که بتوانند به وضوح صحبت کنند، چیزهایی را که میگویید متوجه میشوند. بسیاری از کودکان ابتدا تنها یک تا دو کلمه را میتوانند بیان کنند در صورتی که ۲۵ کلمه (یا بیشتر) را ممکن است درک کنند.

با اقدامات زیر میتوانید به کودک کمک کنید صحبت کردن را یاد بگیرد :
توجه کنید :
کودک ممکن است با بلند کردن دستان خود به سمت شما، بخواهد شما را متوجه کند که دوست دارد او را بغل کنید، یا اسباببازی در دست شما بگذارد به این منظور که با او بازی کنید یا بشقاب غذا را از خود دور کند تا متوجه شوید که سیر شده است. به این تلاش در برقراری ارتباط غیرکلامی واکنش نشان دهید، لبخند بزنید و توجه کنید تا به تلاش برای صحبت کردن تشویق شود.

گوش دهید :
به غان و غون و اصواتی که کودک ادا میکند دقت کنید و با درآوردن اصوات مشابه به او پاسخ دهید. کودکان سعی میکنند صدای والدینشان را تقلید کنند و همان تن صدا را ایجاد کنند تا شبیه چیزی که شنیدهاند باشد. بنابراین صبور باشید و به او فرصت زیادی بدهید.

تشویق کنید :
حتی در مقابل کمترین تلاشی که کودک برای صحبت کردن انجام داده، با لبخند و تحسین و تشویق به او واکنش نشان دهید. کودکان با واکنش بزرگسالان اطراف خود، قدرت تکلم را یاد میگیرد.

تقلید :
کودکان عاشق شنیدن صدای والدین هستند. صحبت کردن والدین با کودک به افزایش توانایی در صحبت کردن کودک کمک میکند. هرقدر بیشتر با کودک صحبت کنید و از کلمات کوتاه، ساده، اما صحیح استفاده کنید (مثلاً وقتی کودک میگوید “گُبه” شما بگویید “گربه”) بیشتر کودک تلاش میکند صحبت کند.

جزئیات بیشتر :
اگر کودک به ظرف ماکارونی اشاره میکند و صداهایی در میآورد فقط به او ماکارونی بیشتر ندهید. به جای این کار بگویید: بازم ماکارونی میخوای؟ غذا خوشمزه شده، نه؟ (بیشتر و جزئی تر با او صحبت کنید)

توضیح دهید :
درباره کاری که انجام میدهید مثلاً در حین ظرف شستن، غذا خوردن، لباس پوشاندن و … برای او توضیح دهید. مثلاً بگویید “حالا این جوراب آبی رو پات میکنم” یا “حالا این گوشت رو برات میبرم”. به این صورت کودک حرفهای شما را با این اشیاء و تجربهها مرتبط میکند.

بازی :
کودک را به بازی و نقش بازی کردن با صدای بلند تشویق کنید تا هنگامی که بزرگتر میشود مهارتهای کلامی او بیشتر شود.

بلند بخوانید :
وقتی والدین با صدای بلند برای کودک کتاب میخوانند، به واسطه این احساس آرامش و لذت، او به مطالعه علاقهمند میشود و در تمام طول زندگی علاقه او به کتاب حفظ میشود.

صبور باشید :
حتی اگر متوجه نمیشوید کودک چه میگوید، تلاشتان را ادامه دهید. به آرامی و شمرده چیزی را که فکر میکنید کودک گفته است برای او تکرار کنید و بپرسید درست فهمیدهاید یا نه. وقتی با این کار به کودک توجه و علاقه نشان میدهید کودک احساس میکند برای ادامه صحبت کردن تشویق شده است.

بگذارید کودک گفتگو را هدایت کند :
در حین بازی از علایق و توجه کودک پیروی کنید تا نشان دهید که ارتباط برقرار کردن دو طرفه است و شامل صحبت کردن و گوش دادن، و رهبری و پیروی میشود.

"به اولین کلماتی که کودک به زبان میآورد، واکنش دهید و نشان دهید که به او توجه میکنید"
اگر نگران تأخیر در تکلم کودک هستید
به دنبال علائم تأخیر قابلتوجه در تکلم کودک خود باشید و اگر احساس میکنید مشکلی وجود دارد با پزشک صحبت کنید. تأخیر در تکلم به دلایل گوناگون ممکن است اتفاق بیفتد اما هرچه زودتر مشکل تکلم کودک تشخیص داده شود، زمان بیشتری برای حل مشکل و کمک به کسب کامل این مهارت پیش از سن مدرسه وجود دارد. پس از مشاوره با متخصص برخی از اقداماتی که میتوانید برای کمک به کودک در این زمینه انجام دهید در زیر آمده است:

تست شنوایی انجام دهید :
از هر هزار نوزاد سه نفر مشکل کم شنوایی دارند که میتواند به تأخیر در توانایی تکلم منجر شود. در برخی بیمارستانها بلافاصله پس از زایمان تست شنوایی کودک انجام میشود. در صورتی که تست شنوایی در مورد کودک شما انجام نشده است در سه ماهگی او را برای معاینه کامل شنوایی نزد پزشک ببرید.

غربالگری رشدی را در نظر داشته باشید :
به طور مثال ۱۷% کودکان در آمریکا ناتوانی رفتاری یا رشدی مانند اوتیسم، ناتوانی ذهنی (که عقبماندگی ذهنی نیز خوانده میشود) یا اختلال کمبود توجه و بیش فعالی دارند. از پزشک خود درباره غربالگری این مشکلات رشدی که موجب تأخیر در تکلم میشوند سؤال کنید.

اولین قدم برای یادگیری تکلم در کودک چیست ؟
اولین کلماتی که کودک به زبان میآورد را با صحبت کردن، آواز خواندن و ادای اصوات تشویق کنید. واکنش مثبت نشان دهید و نشان دهید که به او توجه میکنید. این بهترین کاری است که برای حرف زدن کودک میتوانید انجام دهید.

به متخصص گفتار درمانی مراجعه کنید :
گفتار درمانگر میتواند اختلالات گفتاری، زبان و صدا را تشخیص داده و درمان کند. درمان ممکن است شامل ارائه توصیههایی به والدین و بازیهایی برای بهبود مشکلات کودک و بهبود مهارتهای زبانی کودک باشد.
منبع:niniban.com