توصیه های تغذیه ای برای بیماران مبتلا به میگرن

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

واژه میگرن از لفظ یونانی hemicrine (به معنی نیمی از سر) گرفته شده است كه خود این كلمه ریشه در زبان مصری دارد. میگرن نوعی اختلال سردرد است كه با تركیب متنوعی از تغییرات عصبی و گوارشی مشخص می شود . دردمیگرن اغلب اوقات به صورت درد ضربان دار یك طرفه است كه ابتدا خفیف است وكم كم شدید می شود . دردهای میگرنی در همه موارد با بی اشتهایی وتهوع وگاهی اوقات با استفراغ همراه هستند. در هنگام حملات میگرنی ، بیماران به وضوح دچار تحمل نكردن نور هستند(فتوفوبی) و برای استراحت، به محلی تاریك می روند. ممكن است تحمل نكردن صدا (فنوفوبی) و گاهی اوقات تحمل نكردن بوها(osmophobia) نیز وجود داشته باشد . در كودكان میگرن اغلب با حملات درد شكم، بیماری حركت(( motion sickness و اختلالات خواب همراه است.

شروع دیررس میگرن در سنین بالای 50 سال نادر است، با وجود این، عود میگرنی که بهبود یافته است، غیر معمول نیست. تشخیص بیماری بر اساس خصوصیات سردرد و علائم همراه صورت می گیرد. چرا که نتایج معاینه فیزیکی ومطالعات آزمایشگاهی به طور معمول طبیعی است. در مورد میگرن انواع متعددی از آن توصیف شده اند که شایعترین آن ها عبارتند از: میگرن معمولی(میگرن بدون وجود پیش درآمد یا اورا) ومیگرن کلاسیک(میگرن همرا با اورا). حمله های سردرد میگرن به طور معمول صبح ها و اغلب آخر هفته شروع می شود. هر حمله از چند ساعت تا چند روز به طول می انجامد، وتعداد حمله ها در هر ماه بین یک بار تا سه بار تکرار می شود.

یک سردرد میگرنی دارای دو مرحله است: الف- مرحله پیش درآمد(aura) : در این مرحله مجراهای خونی مغز منغبض می شوند و علاوم این مرحله عبارتند از : اختلال در گفتار، مشکلات بینایی، بی حسی، سوزش خفیف، کم سو شدن چشم، وجود صدا در گوش، ضعف و کرختی در اندام. بیشتر اوقات دیده شده است که به علت سردرد میگرن ، آشفتگی هایی در سیستم گردش خون و عروق به وجود می آید. دست و پا (به ویژه انگشتان ) در حین حمله های درد ، سرد و به عکس پیشانی خیلی گرم می شود. این مرحله وعلائم آن کمتر از یک سال طول می کشد. افراد تا پایان این مرحله باید کمی صبر کنند. ب- مرحله مغزی یا سفالیک((cephalic .دراین مرحله مجراهای خونی مغز، منبسط می شوند وعلائم این مرحله عبارتند از: دردهای ضربان دار در کنار سر، تهوع و حال به هم خوردگی، حساسیت زیاد به صدا ونور، کاهش اشتها واحتقان در بینی. مرحله سفالیک حدود دو ساعت تا حداکثر سه روز طول می کشد. بنابراین بهتر است تا قبل از شروع میگرن از داروهای خود استفاده کنید و با پرهیزهای لازم ، شدت آن را کاهش دهید.

بر اساس متون روانشناسی مرضی، حدود ده درصد جمعیت کل جهان به سردرد میگرن مبتلا هستند و همه انواع میگرن ، در هر سنی ، از اوایل کودکی تا بعد از آن می تواند شروع شود. با این وجود حمله های میگرن کمتر از 5 سالگی رخ می دهد و بسشترین سن شیوع بیماری در دوران بلوغ و اوایل بزرگسالی است. با افزایش سن ، زنان بیش از مردان از سردردهای میگرنی رنج می برند ، زیرا شیوع میگرن در زنان حدود 15 درصد و در مردان 7 درصد گزارش شده است. همچنین شیوع میگرن در میان شهرنشینان بیشتر از روستائیان است.

عوامل غذایی تشدیدکننده میگرن عبارتند از :
1- گلوتامات : نمک یا اسیدآمینه ای که در بافت های عصبی موجود است. این ماده در محصولات آماده شده به میزان زیادی وجود دارد. به این منظور باید برچسب روی محصولات را به دقت مطالعه کرد. این ماده در کنسروهای متفاوت و غذاهای یخی وجود دارد.

2- آمین ها : بعضی غذاهای حاوی آمین ها ، فعال کننده رگ ها هستند و به نظر می رسد آغازگر انقباض رگ های خونی در مغز باشند. گمان می رود تیرآمین و فنیل اتیل آمین دو ماده اصلی مسبب این مشکل باشند. اگرچه سایر آمین ها نیز ممکن است اثرات مشابهی داشته باشند . در زیر به بررسی منابع برخی آمین ها می پردازیم. تیرآمین(tyramine) در الکل، برخی پنیرهای مانده ، میوه ها وسبزی های کال و فاسد، خوراک کلم ، مخمرها ، انواع آجیل ، ماهی شور ، کنسرو شاه ماهی ، خامه ترش ، آواکادو ، سوسیس های تخمیری و گوشت های مانده یا چرب وجود دارد. فنیل اتیل آمین(phenylethylamine) در کاکائو، شکلات، پنیرو مواد غذایی ای که دارای این سه خوراکی هستند یافت می شود. اکتوپامین((octopamine در مرکباتی مثل لیمو پرتقال ، گریپ فروت و غیره یافت می شود. مواد غذایی نامبرده از گروه آمین ها باعث افزایش آزاد شدن سروتونین در مغز می شود و اعصاب مغز را تحریک کرده همچنین ایجاد سردرد می کند.

3- مس : گمان می رود که مس در متابولیسم آمین های فعال کننده رگ ها (vasoactive ) نقش داشته باشد و احتمال بروز حمله میگرن را افزایش دهد . آجیل ها ، شکلات ، جوانه گندم و صدف خوراکی از منابع غذایی حاوی مس به شمار می روند . پرتقال و گریپ فروت و نارنگی باید از رژیم غذایی حذف شوند . زیرا مرکبات جذب روده ای مس را افزایش می دهند و ممکن است در فرآیند آغاز حمله های میگرن نقش داشته باشند.

4- کافئین : زیاد مصرف کردن و یا کاهش کافئین در بدن نیز در تشدید میگرن موثر است . همچنین ترک ناگهانی مصرف چای و قهوه ، که هر دو کافئین دارند ، ممکن است در برخی اشخاص مستعد ، زمینه ساز بروز میگرن باشد.

5- مواد غذایی چرب و سرخ شده : مواد چرب و مواد غذایی ای که با روغن زیاد سرخ می شوند عامل تشدید میگرن هستند.

6- نیتریت : سوسیس و گوشت نمک سود که به آن ها ماده نگه دارنده نیتریت افزوده شده است ، نباید مصرف شود ، چون می توانند عامل بروز میگرن در افراد مستعد باشند.

غذاهای مفید در مورد بیماران مبتلا به میگرن به شرح زیر می باشد. مرغ ، خروس و بوقلمون از دسته غذاهای کم چرب و غنی از پروتئین هستند. مصرف غذاهای پروتئینی منجر به نوسان میزان قند خون نمی شود. گمان می رود که کمبود میزان قند خون از جمله عوامل میگرن است. غذاهای پروتئین دار نظیر تخم مرغ ، گوشت گاو وحبوبات باید در هر وعده غذایی گنجانده شود. مصرف میان وعده های حاوی پروتئین فراوان نیز مفید است . سیب، گلابی ، گیلاس ، زردآلو و انگور میوه هایی هستند که مصرف آن ها موجب افزایش منظم قند خون می شود این میوه ها میان وعده های غذایی بسیار خوبی برای حفظ و کنترل قند خون هستند. حلیم جو، نان چاودار و حبوباتی نظیر لوبیا قرمز، عدس سبز و قرمز، نخود ولوبیا همگی دارای فیبرهای محلول بوده و به تثبیت قند خون کمک می کنند. این غذاها منابع خوب کربوهیدرات بوده و حبوبات نیز منابع خوب پروتئین هستند.