درمان ضایعات عروقی با لیزر

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

لیزر در واقع یک طول موج خاص از نور است که به شدت تقویت شده و با اهداف مختلف به پوست تابانده می شود. با توجه به طول موج هر دستگاه لیزر یک ساختار مشخص در پوست جذب حداکثر انرژی لیزر را خواهد داشت و در نهایت با انرژی گرمایی که در بافت هدف ایجاد می شود تخریب هدف و اثرات بالینی حاصل می گردد. نقطه هدف در لیزرهای ضایعات عروقی اکسی هموگلوبولین داخل عروقی است و لذا آسیب حرارتی اساسا محدود به عروق خونی پوست می باشد.

برای درمان تلانژکتازی باید درلایه ی اینتیما در دیواره ی عروق به اندازه ی70 درجه ی سانتیگراد به مدت بیشتر از 1 میلی ثانیه حرارت ایجاد نمود. این فرآیند سبب تخریب عروق نازک موجود درمحدوده ی تلانژکتازی خواهد شد . در این فرآیند، حرارت سبب ایجاد انعقاد خون موجود در این عروق و در نهایت از هم گسیختگی عروق ریز می شود . باید بدانیم که دیواره ی عروق ریز عموماً در مقابل نور همه ی طول موج ها، حالت شفاف دارند و نمی توانند به عنوان یک جاذب حرارت (Heat absorber) (کروموفور) عمل نمایند . از این رو، فرآیند درمان در تلانژکتازی برجذب نور توسط هموگلوبین و اکسی هموگلوبین درون عروق متمرکز می شود . نور جذب شده توسط هموگلوبین و اکسی همو گلوبین درون عروق به حرارت تبدیل می شود و این حرارت درنهایت به دیواره ی عروق رگ ها منتقل شده و تأثیر نهایی را بر جای می گذارد . هموگلوبین بیشتر از همه، طول موج های ۴۳۲و ۵۵۶ نانومتر را جذب می نماید و جذب نور اکسی هموگلوبین بیشتر در طول موج های ۴۱۴ ، ۵۴۲ و ۵۷۶ نانومتر انجام می شود.

درمان لیزر ضایعات عروقی شامل خالهای مادرزادی عروقی، ماه گرفتگی و لک های شرابی (port wine stain) در 25 سال گذشته پیشرفت بسزایی را داشته است. اولین بار توسط آندرسون و پریش دراوایل دهه 80 میلادی لیزر عروقی بکار گرفته شد؛ و از آن زمان چندین سیستم جدید لیزر جهت درمان ضایعات عروقی بوجود آمد.لیزر در واقع یک طول موج خاص از نور است که به شدت تقویت شده و با اهداف مختلف به پوست تابانده می شود. با توجه به طول موج هر دستگاه لیزر یک ساختار مشخص در پوست جذب حداکثر انرژی لیزر را خواهد داشت و در نهایت با انرژی گرمایی که در بافت هدف ایجاد می شود تخریب هدف و اثرات بالینی حاصل می گردد. نقطه هدف در لیزرهای ضایعات عروقی اکسی هموگلوبولین داخل عروقی است و لذا آسیب حرارتی اساسا محدود به عروق خونی پوست می باشد.

لیزرهای اولیه عروقی با تکنولوژی تابش مداوم نور لیزر(continuous-wave mode lasers) سبب آسیب ساختارهای غیر عروقی پوست و در نهایت ایجاد اسکار می شدند اما در سیستمهای جدید که با تابش پالسی Pulsed laser systems)) کار می کنند تخریب محدود به عروق بوده و عوارض بسیار محدود است. دستگاههای لیزر عروقی متنوع هستند و شامل لیزر PDL، Nd YAG:1064، KTP، IPL و سایر سیستم ها می باشند که با توجه به نوع ضایعه عروقی، عمق ضایعه، تایپ پوستی بیمار و اندازه ضایعه توسط متخصصین پوست و لیزر جهت درمان انتخاب شده و با تغییر پارامترهای متغیر دستگاه در موترد مختلف بکار می روند. در واقع لیزر پالسی PDL با طول موج 585 و 595 نانومتر اساس درمان ضایعات عروقی مادرزادی و اکتسابی می باشد که نتایج عالی و عوارض ناچیزی مانند کبودی موقت را بدنبال دارد.

ليزر ان دى يگ ، اين ليزر از منبع Nd : YAG1064 از درون كريستال KTP خارج مي شود. طول موج آن 532nm است و حداكثر جذب آن توسط اكسي هموگلوبين انجام مي شود كه اختصاصاً براي عروق جلدي مفيد است.اين ليزر غالباً در درمان تلانژكتازي كاربرد دارد و براي درمان عروق با قطر بزرگ چندين جلسه درمان لازم است. اين نوع ليزر نيز مانند APTDL ، ادم ، درد و پورپوری كمتری دارد

بطور کلی ضایعات عروقی پوستی به دو دسته تقسیم می شوند :
1- ضایعات مادرزادی :
شامل همانژیوم مادرزادی، خال لک شرابی (port wine stain)، ساختارهای غیرطبیعی وریدی (venous malformation) می باشند که معمولا در سر و گردن بوده و در دوران شیرخوارگی ایجاد می شوند. یکی از شایعترین و موثرترین موارد کاربرد لیزر درمان لکهای عروقی شرابی می باشد. در واقع port-wine یک ساختار غیر طبیعی عروقی مادرزادی است که ابتدا بصورت نواحی تغییررنگ صورتی روشن و قرمز معمولا در صورت است که بدون تمایل به بهبودی با گذشت زمان بتدریج تیره تر و برجسته تر شده و به رنگ ارغوانی تیره در می آید. لیزر عروقی PDL (pulse dye laser) درمان ارجح و انتخابی این ضایعه بوده، عوارض حداقل و اثرات بالینی بسیار رضایت بخش داشته و در جلسات درمانی متعدد با فواصل 6 هفته انجام میشود. معمولا بهبودی حدود 80% پس از 10-8 جلسه لیزر درمانی در مورد خال لکه شرابی بدست می آید.

2- ضایعات اکتسابی :
شامل مویرگ های گشاد شده (تلانژکتازی)، خال های عروقی به رنگ گیلاس (cherry angioma)، گرانولوم پیوژنیک (ضایعه عروقی قرمز و برجسته ناشی از ضربات که به آسانی خونریزی می کند) و ضایعات وریدی مانند venous lake می باشند که در هر سنی بطور خودبخودی یا ناشی از ضربات، نور آفتاب یا تغییرات هورمونی رخ می دهند.لیزر درمانی در درمان وریدهای گشاد شده پا و عروق ریز متسع شده صورت نیز بکار می رود؛ که معمولا طول موج های کمتر جهت ضایعات سطحی ترمانند تلانژکتازی های صورت و طول موج های بلندتر برای ضایعات عمق تر مثل واریس های ظریف پا تا اندازه حداکثر قطر 4 میلیمتر بکار می رود. البته در مورد واریس اندام تحتانی، درمان اولیه و انتخابی جهت اکثر بیماران اسکلروتراپی (تزریقات داخل رگی مخصوص جهت از بین بردن عروق واریسی) می باشد که در این موارد درمان ترکیبی اسکلروتراپی و انجام لیزر جهت عروق ظریف تر و سطحی تر موثرتراست و نیز در موارد مقاوم به اسکلروتراپی می توان از لیزرهای عروقی استفاده کرد.

نکته مهم در لیزر درمانی ضایعات عروقی آن است که بیماران بایستی قبل از درمان و در طول جلسات درمانی و بعد از آن از نور آفتاب پرهیز کنند ، چرا که مواجهه طولانی و مستقیم با نور آفتاب سبب کاهش اثر درمانی لیزر و ایجاد عوارض جانبی مانند تغییرات رنگ پوست بشکل تیره یا روشن شدن می شود.جهت بهبود لیزر درمانی ضایعات عروقی و رسیدن به نتایج ایده آل تر تحقیقات بیشتر نیاز است و با پیشرفت علم در زمینه لیزرهای عروقی، سیستم های جدیدتر با عوارض بسیار کم و اثرات مطلوب به حوزه درمانی وارد خواهد شد.