علائم و درمان نرمی غضروف کشکک زانو یا کندرومالاسی

دکتر علی فرخانی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drfarkhani.com
آدرس مطب : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، کوی26 تلفن مطب : 32367465 - 031

زانو، بزرگترین مفصل در بدن است. این مفصل به شکلی است که بتواند وزن زیادی را تحمل کند، ثبات داشته باشد و حرکت کند. مفصل زانو از چهار استخوان تشکیل شده است: استخوان ران پا (فمور)، ساق پا (تیبیا یا درشت نی)، نازک نی (فیبولا) و کشکک زانو (پتلا). در این مفصل همچنین سه سطح بین استخوانی وجود دارد: سطح بین استخوان ران و کشکک زانو (پتلافمورال)، سطح بین استخوان ساق پا و استخوان ران پا (تیبیافمورال) و سطح بین استخوان های درشت نی و نازک نی (تیبیوفیبولار). کشکک زانو یک استخوان سزاموئید است، به این معنا که این استخوان در یک تاندون قرار گرفته (توسط بافت تاندون احاطه شده). استخوان کشکک زانو نیز در تاندون های چهارسررانی قرار دارد. دو مورد از شایع ترین مشکلاتی که برای کشکک زانو پیش می آید عبارتند از: سندرم درد پتلا فمورال یا درد جلوی زانو و سندرم درد کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک زانو .

اغلب متخصصان طب فیزیکی معتقدند که کندرومالاسی زانو باید مانند هر آسیب دیگری در زانو، در ابتدا با روش های غیرجراحی درمان شود. متخصصین ما در کلینیک تخصصی طب فیزیکی و توانبخشی دکتر فرخانی در انجام درمان های غیرجراحی مانند ماساژتراپی ، درمان دستی ، اولتراسوند ، تزریق PRP ، TENS و اوزون تراپی تخصص و مهارت ویژه دارند و می توانند با کمک این روش های درمانی درد زانوی شما را تسکین دهند و بروز مجدد درد جلوگیری کنند. ما به خوبی می دانیم که یک برنامه ی درمانی خاص، برای هر کسی مناسب نیست و برای هر یک از بیماران خود یک برنامه ی درمانی اختصاصی در نظر می گیریم. ما روش های معمول و قدیمی درمان را با نوآوری و ابداع ترکیب می کنیم تا در مورد هر بیمار، به بهترین نتایج درمانی ممکن دست یابیم.

کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک زانو چیست؟

نرمی غضروفزانو یا پتلا به معنای التهاب سطح پشتی استخوان کشکک زانو و در نتیجه نرم شدن غضروف سطح آن است. کندرومالاسی در واقع به فرآیند نرم شدن غضروف در تمامی مفاصل بدن گفته می شود که در مورد کندرومالاسی پتلا منظور ، نرمی غضروف زیر کشکک زانو است. غضروف ها روی سطح استخوان مفاصل شما را پوشانده اند و فشارهای وارد شده به مفصل بر اثر انجام فعالیت های روزانه را جذب می کنند. ممکن است این غضروف بر اثر وارد شدن ضربه یا فشار مستقیم به کشکک زانو در حین انجام ورزش یا فعالیت های سنگین دیگر، آسیب ببیند. در واقع این آسیب در بین افراد جوان و سنین بیست و سی سالگی، نسبتا شایع است، چرا که این دسته از افراد نسبت به سایرین فعالیت بدنی بیشتری دارند.

علل کندرومالاسی

شایع ترین علل ابتلا به نرمی غضروفزانو عبارتند از:

• نرم شدن یا تحلیل رفتن غضروف به علت فرسایش مفصل و سایش استخوان ها یا ابتلا به آرتروز زانو
• حرکت کشکک زانو روی شیار استخئان فمور به شکل ناصحیح که موجب ساییدگی و فرسایش سطح غضروفی در زیر کشکک زانو می شود.
• وارد شدن ضربه ی شدید به استخوان کشکک زانو نیز می تواند موجب آسیب به سطح غضروفی در زیر کشکک زانو شود.

علائم کندرومالاسی

• درد زانو در ناحیه کشکک زانو خصوصا در هنگام نشستن و بلند شدن روی زانوها، دوزانو نشستن، دویدن و بالا و پایین رفتن از پله ها (خصوصا پایین رفتن)
• خالی کردن ناگهانی زانو
• احساس قفل کردن زانو یا گیر کردن چیزی در زانو، احساس ساییدگی یا شنیدن صدا از زانو یا احساس وجود چیزی زبر مانند کاغذ سمباده در زیر کشکک زانو
• تورم مفصل زانو: تورم ممکن است تنها در ناحیه کشکک زانو یا دورتادور آن باشد.
• مشکل در حرکت کشکک زانو یا محدود شدن دامنه ی حرکتی آن

تشخیص کندرومالاسی

• طی معاینات اولیه ابتدا پزشک به شرح حال بیمار گوش می دهد و در مورد سوابق پزشکی او سوال کرده و او را معاینه فیزیکی می کند.
• همچنین در ادامه می توان از روش های تست و تشخیص دیگری برای بررسی ابتلا به کندرومالاسی بهره برد.
• برای بررسی محل قرارگیری کشکک زانو می توان از تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس بهره برد.

درمان کندرومالاسی

مداخلات پزشکی

اولین قدم در درمان این است که از انجام فعالیت هایی که موجب شدید شدن درد زانو می شود و بر زانو فشار وارد می کند، خودداری کنید.

• RICE : rest (استراحت)، ice (کمپرس سرد)، compression (بانداژ فشاری)، elevation (بالا گرفتن زانو) که به کاهش التهاب بورس های زانو کمک می کند.
• مصرف داروهای NSAID (داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) برای کاهش درد و التهاب زانو
• استفاده از زانوبند طبی برای بهبود ثبات و پایداری در مفصل زانو و بهبودی نحوه ی حرکت کردن کشکک زانو بر روی شیار استخوان فمور

فیزیوتراپی

• مداخلات فیزیوتراپی به طور کلی شامل به کارگیری متدها و روش های درمانی مخصوص فیزیوتراپی به منظور اصلاح مشکل تشخیص داده شده در زانو، پیشگیری از بروز مجدد مشکل در آینده و دستیابی به اهداف خاص بیمار از انجام درمان میباشد.
• در زمانی که درد یا آسیب زانو بسیار حاد است، انجام درمان های فیزیوتراپی کاملا محتاطانه خواهد بود تا از شدت گرفتن آسیب جلوگیری شود. در این مرحله، تاکید بر استراحت کردن و کاهش التهاب و اجتناب از انجام دادن فعالیت هایی است که موجب بدتر شدن وضعیت زانو می شوند.
• بعد از آن که التهاب اولیه زانو کاهش یافت، درمان به شیوه ای جدی تر ادامه پیدا می کند و برای محل آسیب دیده ورزش های کششی و تقویتی تجویز می شود تا حرکت نرمال کشکک زانو بازیابی شود و همچنین کشکک زانو در محل خود ثابت شود و دچار انحراف نشده و به شیوه ی صحیحی روی شیار فمور حرکت کند.

متدهای درمانی پرکاربرد در فیزیوتراپی عبارتند از:

• تکنیک های درمان دستی: درمان های دستی شامل روش های ماساژ بافت نرم و کشش و حرکت دادن عضلات و تاندون ها و جااندازی مفاصل توسط متخصص طب فیزیکی می شود. این تکنیک ها به منظور بهبود نحوه ی حرکت کشکک زانو، کاهش گرفتگی عضلات و بافت های خارجی زانو و بهبود راستای قرارگیری کشکک زانو می باشد. استفاده از تکنیک های موبیلیزاسیون به کاهش درد زانو نیز کمک می کند.
• ورزش و حرکات اصلاحی: شامل حرکات کششی و حرکات قدرتی برای بازیابی دامنه ی حرکتی مفصل و تقویت عضلاتی که از مفصل زانو پشتیبانی می کنند و همچنین موجب ثبات کشکک زانو می شوند. برنامه ی تمرینی به نحوی طرح ریزی می شود که نحوه ی حرکت کشکک زانو در شیار استخوان فمور را بهبود دهد. در اغلب موارد، تمرکز حرکات و تمرینات بر عضلات چهارسرران میانی و عضلات لگن است.

• بازتوانی عصبی - عضلانی: این روش درمانی به منظور ایجاد پایداری و ثبات در زانو، تقویت پاها و بهبود توان حرکتی و نحوهی حرکت کردن زانوها در موقعیت های مختلف (مانند دوید، دوزانو زدن، نشستن و برخاستن و پریدن) می باشد تا در هنگام انجام فعالیت های روزانه، فشار کمتری به ناحیه پتلافمورال (ناحیه بین کشکک زانو و استخوان فمور) وارد شود.
• روش های درمانی: از جمله استفاده از اولتراسوند، تحریک عصبی ، TENS، مگنت تراپی ، لیزر سرد، شاک ویوتراپی و دیگر مدالیته های درمانی برای کاهش درد و التهاب در ساختارهای درگیر در آسیب می شود.

• تزریق در مفصل: تزریق اوزون در مفصل موجب بهبود متابولیسم در بافت غضروفی و احتمالا بهبود اتصال غضروف به استخوان می شود در 80 درصد مواقع، تزریق اوزون موجب بهبود علائم بالینی بیمار می شود. سایر تزریقاتی که برای بهبود کندرومالاسی انجام می شود عبارتند از تزریق PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) و تزریق کورتیزون در ناحیه آسیب دیده.
• ارائه برنامه های درمان خانگی: این برنامه ها شامل تمرینات کششی و تقویتی و تمرینات افزایش ثبات و دستور العمل هایی در مورد چگونگی انجام کارهای روزانه به منظور کمک به بیمار جهت بهبودی سریع تر و رسیدن به فاز بعدی توان بخشی می باشد.

جراحی کندرومالاسی

در مواردی که هیچ یک از روش های درمان غیرجراحی موثر نباشند، ممکن است انجام جراحی مد نظر قرار گیرد. طی این جراحی، ساختارهای بافتی در اطراف کشکک زانو تا حدی آزادسازی می شوند به نحوی که کشکک زانو در راستای صحیح قرار گیرد و درست در جای خود در شیار استخوان فمور حرکت کند. جراحی تنها در مواردی تجویز میشود که آسیب بیمار بسیار شدید باشد و ساختارهای بافتی موجود در قسمت خارجی زانو نیاز به آزادسازی داشته باشند. به این عمل آزادسازی خارجی گفته می شود.

پیش آگهی (وضعیت بیمار در آینده)

به طور کلی، بیماران به خوبی به روش های درمان غیرجراحی پاسخ می دهند. بسیار مهم است که بعد از این که التهاب غضروف کشکک زانو کاهش یافت و قدرت حرکتی مفصل بازیابی شد، شخص به تدریج به فعالیت های قبلی خود بازگردد. ارائه برخی دستورالعمل ها به بیمار در مورد نحوه ی انجام فعالیت های روزانه یا فعالیت های ورزشی، احتمال بازگشت آسیب را کمتر می کند. مدت زمان لازم برای بهبودی به شدت آسیب بستگی دارد. در اغلب موارد بازگشت کامل بیمار به سطح فعالیت های قبلی اش بین 4 تا 6 هفته طول می کشد. در صورت انجام جراحی هایی مانند جراحی آزادسازی خارجی ممکن است بهبودی کامل بیمار و بازگشت به کارایی و عملکرد اولیه بین 6 تا 8 هفته طول بکشد.

پیشگیری از کندرومالاسی

برای پیشگیری از بروز مجدد آسیب لازم است بیماران موارد زیر را مد نظر داشته باشند:

• ایجاد تغییراتی به منظور صلح کار یا فعالیت های روزانه، برای مثال: اجتناب از دوزانو زد، بلند شدن روی زانوها یا پوشیدن زانوبند طبی برای جلوگیری از وارد شدن فشار یا ضربه ی غیرمنتظره به زانو
• حفظ انعطاف پذیری و قدرت عضلات زانو برای کاهش فشار بر کشکک زانو و جلوگیری از انحراف مجدد آن
• اجتناب از انجام دادن فعالیت های مکرر و استمراری با زانو