درمان کشیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو جلویی و خلفی (ACL,PCL)

دکتر علی فرخانی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drfarkhani.com
آدرس مطب : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، کوی26 تلفن مطب : 32367465 - 031

زانوی شما توسط چهار رباط اصلی پشتیبانی شده و ثبات خودر ا حفظ می کند: این رباط ها عبارتند از رباط صلیبی قدامی، رباط صلیبی خلفی ، ربا جانبی داخلی و رباط جانبی خارجی. رباط های صلیبی در داخل مفصل زانو قرار دارند و رباط های جانبی در خارج مفصل و در دوطرف آن قرار دارند (رباط داخلی در قسمت داخلی زانو یعنی کنار زانو و جایی که دو زانو به هم برخورد می کنند قرار دارد، و رباط خارجی در قسمت مخالف آن یعنی قسمت بیرونی زانو قرار دارد).

درمان آسیب های رباط ACL و PCL (صلیبی قدامی و صلیبی خلفی) در ابتدا با چندین هفته فیزیوتراپی و توانبخشی آغاز می شود. متخصصین ما در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی دکتر فرخانی به شما تمریناتی را برای توانبخشی زانویتان آموزش می دهند. این تمرینات در ابتدا زیر نظر متخصص انجام شده و در ادامه می توانید آن ها را در خانه انجام دهید. همچنین ممکن است لازم باشد برای حفظ بیشتر ثبات زانو به علت پارگی رباط زانو ، یک بریس یا زانوبند طبی مخصوص بپوشید. هدف ما از برنامه ی درمان و توانبخشی شما این است که دامنه ی حرکتی کامل زانو و قدرت عضلات را بازیابی کنیم.

انواع پارگی رباط

1. پارگی رباط ACL (رباط صلیبی قدامی): آسیب ACL یک آسیب بسیار شایع در ورزش است و معمولا زمانی ایجاد می شود که ورزشکار حرکتی انجام می دهد که زانوی او پیچ می خورد. رباط جانبی داخلی نیز معمولا همراه با رباط صلیبی قدامی آسیب می بیند.
2. پارگی رباط PCL (رباط صلیبی خلفی): این آسیب نسبت به آسیب های ACL کمتر شایع است چرا که این رباط بسیار ضخیم تر و مستحکم تر است و به همین خاطر نسبت به آسیب دیدگی مقاومتر است. رباط PCL معمولا در نتیجه ی آسیب به استخوان تیبیا (استخوان درشت نی یا همان ساق پا) آسیب می بیند. این آسیب خصوصا بیشتر در حالتی رخ می دهد که زانو در حالت خمیده باشد.
3. پارگی رباط MCL (رباز جانبی داخلی): آسیب رباط جانبی داخلی بسیار بیشتر از آسیب رباط جانبی خارجی، شایع است. این آسیب اکثرا به علت ضربه یا فشار مستقیم به زانو ایجاد می شود. این حالت عموما در ورزش های پربرخورد رخ میدهد.
4. پارگی رباط LCL (رباط جانبی خارجی): این آسیب تقریبا نادر است و معمولا بر اثر آسیب به سایر قسمت های زانو ایجاد می شود.

علل پارگی رباط

پارگی رباط معمولا بر اثر انجام دادن حرکاتی اتفاق می افتد که موجب کشیده شدن بیش از حد رباط و خارج از محدوده ی تحمل رباط می شود. این حرکات معمولا به طور سریع و ناگهانی رخ می دهند. برای مثال زمانی که مسیر حرکت شخص ناگهان تغییر می کند، زانوی او می چرخد و یا ضربه ی شدیدی به زانوی او وارد می شود.

علائم پارگی رباط ها

• علائم مرتبط با آسیب رباط های جانبی (LCL و MCL): علائم شایع این آسیب ها عبارتند از تورم، درد موضعی، محدود شدن دامنه ی حرکتی مفصل و احتمالا شنیدن صدایی از زانو در هنگام رخ دادن آسیب.
• علائم مرتبط با آسیب رباط های صلیبی (َPCL و ACL): آسیب رباط های صلیبی باعث درد زانو می شودو احتمالا موجب شنیدن صدایی واضح از زانو مانند صدای تق تق یا صدای شکستگی می شود. ممکن است شخص نتواند زانوی خود را به طور کامل صاف کند و ناحیه آسیب دیده به طور چشمگیری متورم می شود. آسیب رباط صلیبی خلفی، موجب درد شدید و تیرکشنده ای می شود که تا ساق پا انتشار می یابد. تورم ناشی از پارگی این رباط معمولا کمتر از تورم ناشی از رباط ACL است. معمولا در زانو احساس ضعف وجود دارد و شخص حس می کند زانوی او به طرف داخل خمیده شده است.

روش های درمان پارگی رباط

روش های مختلفی برای درمان کشیدگی رباط صلیبی وجود دارند که ممکن است متخصص طب فیزیکی و توانبخشی آن ها را تجویز کند. تصمیم متخصص به نوع و میزان آسیب دیدگی بستگی دارد. بهبودی بعد از آسیب های رباط می تواند بسیار خسته کننده و کسالت آور باشد اما لازم است شما در این مورد بسیار صبور باشید و باید بدانید که ممکن است زمان نسبتا زیادی طول بکشد تا بافت آسیب دیدهی شما به طور کامل بهبود پیدا کند و آسیب دیدگی کاملا برطرف شود. ممکن است شما در مدت زمان نتوانید کارهایی که سابقا انجام می دادید را انجام دهید. آسیب دیدگی های مختلف هر کدام به روش درمانی ویژه ای نیاز دارند، پس بهتر است که در این مورد با یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مشورت کنید.

دارودرمانی

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوبروفن که به صورت غیر تجویزی نیز قابل تهیه هستند، می توانند در کاهش میزان درد و تورم موثر باشند. اما در نظر داشته باشید که شما تا دو روز پس از آسیب دیدگی نباید داروهای NSAID را مصرف کنید چرا که این داروها روند بهبودی شما را به تاخیر می اندازند. در صورتی که درد شما بسیار شدید باشد، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی می تواند داروهای مسکن قویتری برای شما تجویز کند.

فیزیوتراپی

در صورتی که آسیب دیدگی شما پیچیده یا بسیار شدید باشد و برای مدت زمان بیش از 6 یا 8 هفته ادامه پیدا کند، متخصص طب فیزیکی یک برنامه ی توان بخشی برای شما تدوین می کند تا به آرامی با انجام دادن تمریناتی، زانوی خود را قوی کنید و عملکرد و کارایی آن را مانند سابق بازیابید.در صورتی که آسیب شما از نوع پارگی رباط ACL یا PCL باشد، لازم است با جراح و فیزیوتراپیست مشورت کنید تا آن ها تصمیم بگیرند که شما باید زانوی خود را جراحی کنید یا بدون انجام جراحی نیز می توانید آسیب خود را کنترل کرده و بهبود پیدا کنید.در صورتی که اقدام به انجام جراحی نکنید، فیزیوتراپیست شما برنامه ی درمانی برای شما تدوین می کند که عضلات پای شما را قوی کند و میزان استقامت و هماهنگی عضلات و مفصل شما را بالا ببرد تا بتوانید به انجام کارها و فعالیت های سابق خود بازگردید.

فیزیوتراپیست ها یک راهنما برای مشکلات حرکتی و تعادلی زانو تدوین و منتشر کرده اند که در آن انجام اقدامات زیر توصیه شده است:

• سرمادرمانی و اعمال فشار

فیزیوتراپ برای کنترل تورم زانوی شما یک کمپرس سرد دور زانوی شما قرار می دهد و آن را روی زانو فشار می دهد.

• بریس و زانوبند طبی

برخی از فیزیوتراپیست ها بعد از مدتی که از دوره ی بهبودی شما می گذرد، برای زمانی که ورزش می کنید، به شما زانوبند طبی مخصوص یا بریس زانو می دهند تا پشتیبانی بیشتری از مفصل زانوی شما بشود. فیزیوتراپیست شما، زانوبند طبی را روی زانوی شما تنظیم می کند و به شما آموزش می دهد که چگونه به نحو ایمنی از آن استفاده کنید.

• تمرین برای افزایش توانایی حرکتی شما

فیزیوتراپست شما به شما کمک می کند که به تدریج دامنه حرکتی مفصل خود را افزایش دهید و به شما تمریناتی را آموزش می دهد که می توانید در خانه انجام دهید. تمرکز این حرکات به حرکت دادن زانو در مرز دامنه حرکتی آن است. در اغلب موارد، کمی طول می کشد که این تمرینات تاثیر خود را نشان بدهند.

• تمرین برای افزایش قدرت عضلانی شما

فیزیوتراپیست شما با ترکیبی از تمرینات همراه با اعمال وزن و سایر تمرینات بدون وزنه، به شما کمک می کند که به تدریج بتوانید روی زانوی خود وزن بیاندازید. تمرکز این تمرینات بیشتر بر روی تقویت عضلات همسترینگ و چهارسررانی می باشد و یا ممکن است به انجام تمریناتی برای افزایش دامنه حرکتی برای حفظت از رباط ACL یاPCL محدود شوند. ممکن است فیزیوتراپیست شما برای کمک به بازیابی قدرت عضلانی شما از روش های الکتروتراپی نیز استفاده کند.

• لیزرتراپی

در این روش از اشعه ی لیزر برای درمان آسیب های بافت نرم مانند آسیب رباط استفاده می شود. اعمال اشعه لیزر با شدت پایین موجب کاهش درد و التهاب و تورم زانو شده و روند بهبودی بافت آسیب دیده را تسریع می کند. عملکرد لیزر بدین صورت است که موجب افزایش جریان خون و گردش لنف (در سیستم لنفاوی) در ناحیه آسیب دیده می شود و تولید ماده ی پروستاگلاندین را کاهش می دهد. پروستاگلاندین یک ماده ی شیمیایی است که در واکنش به آسیب دیدگی ترشح شده و موجب بروز درد و التهاب می شود.

• شاک ویوتراپی

شاک ویوتراپی می تواند بخش مهمی از برنامه ی درمان آسیب رباط باشد. شاک ویوتراپی برای درمان آسیب های حاد یا مزمن مانند کشیدگی های خفیف تاندون و رباط، التهاب و یا پارگی تاندون ها و رباط ها کاربرد دارد. شاک ویوتراپیبر چندین پروسه ی متابولیسمی مهم که در روند بهبودی بافت موثر هستند، تاثیر می گذارد. این روش درمانی موجب تحریک بدن برای تشکیل مویرگ های جدید در ناحیه آسیب دیده می شود و میزان حضور عوامل رشد متعددی (گروهی از پروتئین ها) را در ناحیه آسیب دیده افزایش می دهد. این عوامل تاثیر بسزایی در در روند بهبودی بافت آسیب دیده دارند.

• مگنت تراپی

مگنت تراپی به افزایش جریان خون در ناحیه ای که رباط ACL و PCL قرار دارند، کمک می کند. تاندون ها و رباط ها ذخیره ی خونی بسیار کمی دارند و به همین خاطر روند بازسازی و بهبودی آن ها بسیار کند است. با افزایش جریان خون در این بافت ها می توان به بدن شخص کمک کرد که بافت را سریع تر بازسازی کند.

• پی آر پی (PRP)

اخیرا روش تزریق PRP (پلاکت غنی از پلاسما )برای درمان آسیب های بافت نرم مانند پارگی رباط، محبوبیت زیادی پیدا کرده است. PRP مادهای است که از بدن خود بیمار به دست می آید و از پلاسمایی تشکیل شده که در آن میزان پلاکت تا چندین برابر حالت عادی بیشتر است.پلاسما ماده ی کرمی رنگی است که سلول های خونی را در آن معلق هستد و در رگ ها جریان دارد.برای به دست آوردن پلاسمای خون، خون گرفته شده از بیمار سانتریفیوژ می شود.پلاسمای به دست آمده دارای غلظت بالای پلاکت است و به همین خاطر در واقع دارای غلظت بالایی از هفت پروتئین اساسی به نام فاکتورهای رشد است که موجب بهبودی و بازسازی بافت های آسیب دیده میشوند. PRP همچنین دارای پروتئینی است که موجب چسبندگی سلول ها به هم در حین روند بازسازی بافت می شود.

• تزریق موضعی

تزریقات موضعی معمولا در مواردی که آسیب تاندو یا رباط در فاز حاد قرار دارد، انجام می شود در صورتی که بعد از آسیب دیدگی، وجود زخم داخلی در ناحیه آسیب دیده تشخیص داده شود، خون و مایعات اضافی در این ناحیه با سرنگ بیرون کشیده می شوند.کمتر بودن خون و مایعات اضافی در محل آسیب دیدگی موجب می شود که در جای زخم، بافت فیبروزی کمتری تشکیل شود و در صورتی که در جای زخم، بافت فیبروزی کمتری تشکیل شود، بافت آسیب دیده در آینده عملکرد و کارایی بهتری خواهد داشت.ما هچنین اغلب بعد از آسپیراسیون (بیرون کشیدن خون و مایعات اضافی)، ترکیبی از داروی استروئید و داروی آنتی بیوتیک را در محل تزریق می کنیم.این کار موجب تغییرات بسیار چشمگیر در نحوه ی بهبود آسیب دیدگی و کاهش تشکیل بافت فیبروزی در جای زخم می شود. نتایج این کار بهبود چشمگیر در عملکرد تاندون یا رباط آسیب دیده است.

• اوزون تراپی

اوزون تراپی یک روش درمان غیر جراحی برای درمان پارگی و آسیب دیدگی رباط و روش درمان دائمی دردهای مزمن است.در روش اوزون تراپیموادی که تحریک کننده ی تولید کلاژن هستند همراه با گاز اوزون در بافت های همبند تزریق می شوند که این کار موجب بازسازی و ترمیم بافت های همبند آسیب دیده در اطراف مفصل می شود.تزریق اوزون و موارد دیگر در داخل بافت های همبند یا در داخل و اطراف مفصل آسیب دیده انجام می گیرد.

آیا می توان از بروز این آسیب پیشگیری کرد؟

تحقیقات اخیر نشان داده اند که میزان بروز پارگی های رباط ACL و PCL در برخی جوامع خاص کاهش یافته است. بخش اعظم این تحقیقات بر روی زنان ورزشکار انجام شده است چرا که زنان بین 4 تا 6 بار بیشتر از مردان مستعد این آسیب دیدگی هستند. ثابت شده است که انجام برنامه های فیزیوتراپی پیشگیرانه، موجب کاهش 41 درصدی میزان آسیب های رباط در زنانی میشود که فوتبال بازی می کنند.

بر این اساس محققان توصیه های زیر را برای انجام تمرینات پیشگیرانه می کنند:

برنامه ی تمرینی شما باید به نحوی طرح ریزی شود که تعادل، قدرت عضلانی و عملکرد ورزشی شما را بهبود دهد.علاوه بر تقویت عضلات ران و ساق پا، تقویت عضلات شکم و پهلو نیز یکی از مهمترین اجزای برنامه ی تمرینی برای پیشگیری از آسیب دیدگی است.برنامه ی تمرینی باید 2 تا 3 بار در هفته اجرا شود و باید شامل تمرینات مخصوص رشته ی ورزشی شخص نیز باشد. برنامه ی تمرینی نباید کمتر از 6 هفته باشد.