انواع روش های جراحی پروستات و عوارض آنها

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

پروستات غده‌ای به اندازه‌ی یک گردو است که جزو اندام تولید مثلی مردان محسوب می‌شود و در قسمت جلویی راست‌روده و بین مثانه و آلت تناسلی قرار گرفته‌است. این غده مایعی به نام مایع پروستات تولید می‌کند که بخشی از مایع انزال مردان است. از داخل این غده، مجرای ادراری اسپرم‌ها را عبور داده و در نهایت موجب تخلیه‌ی آن می‌شود. پروستات ممکن است دچار بیماری‌های مختلفی گردد که از جمله در مردان بالای 50 سال بسیار شایع هستند. از جمله‌ی بیماری‌های پروستات می‌توان به پروستاتیت (عفونت) حاد باکتریایی، پروستاتیت مزمن باکتریایی، هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات و سرطان پروستات اشاره‌کرد.

بسته به آسیب واردشده به پروستات، روش‌های درمانی مختلفی نیز وجود دارند. انواع پروستاتیت معمولا با آنتی‌بیوتیک و سایر داروها درمان می‌شوند اما برای درمان هایپرپلازی خوش‌خیم و سرطان پروستات معمولا نیاز به انواع جراحی خواهدبود. در ادامه به بررسی جراحی‌های مختلف پروستات و عوارض آنها خواهیم‌ پرداخت.

پروستاتکتومی

پروستاکتومی شامل روش‌های جراحی مختلف است که به از بین بردن بخشی یا تمام غده‌ی پروستات منجر می‌شود.این روش برای درمان سرطان پروستات و درمان پروستات بزرگ‌شده بکار می‌رود. در روش سنتی این نوع جراحی، پوست را برش داده و از طریق حفره‌ی ایجادشده، به پروستات و بافت‌های اطراف آن دسترسی پیدا می‌کنتد. برش می‌تواند در پایین شکم (روش رتروپوبیک) و یا بین مقعد و کیسه‌ی بیضه (روش پرینه‌ای) ایجاد شود که اولویت با برش در پایین شکم است زیرا روش پرینه‌ای احتمال اختلال و ناتوانی در نعوظ پس از جراحی را بالا می‌برد.

در روش‌های جدیدتر برای پروستاکتومی از روش لاپراسکوپی نیز استفاده می‌شود. در روش لاپراسکوپی، برش‌های کوچکی در پوست ایجاد می‌شوند و از طریق لوله‌ها یا بازوهای رباتیک، تغییرات مورد نظر پزشک بر روی پروستات اعمال می‌شود.

عواض جراحی پروستاکتومی

بسته به روش استفاده‌شده برای پروستاکتومی، عوارض زیر ممکن است بروز کند:

• ایجاد زخم و خونریزی
• درد
• احتمال اختلال در نعوظ و ناتوانی جنسی وجود دارد.
• ارگاسم خشک (اسپرم‌ها به جای خروج از بدن، به مثانه وارد می‌شوند).
• با توجه به اینکه انزال صورت نمی‌گیرد و مایع منی به مثانه وارد می‌شود فرد، عقیم شده و امکان زادآوری نخواهد داشت.
• تنگی میزراه ی یا دهانه مثانه
• تشکیل لنفوسل که کیست حاوی‌ لنف است.
• عفونت مجاری ادرار
• بی‌اختیاری در ادرار
• به ندرت آسیب راست‌روده نیز مشاهده شده‌است.

جراحی لیزری پروستات

در این روش، بافت پروستاتی آسیب‌دیده را که مانع جریان طبیعی ادرار است، با استفاده از لیزر و بدون برش پوست از بین می‌برند. این روش بیشتر برای درمان هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات کاربرد دارد.

عوارض جراحی لیزری پروستات

1. ناتوانی در ادرار چند روز پس از جراحی. تا رفع این مشکل از سوند مثانه استفاده می‌شود.
2. عفونت در مجاری ادراری
3. تنگی یا انسداد مجاری ادراری بوسیله‌ی باقی‌مانده‌ی بافتی پس از جراحی
4. ارگاسم خشک (اسپرم‌ها به جای خروج از بدن، به مثانه وارد می‌شوند)
5. با توجه به اینکه انزال صورت نمی‌گیرد و مایع منی به مثانه وارد می‌شود فرد عقیم شده و امکان زادآوری نخواهد داشت.
6. اختلال در نعوظ . این مشکل در جراحی لیزری کمتر از سایر انواع جراحی پروستات ایجاد می‌شود.
7. به دلیل اینکه بخشی از پروستات توسط لیزر از بین می‌رود، احتمال عود مجدد پروستات توسط یخش‌های باقی‌مانده وجود دارد.

3. دسترسی به پروستات از طریق پیشابراه

دسترسی به پروستات از طریق پیشابراه به دو هدف می‌تواند صورت بگیرد. اول برداشتن کامل پروستات یا بخشی از آن که روش TURP نام دارد و برای هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات استفاده می‌شود. در این روش بخشی از پروستات را برش داده و سپس بافت‌های برش‌یافته را از داخل مثانه خالی می‌کنند. در روش دوم که TUIP نام دارد برش‌های کوچکی در پروستات و گردن مثانه ایجاد می‌شود تا جریان ادرار به حالت طبیعی بازگردد.
عوارض جراحی پروستات به روش دسترسی از طریق پیشابراه:

• ناتوانی در ادرار چند روز پس از جراحی. تا رفع این مشکل از سوند ادراری استفاده می‌شود.
• عفونت در مجاری ادراری
• در روش TUIP به دلیل اینکه بخشی از بافت پروستات باقی می‌ماند، احتمال عود مجدد و نیاز به درمان مجدد وجود دارد.
• انزال بازگشتی (مایع منی به جای انزال به بیرون بدن به داخل مثانه وارد می‌شود). این عارضه در TURP بیشتر از TUIP مشاهده‌می‌شود.
• احتمال عقیم‌شدن وجود دارد.
• بی‌اختیاری ادرار از جمله در روش TURP
• اختلال در نعوظ
• تنگی مجاری ادراری
• خونریزی

برای کاهش اثرات مخرب جراحی، پس از جراحی پروستات باید موارد زیر را رعایت کرد:

• برای حداقل 6 هفته از هرگونه کار سنگین خودداری کنید.
• برای حداقل یک هفته از رانندگی اجتناب کنید.
• محل جراحی، برش، زخم و بخیه را تمیز کرده و ضدعفونی کنید.
• از مایعات و فیبر جهت تسهیل عملکرد روده استفاده کنید.

در نهایت باید توجه داشت که روشهای درمانی مختلف با توجه به شرایط هر فرد ممکن است عوارض مختلفی را نشان دهد که بررسی آنها و پاسخ مناسب به آن‌ها باید زیر نظر پزشک متخصص باشد.