آیا رادیولوژی و رادیوگرافی با هم متفاوت هستند؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

رادیوگرافی : پرتونگاری یا رادیوگرافی به شیوه بررسی بدن با تاباندن پرتوهای ایکس بر آن و تولید تصویرهایی بر روی کلیشه یا پرده های حساس را گویند. رادیوگرافی یکی از روش های تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از آن می توان به نحوی درون بدن انسان را دید و از بعضی بیماری های آن اطلاع پیدا کرد. این روش با استفاده از تابش اشعه ایکس به قسمتی از بدن انسان می تواند تصویر مورد نیاز را تهیه کند. رادیوگرافی انواع متفاوتی دارد. پایه ای ترین نوع آن را رادیوگرافی ساده می گویند. رادیوگرافی ساده اولین نوع تصویربرداری یا اشعه ایکس است که توسط بشر اختراع شده و هنوز به طور وسیعی از آن استفاده می شود.

یک تصویر رادیوگرافی ساده معمولاً به صورت یک ورقه پلاستیکی یا سلوفان شفاف است که بر روی آن تصویری سیاه و سفید نقش بسته است. به آن عکس رادیولوژی یا فیلم رادیولوژی هم می گویند. پزشک معمولاً این ورقه را در مقابل نور قرار داده و تصویر را نگاه می کند. به دستگاهی که نور لازم را برای این کار تهیه می کند نگاتوسکوپ می گویند. تقریباً از هر نقطه ای از بدن انسان می توان فیلم رادیولوژی تهیه کرد.

منظور از عکس یا رادیوگرافی ساده ، عکسی است که بدون کاربرد یک ماده خارجی به بدن گرفته می شود. در این روش ، تفکیک حدود اعضاء از یکدیگر مشکل خواهد بود. در رادیوگرافی با مواد کنتراست ، با وارد نمودن مواد خارجی به بدن که نسبت به بافت های نرم تراکم متفاوتی داشته باشند، رنگ یکنواخت آن قسمت را بهم زده و تمایز رنگها حاصل می شود.

کاربرد رادیوگرافی

1. تصویربرداری ساده از اعضای شکمی از جمله شکم، مری، معده، روده، کلیه، لوزه سوم، سنگ کلیه
2. بررسی شکستگی ها در اعضای بدن
3. تصویربرداری از ریه فرد که نقش مهمی در سلامت بدن دارد.
4. تصویربرداری با مواد کنتراست رنگی از جمله مری، معده، کلیه
5. تصویربرداری های رنگی

رادیولوژی : رادیولوژی از کلمه لاتین Radius به معنای پرتو مشتق شده است. رادیولوژی دربرگیرنده رشته های بسیاری است که بر مبنای کاربرد پرتوهای یون ساز برای تشخیص بیماری ها یا درمان آن ها می باشد. این رشته به صورت یک تخصص (دوره چهار ساله رزیدنتی) بعد از اتمام دوره پزشکی ارائه می گردد. ضمناً رشته رادیولوژی (پرتوشناسی تشخیصی) در مقطع کارشناسی نیز به صورت یک دوره چهارساله در دانشکده های پیراپزشکی ارائه می شود.

نحوه عملکرد رادیولوژی

رادیولوژی دارای دستگاهی است برای تشخیص یا درمان نواحی از بدن که دچار اختلال می باشد. این دستگاه با تابش اشعه ایکس بر اعضای بدن، درون بدن را قابل مشاهده کرده و در صورت وجود بیماری آن را تشخیص می دهد. دستگاه رادیولوژی از لامپی تشکیل شده که دارای اشعه ایکس می باشد. برای تصویربرداری از اعضای بدن با بازویی که به پایه ی دستگاه متصل می باشد، اشعه ایکس را منتشر می کند. بر اساس کاربرد رادیوگرافی شکل این دستگاه ها متفاوت می باشد. مثلاً در رادیوگرافی ساده، تصویربرداری بدون دخالت مواد خارجی در بدن انجام می شود که از دقت کافی در بررسی دقیق اعضای بدن برخوردار نمی باشد. در رادیوگرافی با مواد کنتراست، از مواد خارجی در تشخیص دقیق اعضای بدن استفاده می شود. به این صورت که نوعی از مواد خارجی به نواحی مورد نظر بدن که به بافت های نرم واکنش نشان می دهند را وارد بدن می کنند. بر اثر ورود این مواد قسمت های مورد بررسی تغییر رنگ داده و از طریق این تفاوت رنگ ها می توان به نتیجه دلخواه رسید.

کاربرد رادیولوژی

• معمولاً اولین ارزیابی از بیمار، رادیولوژی است. رادیولوژی می تواند اختلالات مختلفی را تشخیص دهد که شامل موارد زیر می باشند:
• آسیب شناسی هایی که باعث کمردرد می شوند به جز امکان تشخیص آسیب شناسی مکانیکی ستون فقرات
• تغییرات در شکل ستون فقرات که در آن رادیولوژی می تواند به طور دقیق تعداد درجه انحنا را مشخص کند.
• لغزش مهره کمر یا ستون فقرات مانند اسپیدیلولیستزیس و آرتروز
• عکس از ریه که در واقع شناسنامه سلامت فرد است.
• عکس های رنگی با کنتراست از مری، معده، کلیه و…
• بررسی های ساده و سریع از شکم، مری، معده، روده، کلیه ها، لوزه سوم، سنگ های کلیه و…
• تشخیص شکستگی ها که از بهترین روش های تشخیصی است.
• عکس های رنگی با کنتراست

رادیولوژیست چه کسی است؟

رادیولوژیست ها پزشکانی هستند که در استفاده از تصویربرداری پزشکی برای تشخیص و معالجه افراد با بیماری های مختلف تخصص دارند. رادیولوژیست ها معمولاً آزمایش های تصویربرداری را انجام نمی دهند. در عوض، آنها اسکن ها را بررسی و تفسیر می کنند تا به تشخیص کمک کنند.

رادیوگرافر

یک رادیوگرافر با تصویربردار پزشکی نقش متفاوتی دارد. متخصصان رادیوگرافی نتایج را تفسیر نمی کنند یا تشخیص نمی دهند. در عوض، آنها متخصصان مراقبت های بهداشتی هستند که اسکن های تصویربرداری را انجام می دهند. آنها با انواع مختلفی از تجهیزات و دستگاه های اسکن را کار می کنند و همچنین بیماران را از طریق فرآیند اسکن راهنمایی می کنند تا از تولید تصاویر با کیفیت اطمینان حاصل کنند. برخی از رادیوگرافر ها انواع اسکن های تصویربرداری را انجام می دهند، در حالی که برخی دیگر در روش های خاصی مانند سونوگرافی یا ماموگرافی تخصص دارند.

تفاوت رادیوگرافیست و رادیولوژیست

تفاوت بزرگ بین رادیوگرافیست ها و رادیولوژیست ها آموزش و تعلیماتی است که برای تکمیل آنها لازم است. متخصص رادیوگرافی پزشک نیست. در عوض، آنها باید یک برنامه آموزش رادیوگرافی را که توسط کمیسیون بررسی مشترک آموزش فناوری رادیولوژی تأیید شده است، به پایان برسانند.

این دو حرفه متفاوت هستند، اما به یکدیگر وابسته اند. رادیولوژیست ها و رادیوگرافرها با هم همکاری می کنند. رادیولوژیست ها برای تهیه اسکن با کیفیت به متخصصان رادیوگرافی وابسته هستند تا بتوانند نتایج را تفسیر کنند. هر دو باید درک درستی از اسکن های مختلف داشته باشند و مراقبت از ایمنی بیمار را به خاطر داشته باشند.