درماتیت آتوپیک چیست و چگونه درمان میشود؟

کلینیک پوست ارکیده [ پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.orkideclinic.ir
آدرس مطب : شهرکرد ، خیابان فردوسی ، حدفاصل چهارراه مولوی و چهارراه فردوسی ، مجتمع پالادیوم ، طبقه دوم تلفن مطب : 32263360 - 038

درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis) یا اگزما و یا نرودرماتیت یک نوع بیماری اگزمایی مزمن است که معمولاً در کودکی آغاز می شود. درماتیت آتوپیک یک بیماری پوستی شایع و ماندگار است. این بیماری درصد زیادی از مردم دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است. آتوپی نوعی آلرژی خاص است که معمولاً با آسم، آلرژی استنشاقی (تب یونجه) و درماتیت مزمن همراه است. درماتیت آتوپیک یک بیماری شناخته شده ارثی است که می تواند اعضای یک خانواده را درگیر کند.

پزشک معمولاً با توجه به ظاهر، میزان عارضه پوستی به وجود آمده و سابقه خانوادگی آسم و یا تب یونجه این بیماری را تشخیص می دهد. کلمه آتوپیک یک کلمه یونانی به معنی «عجیب» و عبارت درماتیت به معنی «التهاب پوستی» است. بسیاری از پزشکان و بیماران از کلمه اگزما برای اشاره به این بیماری پوستی استفاده می کنند. به این بیماری گاهی اوقات به آن neurodermatitis نیز گفته می شود. در صورت بروز درماتیت اتوپیک پوست فرد به شدت ملتهب، قرمز، پوسته پوسته شده و فرد احساس خارش خواهد داشت. علاوه بر موارد گفته شده یکی از عوارض بسیار شایع که مبتلایان به درماتیت آتوپیک از آن شکایت می کنند، خشکی بیش از حد پوست است.

علل ایجاد درماتیت آتوپیک

• علت اگزمای اتوپیک دقیقاً مشخص نیست؛ اما برخی از عوامل با آن مرتبط هستند، مانند: ژنتیک، آلرژی و اگزما خانوادگی.
• سیستم ایمنی: یک سیستم ایمنی که کاملاً رشد نکرده است ممکن است بر توانایی محافظ پوست تأثیر بگذارد.
• عوامل خارجی: این شامل هوای زمستانی، خشکی، درجه حرارت گرم و عدم مرطوب شدن پوست می شود.

علائم اصلی درماتیت آتوپیک

توزیع درماتیت براساس سن فرد فرق می کند و دارای ۳ مرحله است:

درماتیت آتوپیک در شیرخوارگی و نوزادی:

این مرحله از بیماری درماتیت آتوپیک از ۲ ماهگی آغاز می شود و نیمی از این موارد تا ۱۸ ماهگی فروکش می کنند. ٪۶۰ موارد درماتیت آتوپیک از سال اول زندگی مخصوصاً ۲ ماهگی شروع می شود. علائم بیماری درماتیت آتوپیک با قرمزی و پوسته شدن گونه ها آغاز و به سر، گردن، پیشانی، نواحی اکستانسور انتهاها پیشروی می کند. ناحیه پوشک و مرکز صورت (دور دهان و لب) درگیر نمی باشد. ضایعات مترشحه و چرکی و اگزوداتیو هستند.

بزرگی غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) و بروز عفونت ثانویه شایع است. بیماری سیر نوسان دار (خاموشی و تشدید) دارد که با عواملی مثل دندان درآوردن، عفونت تنفسی، تحریکات احساسی و تغییرات آب و هوا مرتبط می باشد.

درماتیت آتوپیک در کودکان:

شروع این مرحله از درماتیت آتوپیک از ۱۸ تا ۲۴ ماهی است که الگوی درگیری ضایعات تغییر می کند و تا ۱۲-۱۰ سالگی ادامه دارد. نواحی شایع درگیر در کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک شامل: نواحی فلکسورها شامل چینهای آرنج، زانو، مچ دست، مچ پا، پلک و طرفین گردن است. به ضایعات طرفین گردن Atopic dirty neck می گویند؛ چراکه موجب پیگمانتاسیون رتیکولر می شود. ضایعات با ادامه پیدا کردن خارش نهایتا ظاهر لیکنیفیکه (شبیه به چرم) پیدا می کنند. در این گروه درگیری دست به همراه تغییرات ناخن شایع است. همچنین احتمال عفونت های ثانویه باکتریال و هرپس سیمپلکس (HSV) در این مرحله وجود دارد.

درماتیت آتوپیک در بزرگسالان (بالغین):

این مرحله از بیماری پوستی درماتیت آتوپیک از ۱۲ سالگی به بعد است. پوست این بیماران خشک است. حالات مختلف درگیری به صورت درگیری منتشر و یا مشابه درگیری کودکان (سطوح فلکسور) وجود دارد. اغلب تجمع باکتری استاف طلایی وجود دارد. در بیماران تیره پوست ضایعات شدیداً پیگمانته و گاهی هیپوپیگمانتاسیون به علت خراشیدگی ایجاد می شود. عفونت HIVدر تشدید یا بروز بیماری نقش دارد.

طبقه بندي درماتيت آتوپيک

درماتيت آتوپيک به ۳ فاز تقسيم مي شود:

فاز شيرخوارگي (از تولد تا ۲ سالگي)، فاز کودکي (از ۲ تا ۱۲ سالگي)، فاز بزرگسالي (۱۲ سالگي تا بزرگسالي).

فاز بالغان درماتيت آتوپيک از زمان بلوغ شروع مي شود. دليل بازگشت مجدد التهاب در اين زمان نامشخص است؛ ولي ممکن است به تغييرات هورموني يا استرس اوايل بلوغ مربوط باشد.ممکن است بزرگسالان تاريخچه اي از درماتيت در سال هاي قبل نداشته باشند؛ ولي اين امر نامعمول است، مانند فاز کودکي، التهاب موضعي يا ليکنيفيکاسيون، شايع ترين الگو است. احتمالاً يک ناحيه يا نواحي متعددي گرفتار مي شوند. الگوهاي ويژه بزرگسالي به شرح زير است:

• گرفتاري نواحي فلکسور: به صورت ليکنيفيکاسيون نواحي فلکسور ديده مي شود.
• درماتيت دست: احتمالاً درماتيت دست شايع ترين تظاهر در بزرگسالان است. بزرگسالان در محيط خانه و در محل کار در معرض مواد شيميايي محرک متنوعي قرار دارند. تحريک، باعث قرمزي و پوسته ريزي سطح پشتي دست و اطراف انگشتان مي شود. خارش پوست به وجود آمده و خاراندن اجتناب ناپذير، باعث ترشح دلمه و در انتها ليکنيفيکاسيون مي شود.
• التهاب دور چشم ها: پلک ها نازک هستند. اغلب با محرک ها مجاورند و به آساني با خاراندن صدمه مي بينند. اغلب بالغان مبتلا به درماتيت آتوپيک، التهابي محدود به پلک هاي فوقاني دارند. اين افراد ادعا مي کنند به چيزي آلرژي دارند؛ اما حذف آلرژن هاي التهابي ممکن است مشکل را حل نکند. مالش عادتي پلک هاي ملتهب به طور تيپيک وجود دارد.
• ليکنيفيکاسيون ناحيه آنوژنيتال: ليکنيفيکاسيون ناحيه آنوژنيتال احتمالاً در بيماران مبتلا به درماتيت آتوپيک از ديگران شايع تر است. نواحي گرم و مرطوب تر ممکن است با خارش تحريک شوند.

میزان شیوع درماتیت آتوپیک

نزدیک به ۲۳۰ میلیون نفر در سرتاسر دنیا، به درماتیت آتوپیک مبتلا هستند و شیوع مادام العمر آن در کشورهای ثروتمندتر، بیش از ۱۵ درصد است. این بیماری معمولاً در افرادی بروز می دهد که به حساسیتی خاص به همراه تب یونجه، آسم و حساسیت های غذایی مبتلا هستند. درماتیت آتوپیک با اینکه در تمامی نژادها بروز می دهد؛ اما برخی نژادها بیشتر مستعد ابتلا به آن هستند. مطالعات ژنتیک، بیانگر وجود شدت های متفاوتی از این بیماری، در میان افراد است.

افراد در معرض خطر درماتیت آتوپیک

• درماتیت آتوپیک معمولاً در دوران شیرخوارگی شروع شده و تا ۲۰ درصد کودکان را نیز مبتلا می کند. نزدیک به ۸۰ درصد کودکان مبتلا، پیش از رسیدن به سن ۶ سالگی به آن دچار شده اند. افراد با هر سنی می توانند به این بیماری مبتلا شوند. با اینکه درماتیت آتوپیک ممکن است در انتهای کودکی و نوجوانی نیز بروز دهد؛ اما شیوع آن در جوانان حداکثر ۲۶ ساله ۵ تا ۱۵ درصد است.
• کودکانی که آلرژی یا اعضای خانواده مبتلا به درماتیت آتوپیک دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به درماتیت آتوپیک دارد.

پیشگیری از اگزمای آتوپیک

• می بایست تا حد امکان از تماس با عوامل تشدید کننده بیماری همچون محرک ها، صابون های قوی، گرمای زیاد، تعریق و مواد حساسیت زا پرهیز کرد.
• استفاده از مرطوب کننده ها به طور مستمر و بخصوص پس از استحمام به منظور نگاه داشتن آب در پوست از اصول مهم پیشگیری است.
• می توان از وازلین یا کرم های مختلفی که برای این منظور در دسترس است استفاده کرد. علاوه بر اینها رعایت نکات زیر می تواند بسیار کمک کننده باشد:
• از تغییرات ناگهانی حرارت و رطوبت در محیط بپرهیزید.
• از تعریق یا گرمای بیش از حد پیشگیری کنید.
• استرس را کاهش دهید.
• از تماس با مواد ایجاد کننده خارش مثل پشم یا سایر محرک ها دور بمانید.
• از صابون های قوی، پاک کننده ها یا ملاسما اجتناب کنید.
• از فاکتور های آلرژن محیطی مثل زوائد حیوانات، زباله و… اجتناب کنید.

درمان های موضعی درماتیت آتوپیک

از استروئیدهای موضعی می توان استفاده کرد. مصرف استروئید موضعی (پماد کورتون) در شب همراه با امولینت در روز برای کنترل بیماری کافی است. در موارد مقاوم و طولانی می توان از تاکرولیموس و پیمکرولیموس موضعی استفاده کرد. (پماد تاکرولیموس و پیمکرولیموس).

درمان های سیستمیک درماتیت آتوپیک:

1. آنتی هیستامین های نسل اول به ویژه هیدروکسی زین در کنترل خارش مؤثر است، لذا با کنترل خارش، خواب بیمار خوب می شود.
2. در موارد شدید و منتشر و ژنرالیزه می توان از استروئیدهای خوراکی (کورتون خوراکی) برای درمان درماتیت آتوپیک برای مدتی کوتاه استفاده کرد. برای جلوگیری از عفونت با استاف طلایی گاهی آنتی بیوتیک های خوراکی تجویز می گردند.
3. در موارد درماتیت آتوپیک مقاوم و پایدار، فتوتراپی با اشعه UV و PUVA موثر است.

عوارض درماتیت آتوپیک

درماتیت عصبی (Neurodermatitis)

خارش و خاراندن طولانی مدت پوست باعث افزایش شدت خارش و در نتیجه ابتلا به درماتیت عصبی (lichen simplex chronicus) می شود.درماتیت عصبی مشکلی است که در آن ناحیه ای از پوست که دائماً خارانده می شود، سفت و چرم مانند می شود.

عفونت های پوست

بعضی اوقات خاراندن پوست باعث شکستن آن شده و در نتیجه زخم های باز و آماده به آلوده شدن به وجود می آید.

عوارض چشمی

درماتیت آتوپیک شدید می تواند باعث عوارض چشمی شده و در نتیجه ممکن است آسیب دائمی به چشم وارد شود.زمانیکه این عوارض رخ دهد، خارش درون و دور پلک ها شدید می شود. اگر شک دارید عوارض اگزمای آتوپیک باعث مشکلات چشمی در شما شده، سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.