کرایوتراپی یا سرما درمانی چگونه انجام می شود؟

دکتر هما فاتحی [ پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drfatehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، ساختمان آژند ، بلوک B ، طبقه سوم ، واحد 309 تلفن مطب : 32245018 - 031

کرایوتراپی، سرما درمانی یا “کرایوسرجری” یک روش ساده و غیرتهاجمی است که در آن از نیتروژن مایع برای فریز کردن و از بین بردن توده ها و دانه هایی که بر روی سطح پوست ظاهر می شوند، استفاده می شود. این یک روش درمانی مؤثر برای ضایعات پوستی پیش سرطانی (کراتوزهای آکتینیک یا آکنه ای) و همچنین سایر بیماری های پوستی مانند زگیل، تگ های پوستی و خال می باشد. استفاده از نیتروژن مایع بر روی ضایعات پوستی به متخصصین پوست این امکان را می دهد تا سلول های آسیب دیده پوست را هدف قرار داده و آن ها را در سطح سلولی از بین ببرند. بعد از فریز کردن، ناحیه آسیب دیده ممکن است تاول بزند و پوسته پوسته شود و باید طی سه تا شش هفته بهبود یابد.

روش انجام کرایوتراپی

در کرایوتراپی یا سرما درمانی معمولاً از نیتروژن مایع که در دمای ۳۲۱- درجه فارنهایت (۱۹۶- درجه سانتیگراد) ذخیره و نگه دارید می شود، برای “یخ زدن” بافت آسیب دیده استفاده می کنند.در محیط های درمان پوستی، جایی که ناحیه ی تحت درمان معمولاً خارجی و نسبتاً کوچک است، نیتروژن مایع غالباً با پنبه یا تکه فوم استعمال می شود. هدف این است که بافت پوست سریع منجمد شود و سپس اجازه داده شود که به آرامی گرم شود که این کار سلول های پوستی را تخریب می کند. بسته به اندازه ناحیه ی تحت درمان، ممکن است نیاز باشد که این مایع بار دیگر استعمال شود.

علاوه بر این، ممکن است پزشک شما با برداشتن مقداری از بافت با یک چاقوی مخصوص آن ناحیه را آماده کند، یا به شما یک داروی اسید سالیسیلیک بدهد تا برای چندین هفته قبل از این درمان، روی محل مورد استعمال کنید.در شرایطی دیگر، ممکن است نیتروژن مایع روی لوله ای به نام کرایوپروب پاشیده شود یا در آن گردش داده شود. هنگامی که از کرایو پروب برای درمان تومورهای داخلی استفاده می شود، پزشک معمولاً از فناوری سونوگرافی یا MRI برای هدایت این لوله استفاده می کند.

اگرچه بیماران در زمان انجام این روش، مقداری درد را تجربه می کنند اما این درد به طور کلی خیلی کم و قابل تحمل است و نیازی به بی حسی موضعی نیست. بیماران می توانند بعد از این درمان از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنند. کرایوتراپی یک روش کم تهاجمی است و به دلیل حداقل بودن زمان، درد و هزینه ای که با خود به همراه دارد، اغلب در اولویت با گزینه های جراحی با شدت بیشتر توصیه می شود.

کاربردهای کاریوتراپی

• در درمان بعضی ضایعات عروقی مانند: انواع همانژیوم ها از جمله سارکوم کاپوزی
• درمان برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم
• تغییر رنگ پوست (پیگمانتاسیون ها): مانند لک های ناشی از آفتاب و لنتیگو
• برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک
• اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها
• کیست ها و ضایعات توموری خوش خیم مانند: میلیا، زائده های گوشتی (skin tag) و کراتوز سباسه

انواع کرایوتراپی

بسته به ماده ای که در دستگاه کاریوتراپی استفاده می شود سه نوع کاریوتراپی وجود دارد که شامل:نیتروژن مایع، یخ دی اکسید کربن و DMEPمی باشد. هم چنین از نظر روش اعمال به دو نوع سوآپ و اسپری تقسیم می شود.

۱-نیتروژن مایع

نیتروزن مایع یکی از اساسی ترین موارد مورد نیاز کرایوتراپی است. نیتروژن مایع دمایی حدود ۱۹۶ درجه سانتی گراد روی پوست ایجاد می کند و چند ثانیه این سرما را در عمق جوش یا زگیل یا دیگر ضایعات ایجاد می کند تا این اختلالات رفع شوند.

برای موارد قوی تر ضایعات پوستی مثل زگیل های قوی ویروسی یا سرطان پوست این کار را چند بار انجام می دهند. یک بار منجمد می کنند و سپس می گذارند ذوب شود و دوباره عمل انجماد را انجام می دهند.

۲-کرایوتراپی با برف دی اکسید کربن

درکرایوتراپی دی اکسید کربن از سیلندری حاوی دی اکسید کربن منجمد با دمای -۷۸٫۵درجه سانتی گراد و یا دوغاب چر از استون استفاده می شود. آن را باید بطور مستقیم درضایعه پدید آمده در پوست بکار برد.

۳-کرایوتراپی باDMEP

DMEP در دمای -۵۷درجه سانتی گراد کار می کند. درقوطی های آئروسل عرضه می شود و برای درمان زگیل بکار برده می شود. بوسیله یک اپلیکاتور فوم که باتوجه به اندازه و محل ضایعه بر روی ضایعه پوستی بین ۱۰ و ۴۰ ثانیه قرار می گیرد. ۲۰ سال پیش متداول ترین ماده محسوب می گردید.

موارد استفاده از کرایوتراپی

• زگیل های ویروسی در کودکان
• زگیل های ویروسی در بزرگسالان من جمله زگیل آلت تناسلی
• زگیل آبدار در بزرگسالان
• کراتوز سبورئیک( زگیل سالمندی)
• اکتینیک کراتوز( ضایعه ای پیش سرطانی که در اثر نور خورشید به وجود می آید)
• زوائد و یا تگ های پوستی
• کنترل و درمان بیماري سالک، بواسیر، یبوست، دردهای پس از عمل جراحی در پرتو درمانی
• از بین بردن چربی های اضافه بدن و از این دست میباشد .
• از بین بردن تغييرات رنگی پوست و لک های ناشی از افتاب
• اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها
• کیست ها و ضایعات توموری خوش خیم
• خال های ملانوسیتیک
• اقسام همانژیوم ها من جمله سارکوم کاپوزی

عوارض کرایوتراپی

• عوارض حاد:شامل: سردرد، تاول و درد در محل ضایعه که به خصوص در مورد کلوئیدها بسیار شدید است.
• عوارض تاخیری:شامل خونریزی، عفونت و تشکیل بیش از حد بافت ترمیمی (گرانولاسیون) است.
• عوارض دائمی:آلوپسی (از بین رفتن دائمی فولیکول های مو)، آتروفی و تحلیل پوست، اسکار دائمی، و کم رنگ شدن محل ضایعه (هیپوپیگمانتاسیون) که ضایعه ی اخیر در افرادی با پوست تیره شایع تر است.

دیگر عوارض کرایوتراپی

خطرات همراه با کرایوتراپی شامل موارد ذیل می شود:

۱-تاول
۲- آسیب به بافت سالم و رگهای خونی در نزدیکی آن
۳-عفونت
۴-از دست دادن احساس، اگر اعصاب آسیب دیده باشد.
۵-درد
۶-زخم
۷-اختلال عملکرد جنسی

مراقبت های بعد از کرایوتراپی

در مراقبت های بعد از کرایوتراپی، فرد کاربر باید یک سری اقدامات پیشگیرانه ای را انجام دهد تا از بروز هرگونه مشکلی در اثر عوارض جانبی سرما درمانی جلوگیری کند. در صورت ظاهر شدن این عوارض، خیلی بهتر است که در مورد آن ها بدانید و یک سری مراحل را برای مراقبت های بعد از کرایوتراپی انجام دهید.

بهتر است که اثرات فیزیولوژیکی سرما درمانی از ابتدا برای فرد مشخص باشد به طوری که هیچ کاربری پس از درمان از ظاهر این اثرات متعجب نشود.

برخی از تأثیراتی که ممکن است بعد از این درمان ایجاد شود، ظاهر شدن تورم و یا تاول در ناحیه ای است که منجمد (فریز) شده است: دلیل این امر این است که نیتروژن مایع مورد استفاده برای انجماد، در دمایی نزدیک به ۲۰۰ درجه زیر صفر قرار دارد که این دمای خیلی پایین می تواند باعث سوختگی در اثر اعمال شدن سرما به پوست از طریق جت فشار هوا شود.

اگرچه تورم ممکن است به خودی خود از بین برود، اما تاول ها معمولاً ۴۸ ساعت بعد و بدون اینکه جای زخمی باقی بگذارند، می ترکند. در این شرایط، کاربر می تواند یک سوزن استریل را به تاول بزند تا آن را برای ترکیدن تحریک کند و همچنین بهتر است از یک ماده ی ضد عفونی کننده برای جلوگیری از عفونت استفاده کند یا ناحیه را با پانسمان تمیز بپوشاند. همچنین علاوه بر هیدراته نگه داشتن پوست، باید مراقب تمیزی و بهداشت ناحیه ای که در معرض سرما قرار گرفته است باشد، این کار را می توان با آب و صابون انجام داد. توصیه دیگر که باید در قالب مراحلی بعد از کرایوتراپی دنبال کنید، استفاده از کرم ضد آفتاب در طی هفته های بعد از درمان برای جلوگیری از پررنگ تر شدن و تیره شدن لکه های باقیمانده است.