سندروم مفصل فاست چیست و چگونه درمان میشود؟

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

مفاصل بین مهره ای فاست، مفاصلی هستند که از طریق زوائد مفصلی بخش قوس مهره ای ایجاد می شوند. هر مهره در ستون فقرات از طریق چهار مفصل فاست به مهره های بالایی و پایینی مجاور خود اتصال می یابد. حرکات طبیعی ستون مهره ها در جهات مختلف، وابسته به سالم بودن مفاصل بین مهره ای پشتی (فاست) و دیسک های بین مهره ای است. این مفاصل در حمایت از ستون فقرات عمل می کنند. مفاصل فاست در ستون فقرات، به کمر انعطاف پذیری لازم را برای خم شدن و چرخیدن می دهند. اعصاب محیطی که از نخاع جدا می شوند، از بین این مفاصل خارج شده و به اندام ها می روند.

مفاصل بین مهره ای در حالت نرمال، دارای غضروفی هستند که به مهره ها کمک می کند تا به نرمی و بدون اصطکاک روی هم حرکت داشته باشند. هرکدام از این مفاصل به منظور محافظت در برابر ساییدگی، دارای مایعی به نام مایع سینوویال می باشند. حال اگر هرکدام از این مفاصل به دلیل آرتروز استخوانی دچار تورم و درد شوند، به آن سندرم مفصل فاست گفته می شود.

علل درد مفاصل فاست (سندروم مفصل فاست)

افزایش سن، آسیب دیدگی و یا فشار زیاد به مفاصل فاست می تواند موجب سندروم مفصل فاست شود. فشار بیش از انداره به مفاصل فاست می تواند به دلیل تخریب تدریجی دیسک های بین مهره ای باشد. نتیجه ی تخریب تدریجی دیسک ها، فروپاشی آنها است. که سبب کم شدن فاصله ی بین مهره ها می گردد. از طرفی هم کم شدن فاصله ی بین مهره ها در عملکرد مفاصل بین آنها تاثیر داشته و غضروف بین این مفاصل را تحت فشار قرار می دهد. حال وارد شدن فشار بیش از حد می تواند سبب از بین رفتن این غضروف شود.

در مراحل شدید آرتروز، غضروف و مایع سینوویالِ مفاصل بین مهره ای به طور کامل از بین رفته و بین استخوان مهره ها سطح تماس مستقیم ایجاد می شود. همین طور در اطراف مفاصل زائده های استخوانی شکل می گیرد. با تشکیل زائده های استخوانی در مفاصل فاست، کم کم محل خروج ریشه های عصبی تنگ شده و این اعصاب تحت فشار قرار می گیرند. همین طور که این زائده های استخوانی در حال گسترش هستند، به تدریج وارد مجرای اصلی ستون فقرات شده، نخاع را تحت فشار قرار داده و سبب تنگ شدن مجرای ستون فقرات می شوند که به آن تنگی مجرای ستون فقرات (Stenosis) می گویند.

مانند بسیاری از مفاصل، تغییرات دژنراتیو نیز می توانند موجب دردناک شدن مفاصل فاست شوند. بدون توجه به اینکه آیا جراحی در ستون فقرات انجام شده است یا خیر، به احتمال زیاد تخریب ستون فقرات به عنوان بخشی از روند پیری رخ می دهد. با این حال ، برخی از انواع جراحی ستون فقرات ممکن است موجب تغییراتی شوند که این تغییرات به نوبه خود می توانند مفاصل فاست را تحت تاثیر قرار دهند.

تاثیر جراحی ستون فقرات در سندوم مفاصل فاست

این مفاصل ممکن است پس از یک عمل جراحی برای درمان فتق دیسک یا فشرده شدن ریشه های عصبی در همان سطح نخاعی به تخریب خود ادامه دهند. به دنبال همجوشی ستون فقرات در یک سطح نخاعی ، حرکت سطح (های) کنار آن ممکن است تغییر کند تا تغییرات همجوشی ایجاد شده جبران شود. این تغییر در الگوی حرکت ممکن است باعث انحطاط و دردناک شدن بخش (های) مجاور شود. تشخیص درد مفاصل فاست بدون تزریق داخل این مفاصل مشکل است. در بیماران مبتلا به کمردرد ، درد ممکن است از بیش از یک منبع در ستون فقرات ایجاد شود. در حالی که جراحی ممکن است یک مشکل را برطرف کند ، درد مفاصل فاست ممکن است قبل از عمل جراحی ستون فقرات تشخیص داده نشده و بنابراین برطرف نشود.

گزینه های درمانی برای درد مفاصل فاست

درمان درد مفاصل فاست ممکن است شامل یک یا ترکیبی از موارد زیر باشد:

• فیزیوتراپی
• دارو درمانی
• مراقبت های کایروپراکتیک/دستکاری دستی

اگر این درمانها نتوانند موجب تسکین درد شوند؛ روشهای دیگری از جمله استفاده از داروهای بی حس کننده به صورت تزریق در مفصل موثر واقع شود. اگر این تزریق ها باعث تسکین کوتاه مدت شود؛ ممکن است یک ریزوتومی برای سوزاندن اعصاب کوچک در مفصل انجام شود.

ریزوتومی فاست

ریزوتومی فاست (ابلیشن عصب) روشی است که برای درمان کمردرد یا درد گردن ناشی از مفاصل فاست دردناک، دیسک برآمده، آرتروز یا التهاب به کار می رود. در روش ریزوتومی فاست، فیبرهای عصبی بسیار ریز که سیگنال های درد را از مفاصل فاست به مغز منتقل می کنند، به شکل انتخابی با استفاده از شکلی از انرژی نابود می شوند.

ریزوتومی فاست با استفاده از شکلی از انرژی به نام فرکانس رادیویی (RF) انجام می شود. هنگامی که این تکنیک با RF انجام می شود، ابلیشن عصب فرکانس رادیویی (RFNA)نامیده می شود. RF از یک میدان انرژی الکترومغناطیسی با امواج رادیویی با فرکانس بسیار بالا ( ۴۰۰ هزار چرخش در ثانیه) استفاده می کند. RF از انرژی امواج رادیویی که از سر یک سوزن عایق (پروب) ارسال می شوند، استفاده می کند. پزشک می تواند مقدار کافی از انرژی را به منظور پختن یک عصب خاص، بدون از بین بردن بافت اطراف آن، به کار ببرد. ریزوتومی فاست را می توان با انرژی لیزر نیز انجام داد (لیزر ریزوتومی فاست)

ریزوتومی به طور موقت توانایی عصب برای انتقال سیگنال های درد به مغز را خاموش می کند. با گذشت زمان عصب مجدداً احیا می شود اما در طول این مدت به احتمال زیاد درد تسکین خواهد یافت. تسکین درد در این روش از ۹ ماه تا ۳ سال متغیر است. اکثر بیماران پس از ریزوتومی، حدود یک سال از درد تسکین خواهند یافت. ابلیشن عصب با فرکانس رادیویی (RFNA) نوع ریزوتومی مفصل فاست است.

تأکید می شود قبل از در نظر گرفتن هرگونه مداخله جراحی ستون فقرات، یک کار تشخیصی کامل برای تعیین همه علل کمر درد انجام شود. این فرایند امکان می دهد تا قبل از جراحی باز، با شناسایی همه دلایلی که ایجاد درد نموده اند؛ موثر بودن سایر روشهای غیرجراحی نیز مورد بررسی قرار گیرد و در صورت انتخاب جراحی باز، در حین عمل دقیقا همه علل ایجاد کننده درد برطرف گردد؛ تا بیمار پس از جراحی باز، همچنان مجبور به تحمل درد نباشد.