سونوگرافی دستگاه گوارش برای تشخیص چه بیماری هایی انجام می شود؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

حفره شکم جدای از دستگاه ادراری و تولیدمثل دربرگیرنده دستگاه‌های متعددی از جمله دستگاه گوارش، کبد، کیسه صفرا، طحال و لوزالعمده (پانکراس) است. این اعضاء به سه گروه توخالی حاوی هوا و گاز (معده، روده باریک، روده بزرگ)، اعضاء توپر (مانند کبد، طحال و ...) و اعضاء توخالی حاوی مایعات (مانند مثانه و کیسه صفرا) تقسیم می‌شوند. سونوگرافی بیشتر برای بررسی اعضاء توپر و توخالی حاوی مایع به کار می‌رود و در این بین مهم‌ترین کاربرد آن در تشخیص بیماری‌های کیسه صفرا است. هوا یا گاز درون اعضاء توخالی مانند معده با انعکاس امواج صوتی مزاحم، مانع از انجام سونوگرافی می‌شوند. لذا داخل معده و روده را نمی‌توان در شرایط عادی دید؛ اما در برخی بیماری‌ها متخصص سونوگرافی با انجام مانورهای خاص قادر است تا جدار معده و روده‌ها و ضخامت آنها را مورد بررسی قرار دهد.

سونوگرافی دستگاه گوارش، رایج‌ترین نوع سونوگرافی است؛ زیرا ارگان‌های زیادی در داخل شکم وجود دارند. اندام‌های اصلی که با سونوگرافی در قسمت فوقانی شکم مشاهده می‌شوند شامل کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده و طحال می‌باشد. در صورتی که فرد در قسمت فوقانی شکم درد داشته باشد این درد می‌تواند مربوط به این اندام‌ و حتی گاهی معده باشد.

بیماریهای قابل‌ تشخیص با سونوگرافی دستگاه گوارش

با سونوگرافی می‌توان تورم کیسه صفرا را در اثر تجمع و غلیظ شدن صفرا به علت سنگ‌ها و تومورها تشخیص داد. همچنین از این روش برای بررسی پوش نوارهای عفونی مانند کیست هیداتیک (انگلی که از طریق خوردن مواد غذایی خصوصاً سبزیجات آلوده به مدفوع سگ مبتلا منتقل می‌شود)، پوش نوارهای مادرزادی، آبسه‌های عفونی و میکروبی کبد، تومورهای کبد و طحال نیز استفاده می‌شود. از سونوگرافی دستگاه گوارش همچنین می‌توان برای تشخیص مواردی مانند آپاندیسیت (التهاب آپاندیس) نیز بهره جست. گاهی دقت سونوگرافی برای بررسی توده ها و متاستازهای کبد (تومورهایی که از دیگر نقاط بدن منشأ گرفته و به کبد رسیده‌اند) حتی از سی‌تی‌اسکن بیشتر است.

به طور کلی در صورتی که فرد دارای مشکلات و ناراحتی‌های زیر باشد ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق‌تر بیماری، سونوگرافی دستگاه گوارش را تجویز کند. این ناراحتی و مشکلات شامل موارد زیر می‌باشند:

• درد شکم
• نفخ شکم
• تست عملکرد غیر طبیعی کبد
• پیگیری بیماری‌های قبلی مانند کیست، سنگ کیسه صفرا، پولیپ
• تشخیص بسیاری از تومورها و سرطان‌ها

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی دستگاه گوارش

• چنانچه قصد انجام سونوگرافی شکمی دارید، باید یک سری مراقبت‌های قبل از انجام سونوگرافی را به خوبی رعایت کنید تا نتایج دقیق‌تری ارائه شود.
• قبل از اینکه سونوگرافی شکمی انجام دهید لازم است ناشتا باشید. بدین معنا است که ۸-۱۲ ساعت قبل چیزی میل نکنید؛ چراکه زمانی که غذا بخورید یا آبی بنوشید ممکن است در حین انجام سونوگرافی شکمی اختلالی برای تکنسین ایجاد شود و نتواند گزارشی دقیق به شما ارائه دهد. البته می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به پزشک خود مراجعه کنید و سؤالاتی هم چون نوشیدن یا مصرف داروهای خاص را بپرسید.
• همینطور از حدود یک روز قبل از سونوگرافی، غذاهای چرب و سنگین نخورید.
• به طور کلی برای انجام هر نوع سونوگرافی همراه داشتن تمامی سوابق پزشکی اخیر بیمار ضروری است.
• بهتر است بدانید وجود هرگونه گاز محتوای شکمی، مانع از انجام سونوگرافی است.

نحوه انجام سونوگرافی دستگاه گوارش

1. پزشک از شما می‌خواهد بر روی تخت دراز بکشید به‌گونه‌ای که دکمه‌های لباس خود را باز کنید. در برخی موارد نیز از شما تقاضا دارند تا لباس خود را با لباس کلینیک که لباسی مخصوص بوده تعویض نمایید.
2. پس از تعویض لباس، رادیولوژیست دستگاه خود را تنظیم می‌کند که برای انجام چه سونوگرافی می‌باشد. بعد از آن مقداری ژل مخصوص که هیچ‌ گونه عوارض جانبی ندارد را بر روی بدن شما قرار می‌دهد. سپس با استفاده از دستگاه پروب، ژل را شروع به مالیدن بر روی شکم شما می‌کند. تصویری از اندام‌های شما با استفاده از دستگاه پروب بر روی مانیتور به نمایش درمی‌آید.

عوارض سونوگرافی دستگاه گوارش

این نوع سونوگرافی برای شما هیچگونه عوارض جانبی ندارد و پرتوهای صوتی که به بدن شما تابیده می‌شود نیز استاندارد و طبیعی می‌باشد به گونه‌ای که با گوش قادر نیستید این نوع صوت را بشنوید. در سونوگرافی دستگاه گوارش، هیچ خطر شناخته شده‌ای برای تصویربرداری وجود ندارد.

هزینه سونوگرافی معده و دستگاه گوارش

هزینه این نوع سونوگرافی با توجه به پوشش بیمه ای و تجویز پزشک برای موارد خاص متغیر است. هزینه های کلی این خدمات طبق تعرفه وزارت بهداشت و درمان محاسبه و دریافت میگردد.