بررسی کیسه صفرا با سونوگرافی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

کیسه صفرا یکی از اعضای بدن می باشد که در قسمت پایین و در کنار کبد قرار دارد. محتوایی که داخل کبد قرار دارد قبل از ترشح شدن در روده، داخل کیسه صفرا جمع آوری می شود و در پاسخ به غذایی که میخوریم، مخصوصاً غذاهای پر چرب، مقداری صفرا را از طریق مجاری صفراوی به داخل روده کوچک میریزد و نقش بسیار مهمی در هضم و جذب چربی های غذایی دارد. صفرا حاوي آب، کلسترول، چربی ها، نمک های صفراوي، پروتئین ها و بیلیروبین است. نمک های صفراوي با چربی ترکیب میشوند و بیلیروبین به صفرا و مدفوع، رنگ زردي میدهد. اگر مایع صفرا حاوي میزان زیادي کلسترول، نمک های صفراوي یا بیلیروبین باشد، در شرایط خاصی میتواند به شکل سنگ سخت گردد.

اصطلاح بیماریهای کیسه صفرا برای چندین نوع بیماری استفاده می شود که می توانند بر کیسه صفرای انسان اثر بگذارند. وظیفه اصلی کیسه صفرا ذخیره صفرای تولید شده توسط کبد و عبور دادن آن از طریق مجرایی ست که داخل روده باریک تخلیه میشود. صفرا به هضم چربی ها در روده باریک کمک می کند. بروز التهاب علت اکثر بیماریهای صفرا است که به خاطر سوزش دیواره های صفرا روی می دهد که به عنوان کوله سیستیت شناخته می شود. این التهاب اغلب به دلیل سنگ صفرای مسدود کننده مجراهای منتهی به روده باریک است و موجب تجمع صفرا می شود. در نهایت ممکن است منجر به نکروز (تخریب بافت) می شود. از روش های تشخیص این بیماری ها سونوگرافی کیسه صفرا میباشد.

مزایای سونوگرافی

• بیماران در معرض تشعشعات یونیزه کننده قرار نمی گیرند و این امر این روش را از تکنیک های تشخیصی مانند اشعه X و اسکن سی تی ایمن تر می سازد. هیچگونه اثر مضر شناخته شده ای هنگام استفاده مستقیم از آن توسط ارائه دهنده خدمات درمانی وجود ندارد.
• بدون درد هستند و نیازی به سوزن، تزریق و برش ندارند.
• سونوگرافی به طور گسترده در دسترس است و ارزان تر از سایر روش ها است.
• سونوگرافی تصاویری از بافت های نرمی فراهم می کند که در اشعه X به خوبی نمایش داده نمی شوند.

موارد استفاده از سونوگرافی کیسه صفرا

• بررسی علت درد شکم
• تشخیص سنگ صفرا و مجاری صفراوی

انواع بیماری های کیسه صفرا

سنگ صفراوی

صفرا حاوي کلسترول و مواد دیگر است. در صورتی که غلظت کلسترول در صفرا بالا برود و یا غلظت بعضی مواد دیگر در صفرا پایین بیاید، کلسترول ممکن است به صورت بلورهاي جامد درآید و هسته اولیه یک سنگ صفراوی را تشکیل دهد. این هسته می تواند به تدریج در طول زمان بزرگ شود و به سنگهاي درشتی تبدیل گردد؛ اما اغلب سنگ هاي صفراوي کوچکتر هستند که با این حال اشکالات بیشتري نیز حتی ایجاد می کنند.

افراد بسیاري دچار سنگ کیسه صفرا می شوند. تا مدتها این سنگ ها مزاحمت هایی ایجاد می کنند و علائمی دارند که بیماران با ناراحتی هاي معده و روده اشتباه می گیرند و نه تنها به درمان نمی پردازند، بلکه دارو و درمان هاي بی مورد نیز دریافت می کنند.

کله سیستیت حاد

Cholecystitis عبارت است از التهاب حاد کیسه صفرا که در 90 درصد موارد، علت آن سنگ صفرا است. کله سیستیت حاد معمولاً با انسداد دهانه کیسه صفرا و در نتیجه اتساع آن، تغییرات ایسکمیک و شیمیایی در جدار کیسه صفرا و در بعضی بیماران همراه با رشد باکتري در صفرا یا جدار آن ایجاد می شود. کوله سیستیت حاد به طور کلی توسط سنگ های صفراوی ایجاد می شود؛ اما ممکن است نتیجه تومورها یا بیماری های مختلف باشد. ممکن است با درد در سمت راست بالا یا قسمت بالای قسمت شکم همراه باشد. درد پس از وعده غذا به وجود می آید و درد های از نوع تیز تا درد های خسته کننده ای است که می تواند به شانه راست شما برسد هستند. کوله سیستیت حاد همچنین می تواند باعث شود: تب، حالت تهوع، استفراغ، زردی شود.

کله سیستیت مزمن

التهاب مزمن مخاط کیسه صفرا به علت سنگ یا عوامل دیگر بروز می کند و ضمن تغییرات مخاطی، افزایش ضخامت جدار کیسه صفرا نیز عارض می شود. پس از چندین حمله کله سیستیت حاد، کیسه صفرا توانایی خود را برای ذخیره و انتقال صفرا را از دست می دهد. درد شکمی، حالت تهوع و استفراغ ممکن است رخ دهد. جراحی اغلب درمان مورد نیاز برای کوله سیستیت مزمن است.

سنگ مجاری صفراوی

سنگ های کیسه صفرا وقتی تشکیل می شوند که مایع ذخیره شده در کیسه صفرا تبدیل به شکل قطعاتی از مواد جامد شبیه سنگ سخت شده می گردد. در حالت طبیعی این مایع که صفرا نامیده می شود و برای کمک به بدن جهت هضم چربیها استفاده می شود. سنگ مجاری صفراوی می توانند جریان طبیعی صفرا را زمانی که در هر یک از مجراهای حمل کننده صفرا از کبد به روده قرار می گیرند مسدود کنند.

بیماری کیسه صفرا Acalculous

کله سیستیت حاد بدون سنگ از جمله تشخیص های افتراقی بیماران بدحال دچار درد شکم می باشد. کوله سیستیت بدون سنگ عارضه ای با مرگ و میر بالا و ناشایع است که به عنوان یک بیماری ثانویه در شرایطی نظیر ترومای شدید و سوختگی وسیع رخ می دهد. تشخیص این بیماری مشکل بوده و احتمال آن بر اساس شک بالینی و معاینات فیزیکی مطرح شده و به کمک سونوگرافی و سی تی اسکن به تأیید می رسد.

سرطان کیسه صفرا

سرطان کیسه صفرا بیماری نسبتاً نادر است. انواع مختلف سرطان کیسه صفرا وجود دارد. این بیماری ها می توانند درمان شوند؛ اما اغلب آنها تا اواخر پیشرفت بیماری تشخیص داده نمی شوند. سنگ های صفراوی فاکتور خطر مشترک برای سرطان کیسه صفرا هستند. سرطان کیسه صفرا می تواند از دیواره های داخلی کیسه صفرا به لایه های بیرونی و سپس به کبد، گره های لنفاوی و سایر اندام ها گسترش یابد. علائم سرطان کیسه صفرا ممکن است شبیه به کله سیستیت حاد باشد.

پولیپ های کیسه صفرا

پولیپ های کیسه صفرا ضایعات هستند که در داخل کیسه صفرا رخ می دهند. آنها معمولاً خوش خیم هستند و هیچ نشانه ای ندارند. با این حال، اغلب توصیه می شود که کیسه صفرا برای پولیپ های بزرگتر از ۱ سانتیمتر برداشته شود. خطر ابتلا به سرطان با پولیپ کیسه صفرا افزایش پیدا می کند.

آبسه کیسه صفرا

عفونت کیسه صفرا، بیماری جدی و کشنده ای است که در اثر سنگ کیسه صفرا به وجود می آید. در اکثر مواقع، عفونت به دلیل انسداد یکی از مجاری که وظیفه انتقال صفرا از کیسه صفرا به روده را دارد، ایجاد می شود. باکتری های موجود در صفرا ممکن است موجب گانگرن، پارگی، آبسه یا عفونت جریان خون شوند. تشخیص نشانه های عفونت در کیسه صفرا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ زیرا در صورت بروز عفونت، درمان باید به سرعت آغاز شود.

آمادگی جهت انجام سونوگرافی کیسه صفرا

برای انجام این اسکن سونوگرافی لازم است که بیمار به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشد. (در صورتی که فرد دارای دیابت باشد، باید در صورت لزوم مکمل قندی مصرف کند).

نحوه انجام سونوگرافی کیسه صفرا

برای انجام این اسکن بیمار باید بر روی یک تخت دراز کشیده و شکم خود را در معرض دید سونوگرافیست قرار دهد. سونوگرافیست کمی ژل التراسونیک را روی پوست شکم ریخته و مبدل کوچک سونوگرافی که دارای فرکانس کمتر، اما عمق نفوذ بیشتری است را بر روی شکم حرکت می دهد تا تصاویری از اندام های داخلی فرد بر روی مانیتور رایانه ظاهر شود.

عوارض جانبی سونوگرافی کیسه صفرا

سونوگرافی تشخیصی استاندارد کیسه صفرا، اثرات مضر شناخته شده ای بر روی انسان ندارد.