برداشتن خال، زگیل و ضایعات پوستی با کرایوتراپی

دکتر هما فاتحی [ پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drfatehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، ساختمان آژند ، بلوک B ، طبقه سوم ، واحد 309 تلفن مطب : 32245018 - 031

اگرچه برداشتن توده ها و زائده های خوش خیم (غیر سرطانی) از بدن شما ضروری نیست؛ اما بسیاری از افراد به دلایل زیبایی و راحتی خود درصدد برطرف کردن آنها هستند. بیمارانی که دارای توده هایی بی خطر مانند زگیل، خال و ضایعات پوستی هستند، کاندیدهای خوبی برای کرایوتراپی هستند. کرایوتراپی یک روش ساده و غیرتهاجمی است که در آن از نیتروژن مایع برای فریز کردن و از بین بردن توده ها و دانه هایی که بر روی سطح پوست ظاهر می شوند، استفاده می شود. این یک روش درمانی مؤثر برای ضایعات پوستی پیش سرطانی (کراتوزهای آکتینیک یا آکنه ای) و همچنین سایر بیماری های پوستی مانند زگیل، تگ های پوستی و خال می باشد. استفاده از نیتروژن مایع بر روی ضایعات پوستی به پزشکان پوست این امکان را می دهد تا سلول های آسیب دیده پوست را هدف قرار داده و آنها را در سطح سلولی از بین ببرند.

موارد کاربرد کرایوتراپی

• تغییر رنگ پوست (پیگمانتاسیون ها): مانند لک های ناشی از آفتاب و لنتیگو
• برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک
• ضایعات عروقی مانند انواع همانژیوم ها از جمله سارکوم کاپوزی
• برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم
• کیست ها و ضایعات توموری خوش خیم مانند میلیا، زائده های گوشتی (skin tag) و کراتوز سباسه
• اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها

انواع کرایوتراپی

بسته به ماده ای که در دستگاه کرایوتراپی استفاده می شود سه نوع کرایوتراپی وجود دارد که شامل: نیتروژن مایع، یخ دی اکسید کربن و DMEP می باشد. همچنین از نظر روش اعمال به دو نوع سوآپ و اسپری تقسیم می شود.

۱-نیتروژن مایع

نیتروزن مایع یکی از اساسی ترین موارد مورد نیاز کرایوتراپی است. نیتروژن مایع دمایی حدود ۱۹۶ درجه سانتی گراد روی پوست ایجاد می کند و چند ثانیه این سرما را در عمق جوش یا زگیل یا دیگر ضایعات ایجاد می کند تا این اختلالات رفع شوند. برای موارد قوی تر ضایعات پوستی مثل زگیل های قوی ویروسی یا سرطان پوست این کار را چند بار انجام می دهند. یک بار منجمد می کنند و سپس میگذارند ذوب شود و دوباره عمل انجماد را انجام می دهند.

۲-کرایوتراپی با برف دی اکسید کربن

درکرایوتراپی دی اکسید کربن از سیلندری حاوی دی اکسید کربن منجمد با دمای (78/5C) و یا دوغاب چر از استون استفاده می شود. آن را باید به طور مستقیم در ضایعه پدید آمده در پوست به کار برد.

۳-کرایوتراپی با DMEP

DMEP در دمای ۵۷C- کار می کند که در قوطی های آئروسل عرضه می شود و برای درمان زگیل به کار برده می شود. به وسیله یک اپلیکاتور فوم با توجه به اندازه و محل ضایعه بر روی ضایعه پوستی بین ۱۰ و ۴۰ ثانیه قرار می گیرد.

فرایند درمان کرایوتراپی

کرایوتراپی به عبارت ساده تر همان سرما درمانی است. در این روش قسمتی از بدن بیمار که قرار است تحت درمان قرار بگیرد را در معرض کاهش دما قرار می دهد. به این صورت با توجه به اینکه بدن انسان نسبت به کاهش دما واکنش نشان می دهد پس از پایین آمدن سطح دما در ناحیه انتخاب شده سیستم عصبی واکنش نشان می دهد و فرایند درمان از این طریق ادامه پیدا می کند. به صورت کلی فرایند انجام کرایوتراپی در سه مرحله انجام می شود:

فاز اول: انتقال حرارت

فاز اول فرایند کرایوتراپی فرایند آماده سازی و کاهش حرارت را به همراه دارد. بر همین اساس برای آماده کردن مقدمات کرایوتراپی از ماده ای به نام کرایو که یک نیتروژن مایع است استفاده می شود. این نیتروژن در ابتدا باید به نقطه حرارت 196 درجه سانتیگراد برسد و بر روی ضایعه سلولی قرار گیرد.

فاز دوم: تخریب سلول ها

در بخش دوم برای تکمیل فرایند درمانی ضایعات باید سریعاً توسط سرما ضعیف شده و از بین رود. سرد شدن ناگهانی ضایعه، موجب تخریب سلول ها می شود و به همین سبب این تخریب می تواند به سرعت سبب از بین رفتن خال و زگیل ها شود.

فاز سوم: فاز التهابی و بهبودی

در نهایت ناحیه مورد درمان تحت التهاب و قرمزی قرار می گیرد که نتیجه طبیعی مرگ سلولی است. در این صورت بیمار باید به مراقبت های پس از کرایوتراپی توجه داشته باشد؛ چراکه عدم توجه به بهبودی پس از کرایوتراپی عوارض شدیدی را به همراه دارد.

مراقبت های بعد از کرایوتراپی

بعد از انجام کرایوتراپی، احتمال تورم و قرمزی در محل انجام آن مشاهده می گردد و پزشک بعد از عمل معمولاً کورتون های موضعی تجویز می کند تا شدت سوزش و درد و قرمزی کمتر شود. گاهی نیز برای کاهش درد لازم است از آسپرین یا مسکن استفاده گردد. باید روزی یک یا دو بار محل را شستشو داد و آن را پاکیزه نگه داشت تا از عفونت جلوگیری شود.

افراد منع از انجام کرایوتراپی

در ابتدا باید توجه داشته باشید که حتماً باید پیش از انجام این روش تشخیص صحیح ضایعات پوستی انجام بگیرد؛ زیرا ممکن است برخی از ضایعات سرطانی باشند و با اعمال تغییرات بر روی آنها مشکلات دیگری به وجود بیاید. در موارد زیر باید احتیاط داشته باشید:

• درمان ملانوم و ضایعات رنگدانه ای که هنوز مشخص نشده اند.
• افراد در سنین بالا و یا کودکان
• پوست هایی که در اثر آفتاب و یا استفاده از کورتیکواستروئیدها آسیب دیده هستند.
• خانم های باردار باید انجام این روش را به تأخیر بیندازند؛ زیرا کرایوگلوبولین ها افزایش پیدا می کند.
• افراد با پوست تیره؛ زیرا در ناحیه مورد نظر تغییر رنگ به وجود می آید باید در این رابطه با پزشک، مشورت داشته باشند.

تعداد جلسات انجام کرایوتراپی

بسته به شرایط شما، در ابتدا نیاز است به طور متوالی ۵ الی ۱۰ جلسه درمانی (به عنوان مثال سه بار در هفته) داشته باشید تا حداکثر نتیجه مطلوب را به دست آورید. پس ازآن برای حفظ نتایج به دست آمده و افزایش بهبودی، می توانید فاصله درمان را بیشتر نمایید (به عنوان مثال یک بار در هر هفته یا دو هفته یک بار).

عوارض کرایوتراپی

1. عوارض حاد: شامل: سردرد، تاول و درد در محل ضایعه که به خصوص در مورد کلوئیدها بسیار شدید است.
2. عوارض تأخیری: شامل خونریزی، عفونت و تشکیل بیش از حد بافت ترمیمی (گرانولاسیون) است.
3. عوارض دائمی: آلوپسی (از بین رفتن دائمی فولیکول های مو)، آتروفی و تحلیل پوست، اسکار دائمی و کم رنگ شدن محل ضایعه که در افرادی با پوست تیره شایع تر است.