نقش سونوگرافی در بررسی نارسايی كليه

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

کلیه یک جفت اندام لوبیایی شکل است که به سمت کمر قرار می گیرد. در هر طرف ستون فقرات یک کلیه قرار دارد. این اندام ها مماس با ستون فقرات هستند و وظیفه اصلی آنها دفع مواد زائد از بدن است. کلیه ها خون را تصفیه کرده و مواد زائد را از خون می گیرند. بعد از خارج کردن این مواد زائد، آنها به مثانه فرستاده شده و در زمان ادرار کردن از بدن خارج می شوند. نارسایی کلیه هنگامی رخ می دهد که کلیه های شما توانایی فیلتر کردن سموم اضافی از خون را از دست می دهند و معمولاً نارسایی کلیه، علائم کمی از خود نشان می دهد و بعضی اوقات هیچگونه علائمی ندارد. برگرداندن کلیه نارسا به وضعیت اولیه تقریباً ناممکن است؛ اما اگر در مراحل اولیه شناسایی شود، می توان مانع از پیشرفت تخریب شد. آزمایش هایی مانند سونوگرافی ، تصاویری از کلیه و مجاری ادراری فراهم می کنند که پزشک به کمک آنها می تواند انسداد یا ناهنجاری های موجود در کلیه ها را تشخیص دهد. سونوگرافی کلیه یک آزمایش غیرتهاجمی است که از امواج صوتی برای تولید تصاویری از کلیه ها استفاده می کند.

علائم نارسایی کلیه

معمولاً علائم نارسایی کلیه شامل موارد زیر است؛ اما ممکن است گاهی اوقات فردی مبتلا به نارسایی کلیه باشد و هیچ یک از علائم را از خود بروز ندهد:

• کاهش ادرار در نتیجه احتباس مایعات در بدن و تورم مچ پاها و دست ها
• مشکلات تنفسی
• احساس خستگی مداوم
• احساس حالت تهوع و سرگیجه
• احساس درد در قفسه سینه
• در موارد حاد تشنج و کما

علت نارسایی کلیه

1. نارسایی کلیه می تواند در اثر بیماری های جانبی اتفاق بیفتد، به همین علت می توان گفت عده ای از افراد بیشتر در معرض ابتلا به نارسایی کلیوی قرار دارند.
2. کاهش ناگهانی جریان خون در کلیه ها در اثر حملات و بیماری های قلبی، نارسایی کبدی، کمبود آب بدن، وجود عفونت های شدید و یا آلرژی در بدن و فشار خون بالا و مصرف داروهای ضد التهاب
3. ابتلا به مشکلات دفع ادرار در اثر بیماری پروستات ، سرطان های روده بزرگ، سرطان مثانه ، وجود سنگ کلیه، لخته شدن خون در دستگاه ادراری با مشکلات اعصاب
4. قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و مسموم شدن
5. مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی
6. ابتلا به بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس
7. ابتلا به سرطان سلول های پلاسما و مغز استخوان
8. مصرف داروهای شیمی درمانی
9. استفاده از رنگ های مورد نیاز در آزمایش های تصویربرداری
10. مصرف آنتی بیوتیک
11. ابتلا به دیابت کنترل نشده

انواع مختلف نارسایی کلیه

۵ نوع مختلف نارسایی کلیه وجود دارد که در ادامه به طور خلاصه معرفی خواهند شد:

1. نارسایی حاد کلیه acute perenal
این نوع از نارسایی کلیه به دلیل نرسیدن جریان کافی خون به کلیه ها اتفاق می افتد و زمانی قابل درمان است که پزشک بتواند به موقع این بیماری را تشخیص دهد.

2. نارسایی حاد ذاتی کلیه acute intrinsic
این نارسایی در اثر ورود ضربه مستقیم به کلیه ها اتفاق می افتد که می تواند در اثر یک سانحه باشد.

3. نارسایی مزمن کلیه chronic perenal
این نوع از نارسایی بر اثر نرسیدن خون کافی به کلیه ها و در نتیجه کوچک شدن کلیه ها اتفاق می افتد.

4. نارسایی مزمن ذاتی chronic inyrinsic
چنانچه بر اثر بیماری های ژنتیکی کلیه دچار مشکل شود و برای مدت طولانی فرد با این مشکل دست و پنجه نرم کند، مبتلا به نارسائی مزمن ذاتی کلیه خواهد بود.

5. نارسایی پسا مزمن chronic post-renal
این نارسایی در اثر انسداد طولانی مدت مجاری ادرار و در نتیجه وارد شدن فشار و آسیب به کلیه ها ایجاد می شود.

عوارض جانبی نارسایی حاد کلیه

عوارض احتمالی نارسایی حاد کلیه عبارتند از:

1. احتباس مایعات در نارسایی حاد کلیه ممکن است منجر به ایجاد مایع در ریه ها شود که می تواند باعث تنگی نفس شود.
2. درد قفسه سینه در صورت التهاب پریکارد
3. ضعف عضلانی. هنگامی که مایعات بدن و الکترولیت ها از تعادل خارج شوند می تواند منجر به ضعف عضلات شود. به خصوص سطح پتاسیم در خون بسیار خطرناک است.
4. آسیب دائمی کلیه. گاهی اوقات نارسایی حاد کلیه باعث از دست رفتن کارکرد کلیه می شود. افراد مبتلا به بیماری کلیوی در مرحله پایانی نیاز به دیالیز دائمی یا پیوند کلیه برای زنده ماندن پیدا میکنند.
5. مرگ. نقص حاد کلیه می تواند منجر به از دست دادن عملکرد کلیه و در نهایت مرگ شود. خطر مرگ در افرادی که مشکلات کلیوی قبل از نارسایی حاد کلیه دارند، بالاتر است.

پیشگیری از نارسایی کلیه

• کنترل مناسب فشار خون و دیابت
• عدم مصرف آنتی بیوتیک و دیگر داروها بدون تجویز پزشک
• رعایت رژیم غذایی مانند کاهش مصرف نمک و مصرف مناسب مواد پروتئینی و عدم مصرف الکل
• کاهش تماس با مواد شیمیایی و سیگار
• درمان مناسب بیماری های کلیوی مانند سنگ کلیه و عفونت کلیه

مزایای سونوگرافی کلیه

• سونوگرافی روشی غیر تهاجمی است (سوزن و تزریق ندارد).
• سونوگرافی نسبت به سایر روشهای تصویربرداری ارزانتر است.
• تصویربرداری با سونوگرافی بسیار ایمن است و در فرآیند آن از اشعه استفاده نمی شود.
• اسکن سونوگرافی تصویری واضح از بافتهای نرم ارائه می دهد که به خوبی در انواع دیگر تصویربرداری قابل دستیابی نیست.

آمادگی قبل از سونوگرافی کلیه

سونوگرافی کلیه نیاز به آمادگی خاصی ندارد. تنها ممکن است نیاز داشته باشید قبل از انجام سونوگرافی، آب بنوشید تا مثانه پر شود. البته ممکن است به تشخیص پزشک پیش از انجام سونوگرافی برای کاهش درد یا التهابات کلیه، داروی خاصی تجویز شود.

روش انجام سونوگرافی کلیه

1. به شما دستور داده می شود که روی میز آزمایشی که در کنار تجهیزات سونوگرافی قرار دارد، دراز بکشید.
2. تکنسینی که سونوگرافی را انجام می دهد، ژلی را روی پوست شما در ناحیه کلیه ها پخش می کند. این ژل به هدایت بهتر امواج صوتی تولید شده توسط مبدل کمک می کند.
3. سپس تکنسین، مبدل را به شکم شما می مالد. در نقاط خاصی در طول سونوگرافی، ممکن است از شما بخواهند نفس خود را حبس کنید یا به پهلو بخوابید.
4. امواج صوتی تولید شده توسط مبدل از اندام های شما باز می گردد یا به اصطلاحی، پژواک می شوند. یک کامپیوتر این پژواک ها را می گیرد و تصاویری از کلیه ها و مثانه شما ایجاد می کند.

عوارض جانبی سونوگرافی کلیه

سونوگرافی کلیه روش ایمن برای بررسی بیمار و دریافت تصاویر حیاتی بدون خطر ابتلا به اشعه است.