سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل BPP به چه دلیل انجام میشود؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل (BPP) یکی از روش‌های ارزیابی وضعیت سلامت جنین در دوران بارداری است که معمولاً در سه‌ماهه سوم انجام می‌شود. این روش به پزشک کمک می‌کند تا از طریق بررسی پارامترهایی مانند حرکات تنفسی، فعالیت حرکتی، تون عضلانی جنین، میزان مایع آمنیوتیک، و ضربان قلب، اطمینان یابد که جنین در شرایط مناسبی قرار دارد. هدف اصلی از انجام این سونوگرافی، ارزیابی میزان اکسیژن‌رسانی به جنین و پیشگیری از خطراتی است که ممکن است برای سلامت او ایجاد شود. در این مقاله به بررسی دلایل و اهمیت انجام سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل و مواردی که در آن بررسی می‌شود، خواهیم پرداخت.

دلایل انجام سونوگرافی بیوفیزیکال

بیوفیزیکال پروفایل یک آزمایش ساده و بدون درد است که برای ارزیابی سلامت جنین و اطمینان از اینکه او اکسیژن کافی دریافت می‌کند، انجام می‌شود. در هر یک از موارد زیر ممکن است ناچار به انجام این تست شوید:

• افزایش فشار خون در اثر بارداری
• دیابت تحت درمان دارویی و یا ابتلا به دیابت بارداری
• عدم رشد مناسب جنین و کوچک‌تر از حد طبیعی بودن آن
• کم‌تحرکی غیرعادی جنین
• متناسب نبودن مایع آمنیوتیک (کمتر یا بیشتر از حد طبیعی باشد) در این حالت بیوفیزیکال پروفایل با تست بدون استرس تلفیق و با هم انجام می‌شود.
• گذشتن از موعد زایمان و به دنیا نیامدن نوزاد
• داشتن سابقه سقط جنین بدون دلیل، در بارداری‌های گذشته
• ابتلای مادر یا جنین به بیماری‌های خاص مانند بیماری قلبی که نیاز به مراقبت بیشتری دارند.
• بارداری دو یا چند قلویی و داشتن دیگر فاکتورهای خطر

آمادگی قبل از انجام سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل

1. قبل از انجام آزمایش غذا بخورید. این روش ممکن است در وادار کردن جنین به تحرک و بیدار شدنش اثر مثبت داشته باشد.
2. نیازی به پر بودن مثانه نیست.
3. مقداری مایعات شیرین میل کنید.
4. در صورت داشتن درد، خونریزی و هر علامت ناراحت‌کننده دیگری، به متخصص سونولوژی اطلاع دهید.
5. در صورت مصرف داروهای خاص مانند کورتیکواستروئیدها، حتماً سونولوژیست را در جریان بگذارید؛ زیرا این داروها بر نتایج این آزمایش اثر می‌گذارد.

روش انجام سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل

بر روی تخت معاینه دراز می‌کشید و رادیولوژیست پروب (مبدل) دستگاه سونوگرافی را بر روی شکم شما نگه میدارد. قسمت دیگر این تست مربوط به آزمون غیر استرسی می‌باشد که ضربان قلب نوزاد را در طی 20 دقیقه می‌سنجد. پزشک یک کمربند الاستیک را همراه با دو سنسور، دور شکم شما قرار می‎دهد تا ضربان قلب جنین را بیابد. این بخش معمولاً قبل از سونوگرافی جنین انجام می‎گیرد. در صورتی که جنین خوابیده باشد باید تا زمانی که بیدار می ‎شود و شروع به حرکت می‎نماید منتظر بمانید. در برخی موارد ممکن است رادیولوژیست با ایجاد صداهایی سعی کند جنین را از خواب بیدار کند. برخی پزشکان تنها بخش سونوگرافی این تست را انجام می‎ دهند و بخش غیر استرس آن را در صورت درخواست اطلاعات بیشتر توسط پزشک معالج انجام می‎ دهند.

تفسیر سونوگرافی بیوفیزیکال

بعد از آنکه روند تست بیوفیزیکال پروفایل تکمیل شد پزشک نتایج را فوراً بررسی خواهد کرد. هر کدام از مواردی که در سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل اندازه گیری و ارزیابی می شود امتیاز 0 یا 2 را دریافت می کند. برای مثال:

مانیتور قلب جنین: نتایج این بخش از تست که تست بدون استرس نامیده می شود به صورت واکنشی یا غیر واکنشی تعریف می شود. اگر ضربان قلب جنین در طول 20 دقیقه دو برابر یا بیشتر شود نتایج به صورت واکنشی در نظر گرفته می شود و امتیاز 2 به آن اختصاص داده می گردد. اگر در طول بازه زمانی 40 دقیقه تسریعی در ضربان قلب جنین ایجاد نشود در آن صورت نتایج غیر واکنشی بوده و امتیاز 0 به آن داده می شود. به خاطر داشته باشید نتایج غیر واکنشی می تواند به دلیل خواب بودن جنین حین انجام تست به دست آید.

• تنفس جنین: اگر جنین بتواند حداقل یک اپیزود از تنفس ریتمیک را به مدت 30 ثانیه نشان دهد امتیاز 2 را دریافت خواهد کرد در غیر این صورت امتیاز 0 داده خواهد شد.
• حرکت جنین: اگر جنین بدن یا دست و پاهای خود را سه بار یا بیش از سه بار در طول 30 ثانیه حرکت دهد امتیاز 2 را دریافت خواهد کرد. در غیر این صورت امتیاز 0 خواهد بود.
• تون ماهیچه ای جنین: اگر جنین بتواند یک پا یا دست خود را در موقعیت خمیده قرار داده سپس آن را کشیده و دوباره در وضعیت خمیده قرار دهد امتیاز 2 را دریافت خواهد کرد، در غیر این صورت امتیاز 0 در نظر گرفته می شود.
• سطح مایع آمنیوتیک: برای بررسی سطح مایع آمنیوتیک بزرگ ترین کیسه قابل رؤیت مایع آمنیوتیک در سونوگرافی بررسی خواهد شد. چنانچه اندازه آن مقدار مشخصی داشته باشد امتیاز 2 داده می شود. در غیر این صورت امتیاز 0 در نظر گرفته خواهد شد.

امتیازات مجزایی که از هر بخش به دست آمده با هم جمع می گردد. به دست آمدن امتیاز 8 از 10 راضی کننده خواهد بود؛ اما در صورتی که امتیاز 6 باشد نیاز به تکرار تست بیوفیزیکال پروفایل در طول 24 ساعت وجود دارد. اگر زمان زایمان نزدیک باشد ممکن است انجام زایمان توصیه شود. به دست آوردن امتیاز 4 یا کمتر از آن نشان دهنده لزوم انجام تست های بیشتر می باشد. فاکتورهایی مانند استفاده از کورتیکواستروئیدها در مدت اخیر به منظور تسریع بلوغ ریه ها بر نتایج تست بیوفیزیکال پروفایل تأثیر خواهد داشت. مصرف برخی داروها مانند مورفین نیز بر نتایج تست بیوفیزیکال پروفایل تأثیر می گذارد.

عوارض جانبی سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل

تست بیوفیزیکال پروفایل، یک آزمایش غیر تهاجمی است که هیچگونه خطر یا عوارض جانبی را برای مادر یا جنین به وجود نمی‌آورد.